Morgunblaðið - 23.08.2018, Page 42

Menn gerasér daga-mun um
þessar mundir
vegna sögulegs
áfanga annars veg-
ar og óvenjulegs af-
mælis hins vegar.
Atburðirnir tengj-
ast þótt með óbeinum hætti sé.
Í þessum mánuði var tilkynnt
að „björgunarleiðangri“ sem
beindist að Grikklandi væri lok-
ið og fullyrt er að hann hafi náð
markmiðum sínum. Í næsta
mánuði ætla bankamenn að
gera sér glaðan dag því um
hann miðjan eru 10 ár frá falli
banka Lehman-bræðra.
Skyndilega var skellt í lás og
starfsfólkinu gert að ganga út
með persónulega smámuni sína
í pappaboxi. Það var einkar nið-
urlægjandi augnablik sem var
gert að sýnishornum um þá sem
flogið höfðu hátt á vængjum
hinna nýju efnahagslögmála.
Fjöldi sjónvarpsfréttamanna
mætti og um allan heim voru
sýndar myndir og er enn brugð-
ið á skjá þegar ósköpin sem eltu
þá bræður eru rifjuð upp.
Sumir segjast ekki botna í að
bankamenn sem gengu niður-
lútir og hæddir út ætli að halda
hátíð 10 árum síðar. En þeir
segjast ekki vera að því. Aðeins
að gera sér dagamun með þeim
sem lentu í þessu óvenjulega
skipbroti saman. Þótt þeir hafi
daprir paufast út með pappa-
kassann sinn og ýmsir hlakkað
yfir háu falli áttu tugþúsundir
annarra um víða veröld eftir að
fá sinn skell. Ekki þó allir sem
gátu virst undir svipaða sök
seldir; sumum var bjargað og
það laut ekki neinum sjáan-
legum reglum hver fékk spark
og hver hélt áfram fyrir atbeina
almannafjár og var ekki löngu
síðar orðinn bólginn af bón-
usgreiðslum á ný.
Fróðlegt var að lesa bók sem
Hank Paulson fjármálaráð-
herra skrifaði um stórkarlaleg-
ar ákvarðanir sem teknar voru
á örfáum mínútum með trölls-
legum fjárhæðum og þar sem
flest var tilkynnt í síma og fæst
skráð sem nokkru næmi. Þús-
undir annarra bóka hafa verið
skráðar um málið. Sumar
þeirra, eins og hér á landi, pant-
aðar hjá lítilsigldum illa inn-
rættum leigupennum til að
planta inn mynd þeirra sem
komust undan með fúlgur fjár
en létu eftir sig sviðna jörð.
Það er ekkert að því að fyrr-
verandi starfsmenn Lehman
komi saman af þessu tilefni.
Töðugjöld vegna „björg-
unarleiðangurs“ ESB, AGS og
Sevru er allt önnur Ella.
Það er satt og rétt að loks er
búið að haka við alla þætti
þeirrar áætlunar. Það má jafn-
vel skrifa undir yfirskriftina
„björgunaraðgerð“. En síður
aðra fullyrðingu, henni tengda:
Björgunaraðgerð
fyrir Grikkland.
Henni fylgir meiri
efi. Aðgerðirnar
voru kýldar niður
um kokið á grísku
þjóðinni. Afstaða
hennar lá fyrir með
afgerandi hætti.
Tsipras forsætisráðherra
hafði boðað þjóðaratkvæði um
„björgunartillögur“ þótt björg-
unarelítan andmælti því mjög.
Atkvæðagreiðslan fór fram og
Grikkir höfnuðu tillögunum
með 61% atkvæðanna gegn
39%. Miðað við yfirlýsingar
ESB, AGS og Sevru var björg-
unin þar með úr sögunni. Ekki
aldeilis. Þremur dögum eftir
höfnun í þjóðaratkvæði óskaði
Tsipras, forsætisráðherra
Grikklands, formlega eftir
þriggja ára björgunarpakk-
anum sem hafði verið hafnað (!)
og lofaði um leið að hefja strax
þær „umbætur“ sem Þríeykið
hafði heimtað. Þessi ótrúlegu
umskipti Tsipras forsætisráð-
herra sýna betur en flest hversu
búið var að berja Grikki flata.
Í aðgerðunum sem Tsipras
samþykkti var m.a. harkalegur
niðurskurður á lífeyri lands-
manna og miklar skattahækk-
anir. Hvort tveggja miklu
ágengara en þær tillögur voru
sem felldar voru svo kirfilega í
þjóðaratkvæðinu örfáum dög-
um fyrr.
Yanis Varoufakis, hagfræð-
ingur og þátttakandi yst á
vinstri kanti grískra stjórn-
mála, sagði af sér sem fjár-
málaráðherra. Hann telur það
stórslys að komið var í veg fyrir
að Grikkland fengi að fara
„gjaldþrotaleiðina“. Hún hefði
dugað þjóðinni best. Hann segir
„björgunaraðgerðirnar“ hafa
algjörlega og eingöngu snúist
um að rétta af þýska og franska
banka sem sáu fram á hrun eftir
glórulausa lánastarfsemi þeirra
í Grikklandi og víðar, svo sem á
Ítalíu. Lok áætlunarinnar um
björgun séu ekki nein fagn-
aðartíðindi fyrir Grikkland:
Þrátt fyrir skuldaafslátt í
tveimur þrepum hafi skuldir
Grikklands vaxið á aðgerðatím-
anum. Gríska ríkisvaldið sé
mölbrotið. Almenningur sé
miklum mun fátækari en við
upphaf aðgerða og þjóðartekj-
urnar hafi minnkað um fjórð-
ung. Allir skuldi öllum þar og
enginn hafi afl til að grynnka á
skuldunum.
Varoufakis blæs á það þegar
sagt er að ríkissjóður Grikk-
lands sé nú rekinn með afgangi.
Ekki vegna þess að fullyrðingin
sé röng. Heldur vegna þess að
þetta sé gert með því að merg-
sjúga deyjandi einkaframtak og
atvinnulíf. Grikkland sé, þegar
formlegum „björgunar-
aðgerðum“ ljúki, sama svarthol-
ið og áður og sökkvi dýpra niður
í það með hverjum degi sem líði.
Um lok björgunar-
aðgerða í Grikklandi
er sagt eins og forð-
um: Aðgerð lækn-
isins lukkaðist en
sjúklingurinn dó}
Góðar veislur gera skal
42
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. ÁGÚST 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
E
nn einu sinni berast fréttir af
fjölda barna sem ekki fá pláss á
leikskóla í haust hjá Reykja-
víkurborg. Að þessu sinni eru
það 128 börn sem ekki fengu
leikskólapláss þrátt fyrir að hafa fengið loforð
um pláss. Flestir foreldrar þeirra barna höfðu
þó gert ráðstafanir, bæði varðandi vinnu og
tekið börn frá dagforeldrum hafi þau verið
komin þangað. Þessu til viðbótar eru enn fleiri
á biðlista sem ekki hafa enn fengið loforð um
pláss.
Þann 12. maí, nokkrum dögum fyrir kosn-
ingar, skrifaði Skúli Helgason, formaður
skóla- og frístundaráðs, grein á vef Samfylk-
ingarinnar þar sem hann setti út á gagnrýni
sjálfstæðismanna á leikskólamál borgarinnar.
Skúli sagði í grein sinni að innritun á leikskóla
borgarinnar gengi vel og allt stefndi í að öll
börn frá 18 mánaða aldri fengju boð um að komast inn á
leikskóla borgarinnar í haust. Nú hefur komið á daginn
að ekkert var að marka þessi orð.
Vandinn er mikill þó að borgarfulltrúar í meirihlut-
anum keppist við að segja að segja aðra sögu. Margir
foreldrar þurfa að taka ákvörðun um hvort þeirra eigi að
vera lengur heima og þannig frá vinnumarkaði, á meðan
aðrir fá pláss hjá dagforeldrum sem að sama skapi felur í
sér meiri kostnað fyrir foreldra.
Ólíkt öðrum sveitarfélögum greiðir Reykjavíkurborg
minna með hverju barni til sjálfstætt starfandi leikskóla.
Með því er valfrelsi skert. Í stuttu máli er það stefna
Reykjavíkurborgar að eingöngu skuli starfa
borgarreknir leikskólar, þó að vitað sé að þeir
geti ekki sinnt þeim fjölda sem þarf pláss.
Það er sérkennileg forgangsröðun hjá borg-
inni að leggja alla áherslu á borgarrekna leik-
skóla sem anna ekki eftirspurn og ætlast til
þess að foreldrar sætti sig við það að þetta sé
örlítið betra en í fyrra
Nú kjósa einnig sumir foreldrar að hafa
börnin sín hjá dagforeldrum lengur. Fyrir
sum börn er það hentugra og fyrir aðra veitir
það einnig meiri stöðugleika en margra mán-
aða óvissa með leikskólapláss. Það er því sér-
kennilegt að borgin grípi ekki til aðgerða til
að auðvelda foreldrum að nota dagforeldra
sem úrræði með því að bjóða upp á sömu
niðurgreiðslu til dagforeldra.
Allt framangreint minnir okkur á það að
stjórnmálamenn þurfa að bjóða fólki upp á
val þar sem í boði eru margar lausnir. Öll viljum við hafa
sem mest um það að segja hvernig við högum lífi okkar.
Með því að jafna tækifæri leikskóla og dagforeldra er
bæði verið að stuðla að jafnræði og efla rekstr-
argrundvöll dagforeldra til að efla þjónustu sína og koma
til móts við þá eftirspurn sem er eftir dagvistun. Lausnin
við vandanum er aukið valfrelsi, ekki varðstaða um úr-
elta stjórnmálastefnu vinstriflokkanna sem alltaf bitnar
á íbúum borgarinnar – og í þessu tilviki börnum þeirra.
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Valfrelsi er lausnin
Höfundur er formaður utanríkismálanefndar og
ritari Sjálfstæðisflokksins. aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Ekki gengur nógu vel að fálömb til að slátra fyrirBandaríkjamarkað. Áhugivar á því hjá Sláturhúsi
KVH á Hvammstanga að auka út-
flutning til verslana Whole Foods
Market og gagnkvæmur áhugi er hjá
kaupendunum. Ekki er slátrað nógu
mörgum lömbum nú í upphafi sum-
arslátrunar til að fullnægja eft-
irspurninni.
Síðustu árin hafa verið flutt út
um 170 tonn af fersku lambakjöti til
sölu í sælkeraverslunum Whole Fo-
ods Market í Bandaríkjunum. Áhugi
var því á síðasta ári að auka við en
það tókst ekki og enn er stefnt að
aukningu í 200 tonn í haust. „Mark-
aðurinn lítur nokkuð vel út en mikil-
vægt er að hafa byrjunina góða svo
þeir hafi nóg til að hefja sölu í öllum
verslunum samtímis. Þess vegna eru
það vonbrigði að fá ekki fleiri lömb,“
segir Davíð Gestsson fram-
kvæmdastjóri Sláturhúss KVH sem
slátrar fyrir þennan markað. Slátr-
unin hófst 9. ágúst.
Hann hefur ekki skýringar á því
hvers vegna illa gangi að fá lömb.
Hátt álag er greitt á innleggsverð til
að hvetja bændur til að slátra fyrr.
Veltir Davíð því fyrir sér hvort bænd-
ur séu enn uppteknir í heyskap eða
lömbin enn of létt.
Tíminn til sölu á Bandaríkja-
markað er stuttur. Salan fjarar smám
saman út og lýkur fyrir þakkargjörð-
arhátíðina undir lok nóvember. Þá
snúa sælkerarnir sér að öðru.
Davíð segir að sömu bændurnir
taki þátt í þessu verkefni ár eftir ár
og alltaf bætist í hópinn. „Ég er að
vona að bændum sé hugleikið að
koma vörunni sinni á markað þegar
svona gluggi er opinn,“ segir hann.
Lakari grillvertíð
Almenn sláturtíð hefst um mán-
aðamót. Sauðfjárslátrun hefst hjá
Norðlenska á Húsavík í lok næstu
viku en hjá öðrum stórum slát-
urhúsum fyrstu vikuna í september.
Sláturtíð lýkur í lok október eða byrj-
un nóvember.
Sala á kindakjöti gekk vel fyrstu
fjóra mánuði ársins. Á þeim tíma var
umtalsverð aukning. Líklegt er að
verðlækkun á lambakjöti hafi haft
áhrif. Aftur á móti hefur salan dregist
saman í sumar, um tæplega 17% síð-
ustu þrjá mánuði miðað við sumarið í
fyrra. Staðan í lok júlímánaðar var sú
að sala á lambakjöti síðustu tólf mán-
uði var tæplega 0,8% meiri en tólf
mánuði þar á undan.
Forstjórar afurðastöðva sem
rætt er við kenna veðrinu á suðvest-
urlandi um. Grillvertíðin hafi brugð-
ist. „Salan gekk mjög vel fram á vor-
ið. Sumarmánuðirnir voru frekar
slakir. Veðrið í sumar hefur greini-
lega sett strik í reikninginn,“ segir
Steinþór Skúlason, forstjóri Slát-
urfélags Suðurlands. Segist hann
hafa orðið var við sömu þróun í fleiri
kjöttegundum.
Lambið lætur undan síga
Ágúst Torfi Hauksson, fram-
kvæmdastjóri Norðlenska, er með
sömu skýringar. Hann segir að inn-
anlandsmarkaður fyrir kindakjöt sé
þokkalegur, á heildina litið. „Ég tel að
menn verði að vera nokkuð sáttir með
að selja álíka mikið magn af kinda-
kjöti núna og í fyrra.“ Hann segir að
hafa verði í huga að neysla á sauðfjár-
afurðum sé frekar að gefa eftir í lönd-
um þar sem mikil hefð er fyrir neyslu
kindakjöts, eins og Ástralíu, Nýja
Sjálandi og Noregi vegna aukins
framboðs af öðrum matvælum. Það
sama muni gerast hér. Einnig verði
að hafa í huga að erlendir ferðamenn
stoppi hér í styttri tíma en áður og
það hafi einnig áhrif á söluna.
Fá ekki nógu mörg
lömb til útflutnings
Morgunblaðið/RAX
Kjötskurður Kjötið sem fer til Bandaríkjanna er skorið og því pakkað í gas-
umbúðir. Það er allt flutt út ófrosið. Myndin er úr safni.
Sala á íslensku svínakjöti hefur
aukist stöðugt síðustu mánuði
og ár, langt umfram aðrar kjöt-
tegundir. Þannig jókst sala á
svínakjöti um 10% í júní og
tæplega 15% í júlí, miðað við
sömu mánuði í fyrra. Söluaukn-
ingin nemur liðlega 7% að með-
altali, hvort sem litið er til síð-
ustu þriggja mánaða eða tólf
mánaða.
Alifuglakjöt er þó enn með
stærstu markaðshlutdeild á
innanlandsmarkaði, samkvæmt
upplýsingum búnaðarstofu
Matvælastofnunar, um 34%
markaðarins. Kindakjötið var
með 24,3% hlutdeild í lok júlí
en svínakjötið er að sækja á og
með sama áframhaldi er ekki
langt í að íslenska svínið skáki
lambinu. Í þessum tölum er ekki
tekið tillit til innflutnings en
mikið er flutt inn af kjúklingi,
svínakjöti og nautakjöti. Að
teknu tilliti til innflutnings er
hlutur kindakjötsins enn minni.
Íslenskt svín
að ná lambinu
KJÖTSALA