Morgunblaðið - 17.07.2018, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚLÍ 2018
stæðisbaráttuna og sáum til dæmis
að strax á 19. öld vísuðu Jón Sig-
urðsson og fleiri sjálfstæðissinnar
óspart í Gamla sáttmála og þann
menningararf sem handritin eru.
Meðal annars til að sannfæra um-
heiminn um að Íslendingar væru
fullgild þjóð, menningarþjóð, en ekki
nýlenda Dana. Nokkur listaverk á
sýningunni spegla spurningar sem
brunnu á þjóðinni: Litu útlendingar
á okkur sem frumstæða þjóð og
hvernig gátum við unnið gegn slíku
viðhorfi og orðið fullvalda ríki? Í allri
þessari orðræðu var mikið vísað í
handritin þannig að þau væru svolít-
ið kjarninn í sjálfsmynd Íslendinga
og sjálfstæðisbaráttunni. Enn þann
dag í dag er bókmenntaarfurinn stór
hluti af sjálfsmynd þjóðarinnar,“
segir Sigrún Alba og bætir við að á
sýningunni séu einnig margar ger-
semar sem varðveittar eru í Árna-
stofnun.
„Við erum meðal annars með
Möðruvallabók, sem geymir allar
helstu Íslendingasögurnar, Staðar-
hólsbók Grágásar, elstu löggjafarbók
Íslendinga, fundargerðarbókina frá
1851 þegar Jón Sigurðsson og fleiri
höfnuðu dönsku stjórnarskránni og
sögðu einróma „Vér mótmælum all-
ir“.
Ekkert gerist án samtals
Afmælisnefnd Alþingis fól Árna-
stofnun umsjón sýningarinnar og
hefur undirbúningur staðið yfir frá
því í janúar. Sigrún Alba segir ferlið
hafa verið gríðarlega lærdómsríkt og
sitthvað komið á óvart. Ekki síst að
þegar rýnt sé í sambandslagasamn-
inginn komi í ljós að þjóðin er enn að
takast á við sömu mál og þegar hann
var samþykktur í þjóðaratkvæða-
greiðslu haustið 1918. Þá sé áhuga-
vert að skoða hvað handritin eigi
mörg hver sameiginlegt, til dæmis
Gamli sáttmáli frá 1262 og sam-
bandslagasamningurinn, enda voru
Íslendingar í báðum tilvikum að gera
samning við konung, annars vegar
Hákon gamla Noregskonung og hins
vegar Kristján X. Danakonung.
„Sagan lifnar við og stendur
manni nær en ætla mætti og víða má
sjá tengingar. Ein helsta áskorunin
var að finna góða lausn þannig að
handrit, skjöl og listaverk fengju
notið sín og jafnframt að sýna hvern-
ig þau töluðu saman. Ekkert gerist
án samtals – svo vísað sé í Sigurð
Pálsson – var eitt af leiðarstefjum
okkar. Eldri verk á sýningunni eru
eftir Kjarval, Kristínu Jónsdóttur,
Mugg og fleiri, og nýrri verk meðal
annars eftir Ólöfu Nordal, Ragnar
Kjartansson, Ólaf Elíasson, Rúrí og
Birgi Andrésson,“ segir Sigrún Alba
og heldur áfram:
Af þorskastríði og
vondum Dönum
„Til marks um málefni, sem voru
ofarlega á baugi fyrir 100 árum og
eru ennþá í umræðunni sýnum við
myndbandsverk eftir Ólaf Ólafsson
og Líbíu Castro, sem fjallar um
sjórnarskrá íslenska lýðveldisins, og
stillum því upp með stjórnarskránni
frá 1874 og sambandslagasamn-
ingnum. Skúlptúr eftir Steingrím
Eyfjörð um þorskastríðið er meðal
verka sem spegla atburði sem ógnað
hafa fullveldinu og Íslendingar hafa
þurft að verja. Málverk Ragnars
Kjartanssonar er svo íronísk ádeila á
þá söguskýringu að Danir hafi verið
ógurlega vondir við Íslendinga og
vekur spurningar hvort íslenskir
embættismenn hafi kannski verið
verri við alþýðuna. Þá eru áhuga-
verðar ljósmyndir Ólafar Nordal af
styttum sem Frakkar gerðu af Ís-
lendingum og Grænlendingum á 19.
öld og áttu að sýna hvernig frum-
stæðar þjóðir litu út.“
Sagan aldrei fullskrifuð
Umgjörð Lífsblómsins er eins ís-
lensk og hægt er að hugsa sér að
sögn Sigrúnar Ölbu. Arkibúllan
hannaði handritahúsið og bekkir og
stólar eru eftir Tinnu Gunnarsdóttur
vöruhönnuð. Sýningargripirnir eru
flestir í eigu stofnananna sem að
Lífsblóminu standa auk þess sem
nokkur voru fengin að láni hjá Lista-
safni Reykjavíkur, Þjóðminjasafninu,
Ljósmyndasafni Reykjavíkur, Ljós-
myndasafni Vestmannaeyja og
einkaaðilum.
„Við leggjum áherslu á fjöl-
breyttar miðlunarleiðir og töluvert
er unnið með hljóð og hljóðverk, sem
byggjast á tónlist og viðtölum við
fræðimenn um einstök málefni.
Einnig á brotum af fréttnæmum at-
burðum á síðustu árum eins og búsá-
haldabyltingunni, enda er hún líka
hluti af sögu fullveldis Íslands,“ segir
Sigrún Alba, sem vonar að þegar
gestir gangi út af sýningunni haldi
þeir áfram að hugsa um sögu full-
veldisins. Fortíðin sé enda mikilvæg
og sagan verði aldrei fullskrifuð.
Morgunblaðið/Valli
Verkefnisstjórn og sýningarstjóri Lífsblómsins Eiríkur G. Guðmundsson þjóðskjalavörður, Harpa Þórsdóttir,
safnstjóri Listasafns Íslands, Guðrún Nordal, forstöðumaður Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, og
Sigrún Alba Sigurðardóttir sýningarstjóri áttu í góðu samstarfi við undirbúning sýningarinnar.
Morgunblaðið/Valli
Konungsríkið Ísland Skjöldur eftir Ríkarð Jónsson myndhöggvara. Skjöld-
urinn var í notkun árin 1918 - 1944 þegar hér var konungsríkið Ísland.
Með kveðju frá Leipzig! er yfirskrift
tónleika sem haldnir verða í kvöld kl.
20.30 í Listasafni Sigurjóns Ólafs-
sonar í Laugarnesi en á þeim verða
flutt sönglög tónskálda sem lærðu
eða störfuðu í Leipzig í Þýskalandi.
Flytjendur eru þrjár tónlistarkonur
sem einmitt búa í Leipzig og eru þar
við nám og störf: Kristín Einars-
dóttir Mäntylä mezzósópran, Sigrún
Björk Sævarsdóttir sópran og Elena
Postumi píanóleikari. Þær munu
flytja lög eftir Pál Ísólfsson, Jón
Leifs, Emil Thoroddsen, Edvard
Grieg og fleiri tónskáld sem öll
lærðu eða störfuðu í borginni.
Í tilkynningu segir m.a. um Krist-
ínu að hún hafi lært hjá Reginu Wer-
ner-Dietrich við Tónlistarháskólann
í Leipzig, árið 2016 hlotið verðlaun
Junge Stimmen Leipzig og á þessu
ári verið valin Bayreuth-styrkþegi
Richard Wagner félagsins í Leipzig
og styrkþegi Yehudi Menuhin, Live
Music Now Leipzig. Sigrún hóf nám
í óperusöng við Tónlistarháskólann í
Leipzig 2013 hjá KS. R. Schubert og
lauk meistaranámi í október 2016.
Nú stundar hún nám í meistaradeild
skólans.
Elena Postumi er fædd og uppalin
á Ítalíu, útskrifaðist með einleikara-
próf á píanó árið 2014 frá Conser-
vatorio Santa Cecilia í Róm og með
meistaragráðu í kammermúsík árið
2016 en árið 2015 var hún í skipti-
námi við Tónlistarháskólann í Leip-
zig. Hún hefur komið víða fram sem
einleikari og meðleikari og í janúar
hlaut hún sérstök verðlaun sem
besti meðleikarinn í keppni sem
kennd er við Albert Lortzing og
haldin var á vegum Tónlistarháskól-
ans í Leipzig.
Miðaverð á tónleikana er 2.500 kr.
og fer miðasala fram við innganginn.
Sönglög frá Leipzig
Þríeyki Sigrún, Elena og Kristín halda tónleika saman í kvöld.
Lífsblómið, titill sýningar-
innar, er úr skáldsögu Hall-
dórs Laxness, Sjálfstætt fólk,
sem gerist á þeim tíma er
Ísland varð fullvalda ríki.
„Rétt eins og þetta þekkta
bókmenntaverk fjallar Lífs-
blómið um hina djúpu þrá eft-
ir sjálfstæði. Hún fjallar um
hversu dýrmætt en um leið
viðkvæmt fullveldið er. [...]
Rétt eins og lítil en harðgerð
jurt þarf fullveldið á næringu
að halda og þessi næring felst
meðal annars í því að skiptast
á skoðunum og deila heim-
inum með öðrum.“
Af vefsíðunni www.full-
veldi1918.is
Sjálfstætt
fólk
HIN DJÚPA ÞRÁ
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////