Morgunblaðið - 26.06.2018, Blaðsíða 32

32 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. JÚNÍ 2018
Fyrsta prósaverk Stein-unnar G. Helgadóttur,Raddir úr húsi loft-skeytamannsins, vakti
verðskuldaða athygli fyrir örugg
efnistök, fagmannlega mótaðan
textann og skemmtilegan sögu-
heiminn. Sú bók er sagnasveigur
með á þriðja tug mislangra frá-
sagna sem tengjast með neti allra-
handa vísana, atburða og persóna.
Í skrifum mínum um þá bók gat ég
þess að Steinunn væri menntuð
myndlistarkona sem hefði sent frá
sér fínar ljóðabækur og sá bak-
grunnur, við slípun orða og hug-
mynda, nýttist henni greinilega vel
í því forvitnilega verki.
Ein sagnanna í Raddir úr húsi
loftskeytamanns-
ins fjallar um
unga manninn
Janus en þegar
móðir hans deyr
greinir faðir
hans leigubíl-
stjórinn honum
frá því að hann
eigi ellefu hálf-
systkini víða um
land og öll séu
þau fædd árið áður en hann fædd-
ist. Janus lagði upp í ferð til að
leita hálfsystkinin uppi og fékk les-
andinn að kynnast ferðalaginu og
systkinum sem hann hitti á flakk-
inu.
Í nýju bókinni með þennan fína
titil sem vísar skemmtilega á um-
fjöllunarefnið, Samfeðra – með
stafavíxli er það orðið samferða,
sem líka á vel við – hittum við
Janus aftur og það á sama ferða-
laginu. Nema hér er það eina við-
fangsefnið.
Eins og í fyrri bókinni leikur
höfundur sér með fjölda skemmti-
legra hugmynda og lýsinga og
vinnur úr þeim á fjölbreytilegan og
oft á tíðum óvæntan og skondinn
hátt. Og einn helsti styrkur Stein-
unnar eru vel mótaðar myndirnar
sem hún dregur upp af öryggi og
sviðsetningar með persónum og
ólíkum aðstæðunum sem þær eru í.
Janus er einfari, eins og glögg-
lega sést strax í fyrsta kafla bók-
arinnar, einskonar inngangi, þar
sem lýst er áhuga hans sem ungs
drengs á gæludýraverslun sem var
opnuð í hverfinu hans. Hinir krakk-
arnir í hverfinu voru líka spenntir
fyrir búðinni í byrjun og Janus hélt
sig þá til hlés en þegar áhugi hinna
dvínaði þá var hans tími kominn –
og hann dróst að fiskabúrinu.
„Ryksugufiskurinn varð strax
uppáhaldið mitt, praktískur, iðinn
og lítillátur saug hann sig fastan
við glerið og í þjónustu við eigin
hagsmuni og heildarinnar lagði
hann sig fram við að hreinsa burt
óhreinindi, dag og nótt, agnarögn
fyrir agnarögn.“ (7) Og kannski er
Janus sjálfur einskonar ryksugu-
fiskur, þar sem hann reynir að
tengja þau systkinin og sýgur upp
sögurnar um líf þeirra.
Fyrsti kaflinn er fyrstu persónu
frásögn Janusar en eftir það sveifl-
ast sjónarhornin til, frá einni per-
sónu til annarrar, og er það á
stundum eins og ágætlega lukkuð
æfing höfundarins í glímu við ólík-
an frásagnarhátt. Fyrir vikið verð-
ur frásögnin fjölbreytileg; lesand-
inn sér Janus með augum annarra
sem frekar væskilslegan og hikandi
náunga, sem margir eiga bágt með
að skilja, en þegar hann miðlar
sögunni sjálfur tekur hann þræðina
saman.
Fáskiptinn faðirinn segir frá í
öðrum kafla, rifjar upp sumarið á
strandferðaskipinu, ævintýraferðina
sem hann segir hafa verið mesta
hamingjutíma ævi sinnar en þá gat
hann börnin ellefu. Næst fær les-
andinn að fylgjast með konu á
Akranesi sem eignaðist þríbura
með föður Janusar en hún veltir
því stundum fyrir sér „hvað hafi
orðið af strákkjánanum, pabba
þeirra“ og hún vorkennir Janusi
eftir að hann birtist, þar sem hann
eltir systur sínar eins og hundur.
Þá segir frá blind kona sem hafði
komist að því að einhver leigubíl-
stjóri væri faðir sinn og boðar hann
á óheppilegan fund; svo hefur orðið
rúmfastur og ósjálfbjarga fóstur-
faðir eins hálfbróðurins; þá erlend-
ur farandtannlæknir sem Janus
fær far hjá; og meira að segja
kynnumst við hugsunum hunds
eins hálfbróðurins. Þegar líður á
frásögnina fer Janus að finna sjálf-
an sig, um leið og hann finnur
systkinin, og virðist að lokum finna
sér góðan samastað.
Einn helsti styrkur sögunnar
felst í hnyttnum mannlýsingunum
og óvæntum tengingum. Hin blinda
Hermína er til að mynda eini
myndlistargagnrýnandi fjölmiðla
landsins, skrifar í þrjá, undir eigin
nafni og tveimur dulnefnum. „Fólk
hættir aldrei að velta fyrir sér
hvernig ég, lögblind manneskjan,
voga mér að gagnrýna myndlist
sem flestir eiga í basli með að
skilja þó sjáandi séu. En skilningur
einskorðast ekki við augun sem eru
afskaplega ófullkomin skynfæri og
sjá allt á hvolfi. Það er heilinn sem
lendir í að rétta veröldina við,
koma skipulagi á hlutina.“ (257)
Annað dæmi er lýsing þríburamóð-
urinnar á því að búa til kjötfars:
„Þetta geri ég þrisvar í viku, nú
síðast á þriðjudaginn en þann dag
varð lestarslys í Ungverjalandi og
á meðan spaðarnir í hrærivélinni
tættu í sundur og hnoðuðu saman
bleikt kjötfarsið dóu þarna þrjátíu
og sjö manneskjur og átján slös-
uðust.“ (21)
Kaflarnir hefjast allir á óræðum
svarthvítum ljósmyndum, sem kall-
ast á við efni þeirra og einnig á við
þann sið Januasr að smella af ljós-
myndum.
Uppbrotinn frásagnarhátturinn
skapar margradda kór en í honum
felst líka veikleiki frásagnarinnar,
því sumir hafa sterka rödd og
segja áhugaverða sögu en aðrir eru
óneitanlega lágværari og sögur
þeirra hreinlega daufar. Því vantar
á stundum öflugri drifkraft til að
knýja söguna áfram. En Steinunn
fer hér óneitanlega vogaða og at-
hyglisverða leið, við að vinna áfram
úr einni meginsagna fyrri skáld-
sögu sinnar. Það gengur að mörgu
leyti vel upp og verður spennandi
að sjá í hvaða ferðalag hún leggur
næst, því sem prósahöfundur hefur
hún fundið sína rödd og hefur ótví-
ræða hæfileika.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Steinunn Fjölbreytilegur frásagn-
arháttur Samfeðra skapar marg-
radda kór í sögunni.
Heilinn réttir
veröldina við
Skáldsaga
Samfeðra bbbmn
Eftir Steinunni G. Helgadóttur.
JPV útgáfa, 2018. Kilja, 271 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Vargur 16
Bræðurnir Erik og Atli eiga
við fjárhagsvanda að stríða.
Þeir grípa til þess ráðs að
smygla dópi. Erik skipulegg-
ur verkefnið og allt virðist
ætla að ganga upp, en
óvænt atvik setur strik í
reikninginn.
Morgunblaðið bbbmn
IMDb 7,3/10
Bíó Paradís 20.00
Andið eðlilega IMDb 7,4/10
Bíó Paradís 22.00
Svanurinn 12
Afvegaleidd níu ára stúlka er
send í sveit um sumar til að
vinna og þroskast.
Morgunblaðið bbbmn
IMDb 6,6/10
Bíó Paradís 18.00
101 Reykjavík
Metacritic 68/100
IMDb 6,9/10
Bíó Paradís 20.00
The Big Sick Metacritic 86/100
IMDb 7,6/10
Bíó Paradís 22.00
Jumanji: Welcome
to the Jungle 12
Metacritic 58/100
IMDb 7,0/10
Bíó Paradís 22.00
Solo: A Star Wars
Story 12
Ævintýri Han Solo og Chew-
bacca áður en þeir gengu til
liðs við uppreisnina, þar á
meðal kynni þeirra af Lando
Calrissian.
Morgunblaðið bbbmn
Metacritic 62/100
IMDb 7,2/10
Sambíóin Álfabakka 16.50,
19.40, 22.30
Sambíóin Egilshöll 17.20,
20.00
Sambíóin Akureyri 22.30
Ocean’s 8
Debbie Ocean safnar saman
liði til að fremja rán á Met
Gala-samkomunni í New
York.
Metacritic 61/100
IMDb 6,3/10
Sambíóin Álfabakka 15.00,
16.50, 17.30, 19.10, 20.00,
22.30
Sambíóin Egilshöll 17.30,
20.00, 22.40
Sambíóin Kringlunni 17.00,
19.40, 21.00
Sambíóin Akureyri 20.00,
22.30
Sambíóin Keflavík 20.00
Terminal 16
Myndin fjallar um tvo leigu-
morðingja, forvitna þjón-
ustustúlku, kennara og hús-
vörð sem býr yfir hættulegu
leyndarmáli.
Metacritic 26/100
IMDb 5,2/10
Sambíóin Kringlunni 22.00
Book Club Metacritic 53/100
IMDb 6,3/10
Líf fjögurra góðra vinkvenna
breytist til frambúðar, eftir
að þær lesa söguna 50 Sha-
des of Grey í bókaklúbbnum
sínum.
Smárabíó 15.30, 19.30,
20.10, 22.30
Háskólabíó 18.10, 21.00
Borgarbíó Akureyri 17.30,
19.30
Deadpool 2 16
Morgunblaðið bbbnn
Metacritic 66/100
IMDb 8,1/10
Smárabíó 22.00
Avengers:
Infinity War 12
Avengers og bandamenn
þeirra verða að vera klárir í
að fórna öllu til að sigra hinn
öfluga Thanos. áður en eyði-
leggingarmáttur hans leggur
alheiminn í rúst.
Morgunblaðið bbbbm
Metacritic 68/100
IMDb 8,8/10
Sambíóin Álfabakka 21.50
Bókmennta- og
kartöflubökufélagið
Metacritic 64/100
IMDb 7,1/10
Háskólabíó 17.50
HM: Ísland - Króatía
Smárabíó 18.00
Hin Ótrúlegu 2 Bob Parr, Hr. Ótrúlegur, þarf
að annast Jack-Jack á með-
an Helen, Teygjustelpa, fer
og bjargar heiminum.
Metacritic 80/100
IMDb 8,9/10
Laugarásbíó 15.00, 17.30
Sambíóin Álfabakka 15.00,
17.00, 17.30, 20.00, 22.30
Sambíóin Egilshöll 17.30,
20.00, 22.20
Sambíóin Kringlunni 16.00,
17.00, 18.30, 19.30, 22.00
Sambíóin Akureyri 17.30,
20.00
Sambíóin Keflavík 17.20,
17.30, 22.20
Háskólabíó 18.00
Draumur Myndin skoðar ósagða sögu
Mjallhvítar, Öskubusku og
Þyrnirósar, sem komast að
því að þær eru allar trúlof-
aðar sama draumaprins-
inum.
Smárabíó 15.00, 18.00
Pétur Kanína Smárabíó 15.10
Midnight Sun
Metacritic 38/100
IMDb 6,5/10
Myndin fjallar um 17 ára
gamla stelpu, Katie. Hún er
með sjaldgæfan sjúkdóm
sem gerir hana ofur-
viðkvæma fyrir sólarljósi.
Sambíóin Álfabakka 19.30
Morgunblaðið bbmnn
Metacritic 52/100
IMDb 6,8/10
Laugarásbíó 15.00, 19.50, 22.25
Sambíóin Álfabakka 16.45, 19.30, 21.30,
22.15
Sambíóin Egilshöll 17.20, 20.00, 22.40
Smárabíó 15.10, 19.30, 22.20
Háskólabíó 20.50
Borgarbíó Akureyri 21.30
Jurassic World:
Fallen Kingdom 12
Kona fer í stríð
Kona á fimmtugsaldri ákveður að bjarga heiminum og lýsir
yfir stríði gegn allri stóriðju í landinu. Hún gerist skemmdar-
verkamaður og er tilbúin að fórna öllu fyrir móður jörð og há-
lendi Íslands þar til mun-
aðarlaus stúlka frá Úkraínu
stígur inn í líf hennar.
Morgunblaðið bbbbb
Laugarásbíó 17.40, 19.50,
22.00
Smárabíó 15.10
Háskólabíó 18.00, 21.00
Bíó Paradís 20.00
Adrift 12
Metacritic 56/100
IMDb 6,7/10
Laugarásbíó 17.40,
20.00, 22.10
Sambíóin Keflavík
22.20
Smárabíó 20.10,
21.00, 22.30
Háskólabíó 21.10
Borgarbíó Akureyri
17.30, 19.30, 21.30
Nánari upplýsingar um sýningar og sali má finna á heimasíðum kvikmyndahúsanna
Kvikmyndir
bíóhúsanna
mbl.is/bio