Morgunblaðið - 28.08.2018, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. ÁGÚST 2018
FALLEG OG VÖNDUÐ
LEIKFÖNG
Kíktu á netverslun okkar
bambus.is
Borgartún 3, sími 847 1660, www.bambus.is, bambus@bambus.is
bambus.is bambus.is • Opið mánudaga og fimmtudaga frá kl. 10-14
úr náttúrulegum efnivið,
tré og silki
Póstþjónusta í
heiminum gengur í
gegnum miklar
breytingar. Það á
sannarlega við um Ís-
land eins og önnur
lönd. Stétt póst-
manna finnur vel fyr-
ir þessum breyt-
ingum og mikið rót
hefur verið á starfs-
umhverfinu.
Einkaréttarbréfið
hrynur og enn sér ekki fyrir end-
ann á fækkun bréfa í framtíðinni.
Það hefur leitt til þess að gripið
hefur verið til mikilla aðgerða í
hagræðingarskyni og nú er bréfa-
pósti dreift annan hvern dag á
heimili á Íslandi. Það hefur þó
vegið upp á móti að pakkasend-
ingar hafa aukist gríðarlega eins
og víðast annars staðar.
Því miður hefur ekki verið
brugðist við þessum breytingum á
faglegan hátt í stjórnsýslunni og
því hafa hagræðingaraðgerðir ver-
ið í formi neyðarreddinga en ekki
með stefnumótun þar sem rýnt er
til framtíðar.
Þessi losaragangur hefur komið
illa niður á póstmannastéttinni,
sérstaklega bréfaútburðarhlut-
anum þar sem mikil fækkun hefur
átt sér stað, þó án fjöldauppsagna.
Póstmenn eru láglaunastétt og
þetta óöryggi og skortur á faglegri
stefnumótun hefur gert að verkum
að mikil starfsmannavelta er farin
að setja mark sitt á stéttina, fólki
með reynslu og þekkingu fækkar
en fjölgar í hópi nýliða sem aftur
stoppa stutt við. Hætt er við að
slíkt komi niður á gæðum þjónust-
unnar eins og gefur að skilja.
Íslandspóstur er með samning
við ríkið um póstþjónustu. Póst-
þjónusta er samfélagsþjónusta
sem ríkið síðan felur fyrirtæki eða
fyrirtækjum að vinna fyrir sig.
Vandi Íslandspósts og póstþjón-
ustu á Íslandi er að stórum hluta
að það vantar áðurnefnda stefnu-
mótun og ekki síður að ríkið
skuldar fyrirtækinu stórar fjár-
hæðir. Ef til vill má rökstyðja að
það vanti 600 milljónir á ári frá
ríkinu fyrir þjónustu sem það ber
ábyrgð á. Fyrirtækið þarf að
ganga á eigið fé og hagræða enn
frekar ef ríkisvaldið greiðir ekki
það sem upp á vantar í þessa
þjónustu. Staðan í málefnum
póstsins á Íslandi er ef til vill svip-
uð og við heyrum frá rekstri t.d.
sveitarfélaga á öldrunarheimilum;
ríkið gerir kröfu um gæði þjónustu
en skilar síðan engu eða allt of
litlu fjármagni inn í þann rekstur.
Niðurstaðan fyrir
póstmenn á Íslandi er
óöryggi og slæmt
starfsumhverfi. Um-
ræðan um kulnun í
starfi og andlega erf-
iðleika kemur upp í
huga minn í þessu
sambandi.
Fram undan eru
kjarasamningar. Ef
launakjör póstmanna
batna lítið sem ekkert
stefnir í fjöldaflótta úr
stéttinni. Hagræðingin
hefur haft það í för með sér að
það fækkar í stéttinni, hverfin
stækka, fólki í landinu fjölgar og
fækkun bréfa styttir ekki göngu
og þjónustu við hverfin. Hagræð-
ingin leiðir það af sér að póst-
mönnum fækkar og byrðarnar eru
færðar á sífellt færri herðar.
Nokkuð ljóst er að það eru ekki
margir sem eru til í að bera út á
sífellt stærri svæðum fyrir 300.000
á mánuði. Fram að þessu hefur
það verið leyst með mikilli fjölgun
erlendra starfsmanna. Vandi póst-
þjónustunnar á Íslandi verður lík-
lega skortur á starfsmönnum í
ákveðnum greinum í framtíðinni ef
kjörin og vinnuumhverfið breytast
ekki. Nú er kominn tími til að
spyrna við fótum, hingað og ekki
lengra. Það eru takmörk fyrir
hvað hægt er að leggja á herðar
hvers og eins í jafn erfiðri vinnu
og póstútburður er á Íslandi.
Sem betur fer er mikill vöxtur í
öðrum hlutum póstþjónustunnar,
en það breytir ekki því að ríkið
þarf að koma að málum, annars
hrynur þessi þjónusta og fyrir-
tækið lamast vegna fjárskorts.
Þetta ótrúlega skilningsleysi á
eðli póstþjónustunnar er þegar
farið að setja mark sitt á kjör og
starfsöryggi póstmanna.
Alþingi og alþingismenn verða
að átta sig á staðreyndum þessa
máls, annars gæti illa farið. Trúi
varla að vilji þeirra standi til að
veitt verði þriðja eða fjórða flokks
þjónusta í póstútburði á Íslandi.
Póstþjónusta á
Íslandi í öngstræti?
Eftir Jón Inga
Cæsarsson
Jón Ingi
Cæsarsson
»Hagræðingin leiðir
það af sér að póst-
mönnum fækkar og
byrðarnar eru færðar á
sífellt færri herðar.
Bréfum fækkar, heim-
ilum fjölgar, leiðir lengj-
ast.
Höfundur er formaður Póstmanna-
félags Íslands.
jonc@simnet.is
Heill og sæll. „Ég
hef neitað að flytja
kóngsins mann yfir
Skerjafjörð, það er
satt. Hvorki lifandi né
dauður sagði ég. Ég
verð hýddur og það er
gott. En ef ég hefði
látið undan, þó ekki
væri nema í þessu, og
ef allir létu undan altaf
og alstaðar, létu undan
fyrir kaupmanninum
og fógetanum, létu undan fyrir
draug og fjanda, létu undan fyrir
pestinni og bólunni, létu undan fyrir
kónginum og böðlinum, – hvar
mundi þetta fólk þá eiga heima?
Jafnvel Helvíti væri slíku fólki of
gott.“ Þannig lætur Halldór Lax-
ness Ásbjörn Jóakimsson af Sel-
tjarnarnesi mæla við samfanga sína
tvo í svartholinu á Bessastöðum í
Íslandsklukkunni.
Ásbjörn Jóakimsson var uppi á
síðari hluta 17. aldar og fyrri hluta
þeirrar 18. eins og raunar flestar
persónur sögunnar. Í annálum
þessa tíma, einum þeim skelfileg-
asta í Íslandssögunni, er hans getið
vegna hins fáheyrða afbrots hans,
að neita að róa sendimanni konungs
yfir Skerjafjörð. Ásbjörn Jóakims-
son, þessi meinhægi kotungur af
Seltjarnarnesi, var nefnilega upp-
reisnarmaður, einn af örfáum síns
tíma. Aðalpersóna bókarinnar, Jón
Hreggviðsson á Rein, var ekki upp-
reisnarmaður, enda var framlag
hans til umræðnanna í svartholinu
forðum af öðrum toga: „Ef einhver
ætlar að fara að formæla mínum
arfakóngi hér þá er ég hans arfa-
þjónn,“ sagði hann. Jón Hreggviðs-
son elskaði sum sé sinn arfakóng og
er í fyrstu kærður fyrir smávægi-
legan glæp. Böðullinn sem hýddi
Jón drapst nokkru síðar í mýr-
arlæk, drukkinn. Jón var kærður
fyrir að hafa drepið hann og þar
með voru örlög hans ráðin. Hann
varð upp frá því bandamaður Ás-
björns Jóakimssonar. Hann var
óþreytandi, harður, lét aldrei
beygja sig, leitaði réttar síns út í
dauðann, bauð valdinu birginn og
þoldi allar svaðilfarir, leiddur aðeins
af einu: réttlætiskennd
í brjósti sínu.
Íslendingur á þess-
um tíma sem orðið hef-
ur fyrir því happi að
vera ákærður, þó aldr-
ei nema saklaus, fyrir
að myrða fyrirlitleg-
asta fulltrúa konungs-
valdsins og hefna með
því niðurlægingar ís-
lensku þjóðarinnar,
hefur að dómi höfund-
arins verið þess verður
að vera gerður
ógleymanlegur í bók-
menntum Íslands og m.a.s. fulltrúi
réttlætiskenndar þjóðarinnar.
Ég vona að þú sjáir í gegnum
fingur við mig þótt ég minni á þessa
tvo kunningja mína úr alþýðustétt
með nokkrum orðum. Það er raunar
trúa mín að nú séu þeir tímar í
þessu landi að við rifjum aldrei of
oft upp kynni okkar af óspilltu fólki,
innlendu sem erlendu, fólki sem lét
aldrei undan, hvorki lifandi né
dautt. Þá kynnum við Íslendingar
betri skil sjálfstæðis og ánauðar en
við gerum nú.
Allt ber að sama brunni. Endur-
bætur og stækkun á gömlu flug-
skýli á Vellinum í þeim tilgangi að
hýsa í því kafbátaleitarflugvélar
sem hafa þar viðveru, mismunandi
margar í senn. Þetta ásamt því loft-
rýmiseftirliti sem fer reglulega
fram við Akureyri og Keflavík er
hluti af NATO-hervæðingunni á
norðurslóðum. Sama máli gegnir
um heræfingarnar sem farið hafa
fram sumar eftir sumar hér á landi
og kallast Norðurvíkingur. Vest-
rænn fjármálakapítalismi ásælist ol-
íu og málma norðurslóða, yfirráð yf-
ir nýjum siglingaleiðum og
hernaðaraðstöðu. Herfræðileg
markmið eru líka innikróun Rúss-
lands og Kína sem skert geta hin
vestrænu yfirráð á heimsvísu. Já,
þeir eru margir sem láta undan.
Orðhagur maður, Einar Krist-
jánsson frá Hermundarfelli, taldi
undanlátsmennina þjást af „knjá-
liðamýkt“.
Eitt af 112 svæðum sem Náttúru-
fræðistofnun Íslands leggur til að
vernda skuli og friðlýsa í fram-
kvæmdaáætlun Náttúruminjaskrár
er Drangajökull og nágrenni hans,
alls 1.281 km2, svæði sem nær frá
suðurmörkum Hornstrandafrið-
lands (580 km2) og suður um Ófeigs-
fjarðarheiði og nær yfir fyrirhugað
virkjunarsvæði Hvalárvirkjunar. Í
umsögn Náttúrufræðistofnunar Ís-
lands um svæðið segir m.a. að
möguleg virkjun vatnsfalla muni
hafa talsverð áhrif á víðerni og
ásýnd þess og raski mögulega
ákveðnum jarðminjum. Í þings-
ályktun um áætlun um vernd og
orkunýtingu landsvæða sem sam-
þykkt var á Alþingi í janúar 2013 er
Hvalárvirkjun í orkunýtingarflokki
virkjunarkosta. Í því felst þó engin
heimild til orkunýtingar.
Stjórn Landverndar skorar á um-
hverfis- og auðlindaráðherra að
leggja náttúruminjaskrá fyrir Al-
þingi sem allra fyrst eftir að þing
kemur saman (11. september) og
friðlýsa Drangajökulssvæðið og all-
ar þær minjar sem það hefur að
geyma. Landvernd telur sig vafa-
laust eiga hauk í horni þar sem ráð-
herrann er enda var hann fram-
kvæmdastjóri samtakanna frá 2011
og fram í nóvember 2017. Einnig
skorar Landvernd á iðnaðarráð-
herra að styrkja flutningskerfi raf-
orku á Vestfjörðum, sem sé for-
senda raforkuöryggis Vestfjarða, og
uppræta það sem Landvernd kallar
blekkingar um að Hvalárvirkjun
eða aðrar einstakar virkjanir stuðli
að því. „Eftir er enn yðvar hluti,“
sagði Skarphéðinn á Markarfljóti
forðum við félaga sína eftir að hafa
vegið Þráin. Nú er að standa sig,
Guðmundur Ingi. Láta ekki undan
og geta sér góðan orðstír, eða lenda
ella í hópi þeirra ráðherra sem eng-
inn man lengur nöfnin á. Vertu svo
kært kvaddur.
Opið bréf til umhverfis-
og auðlindaráðherra
Eftir Ólaf Þ.
Jónsson »Nú er að standa sig,
Guðmundur Ingi.
Láta ekki undan og geta
sér góðan orðstír, eða
lenda ella í hópi þeirra
ráðherra sem enginn
man lengur nöfnin á.
Ólafur Þ.
Jónsson
Höfundur er skipasmiður.
IOGT hvetur stjórn-
völd til að setja for-
varnastefnu í þann for-
gang sem hún ætti að
vera. Sextugasta og ní-
unda heimsþing IOGT
var haldið í Sigtuna í
Svíþjóð sjötta til ell-
efta ágúst. Félagar
Æskunnar, IOGT á Ís-
landi og Núll Prósent
fjölmenntu og tóku
virkan þátt. Mikill
hugur er í IOGT-félögum í öllum
heimsálfum þar sem uppbygging fé-
laga á sér stað í flestum félögum.
Heitasta umræðan þetta þingið var
hve áríðandi það er að spyrna við
fótum gegn áfengisiðnaðinum sem
svífst einskis til að hagnast meira á
sölu áfengis. Markmiðum Samein-
uðu þjóðanna um sjálfbærni (SDG)
er freklega ógnað því að áfengi er
hamlandi og jafnvel
hindrandi í að ná 13 af
17 sjálfbærnimarkmið-
unum. Almenningur
gerir sér alls ekki
grein fyrir alvöru
málsins enda er nýlega
byrjað almenningsátak
til að kynna þessi
markmið. Eitt af 17
markmiðunum er að ná
jafnrétti kynjanna,
sem dregur úr kyn-
bundnu ofbeldi, en
áfengi kemur við sögu í
allt að 80% ofbeldis-
mála. Á þinginu var fjallað um
áhyggjur almennings hér á landi og
víðar í heiminum af gríðarlegum
fjölda þeirra ungmenna sem látist
hafa af lyfjaneyslu á þessu ári. Við
verðum að taka okkur saman og
halda betur um þá sem standa okk-
ur næstir. Þorum að vera góðar
fyrirmyndir, tölum við börnin okkar
um áfengi og önnur vímuefni og
skaðsemi þeirra á einstaklinga og
samfélagið. IOGT á Íslandi hefur
unnið í forvörnum frá stofnun 1884
og segir enn að auðveldasta skrefið
til að bæta heiminn sé að minnka
áfengisneyslu. Einfalda lausnin er
sú að þeir sem eru neytendur dragi
úr neyslunni og þeir sem ekki neyta
byrji ekki. Það eru margar leiðir til
að framfylgja þessari uppskrift.
Þeir sem hætta í neyslu, hvort sem
þeir misstu tökin eða ekki, segja
flestir að þeir upplifi gríðarlegt
frelsi. Samfélagið þarf að stíga
þetta skref saman. Við verðum að
láta vita í kringum okkur að við
hugsum meira um hag samfélagsins
og viljum ekki þjóna ýtrustu einka-
hagsmunum áfengisiðnaðarins sem
vill bara selja meira áfengi án tillits
til afleiðinganna.
Kallað eftir sam-
stöðu um forvarnir
Eftir Aðalstein
Gunnarsson » IOGT hvetur stjórn-
völd til að setja for-
varnastefnu í þann for-
gang sem hún ætti að
vera.
Aðalsteinn
Gunnarsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
IOGT á Íslandi.
Atvinna