Morgunblaðið - 10.07.2018, Page 4

Kort í eigu Þjóðskjalasafns.
Vatnsdalur 1721 Endurgerð kortsins sýnir m.a. hvernig lega Vatnsdalsár
var áður en skriðan féll og hvernig stöðuvatnið Fljótið myndaðist.
Kort í eigu Þjóðskjalasafns.
Bjarnarstaðaskriða Frumkort af áhrifum skriðunnar sem féll 8. eða 9.
október 1720. Upptök skriðunnar eru t.v. Kortið skemmdist í vatni.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Ein stærsta skriða sem fallið hefur á
sögulegum tíma, að talið er, féll úr
Fagraskógarfjalli í Hítardal árla
morguns á laugardaginn var, 7. júlí.
Miðað við fyrstu mælingar er efnið í
henni um 10-20 milljónir rúmmetra,
að sögn Veðurstofu Íslands. Til sam-
anburðar var berghlaupið í Öskju
2014 um 20 milljónir rúmmetra. Flat-
armál skriðunnar er talið vera um 1,8
ferkílómetrar samkvæmt gervi-
tunglamyndum ESA. Veðurstofan á
eftir að vinna úr mælingum og gögn-
um um skriðuna í Hítardal. Von er á
niðurstöðum á næstu dögum og þá
fæst betra mat á stærð og eðli skrið-
unnar.
Eftir að skriðan féll hefur verið
stöðugt grjóthrun og smáskriður úr
skriðusárinu. Veðurstofan segir að
viðbúið sé að það haldi áfram næstu
daga. Líka gæti orðið hrun í hlíð-
unum í kringum sárið. Ekki er þó bú-
ist við öðrum atburðum af þessari
stærðargráðu.
Bjarnastaðaskriðan
Mannskæð skriða féll úr Vatns-
dalsfjalli í Vatnsdal í Húnavatnssýslu
8. eða 9. október 1720. Bjarnastaðir
fóru undir skriðuna og fórust 5-7
manns eftir því hver heimildin er og
allmargt fé, kýr og hestar. Skriðan
fór yfir dalinn og upp í hlíð hinum
megin. Þetta kemur fram í saman-
tekt í skýrslu Náttúrufræðistofnunar
Íslands, Forn skriðuföll á Norður-
landi, eftir Halldór G. Pétursson og
Höskuld Búa Jónsson (Akureyri
2001).
Á Þjóðskjalasafninu er varðveitt
kort frá 1721 sem sýnir landslagið í
Vatnsdal fyrir og eftir Bjarna-
staðaskriðuna. Hún var aðeins minni
að flatarmáli en skriðan sem nú féll í
Hítardal. Bjarnastaðaskriðan stíflaði
Vatnsdalsá og olli því að stöðuvatnið
Flóðið myndaðist.
Ingibjörg Jónsdóttir, dósent í
landfræði við Háskóla Íslands, segir
að skrifuð hafi verið skýrsla og gert
kort sem sent var til Danmerkur.
Upprunalega kortið varð fyrir vatns-
skemmdum en danskur kortagerðar-
maður teiknaði það upp aftur.
Ingibjörg segir að kortið sé líklega
eitt fyrsta kortið sem sýni nátt-
úruhamfarir hér á landi og ótrúlega
nákvæmt miðað við mælitæki þeirra
daga. Það sýni staðsetningu bæjanna
og hvar skriðan fór yfir. Merkilegast
sé þó að kortið sýni landslagið fyrir
og eftir skriðuna. Farvegur Vatns-
dalsár eins og hann var áður en skrið-
an féll er sýndur með punktalínu.
Einnig er sýnt hvernig stöðuvatnið
Flóðið myndaðist eftir skriðuna.
Skriður gætu haldið áfram
 Veðurstofan vinnur úr gögnum úr Hítardal eftir skriðuna um helgina  Jafnast á við magnið sem
hrundi úr Öskju 2014  Aðstæður eftir skriðuna í Hítardal svipaðar og í Vatnsdal árið 1720-1721
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. JÚLÍ 2018
Íbúafundur var haldinn vegna náttúruhamfar-
anna í Hítardal í félagsheimilinu Lyngbrekku í
gærkvöldi. Á fundinum voru íbúar sem tengjast
hamfarasvæðinu með einhverjum hætti upplýstir
um stöðu mála, þ.e.a.s. hvað vitað væri um skrið-
una og hvernig vöktun yrði háttað í framhaldinu.
Húsfyllir var á fundinum.
Gestir fundarins voru Úlfar Lúðvíksson, lög-
reglustjórinn á Vesturlandi, og Jón S. Ólason yfir-
lögregluþjónn, Magni Hreinn Jónsson frá Veður-
stofu Íslands, Sigurjón Einarsson frá Land-
græðslunni, Sigurður Már Einarsson frá Veiði-
málastofnun, Jón Örvar Bjarnason frá Náttúru-
hamfaratryggingu Íslands, Torfi Bjarnason frá
Búnaðarsamtökum Vesturlands, og Sindri Sigur-
geirsson, formaður Bændasamtaka Íslands.
Gunnlaugur A. Júlíusson, sveitarstjóri í Borgar-
byggð, sem sá um fundarstjórn, segir að góður
tónn hafi verið í fólki á fundinum. „Fólk var
ánægt með að geta haft skoðanaskipti, fengið
svör við spurningum og ekki síst að fá tilfinningu
fyrir því hvernig hlutaðeigandi stofnanir bregð-
ast við og vakta ástandið frá ólíkum sjónar-
hornum,“ segir hann.
Gunnlaugur nefnir að litlu hafi munað að verr
færi enda hafi staðið til að hleypa veiðimönnum
inn á svæðið til veiða í Hítará á sunnudags-
morgun. Lax hafi verið farinn að ganga upp laxa-
stiga við Kattarfoss. „Þarna eru líka tíðar hesta-
ferðir, Hítardalur er talsvert riðinn. Það er oft
skammt sem skilur á milli,“ segir hann.
Ljóst er að stórtjón varð á Hítará sjálfri, en
nítján jarðir að ánni eiga hagsmuni af vatns- og
veiðiréttindum í henni. Áin fann sér farveg í smá-
ánni Tálma, en neðan skriðunnar er fyrri farvegur
Hítarár þurr. jbe@mbl.is
Til stóð að veiðimenn yrðu við ána daginn eftir skriðuna
ÍBÚAFUNDUR Í LYNGBREKKU GÆRKVÖLDI VEGNA SKRIÐUNNAR ÚR FAGRASKÓGARFJALLI Í HÍTARDAL
Morgunblaðið/Theódór Kr. Þórðarson
Íbúafundur Gunnlaugur A. Júlíusson sveitarstjóri sýndi
ljósmynd sína af fjallinu frá því í vetur.
Áætlað er að flutningaskipið Blikur
fari aftur í siglingar fyrir Eimskip í
þessari viku. Viðgerðir hafa staðið
yfir eftir að sprenging varð í vél-
arrúmi skipsins 25. júní sl.
Blikur var á siglingu inn í Sunda-
höfn þegar sprengingin varð. Mynd-
aðist mikill reykur í vélarrúminu og
var áhöfnin send á slysadeild Land-
spítalans í Fossvogi vegna gruns um
reykeitrun. Enginn eldur kom upp í
skipinu. Ólafur William Hand, upp-
lýsingafulltrúi Eimskips, segir að
Blikur fari aftur í fraktsiglingar á
sömu leiðum og fyrir óhappið.
Eimskip hefur haft skipið á leigu
og Ólafur segir viðgerðina hafa tek-
ist samkvæmt áætlun.
Blikur á sjó að nýju
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Eimskip Flutningaskipið Blikur er á leiðinni í siglingar að nýju.
Sóknarnefnd
Dómkirkjunnar
og félagið Kvosin
hafa kært bygg-
ingaleyfi fyrir
byggingu hótels
á Landsíma-
reitnum svokall-
aða, í miðbæ
Reykjavíkur.
Úrskurðarnefnd umhverfis- og
auðlindamála hafnaði í apríl síðast-
liðnum kröfum Dómkirkjunnar og
Kvosarinnar um stöðvun fram-
kvæmda á svæðinu en nú hefur hið
eiginlega byggingarleyfi verið
kært.
Ragnar Aðalsteinsson hæstarétt-
arlögmaður sér um málið fyrir fé-
lögin og segir í samtali við Morgun-
blaðið að ásamt kærunni hafi þess
einnig verið krafist að aðgerðir á
svæðinu yrðu stöðvaðar og býst
hann við svörum frá yfirvöldum
vegna þessa fljótlega.
Berjast áfram fyrir
Landsímareitnum