Breiðfirðingur - 01.04.1992, Side 9

Porsteinn Vilhjálmsson
Þorsteinn surtur og sumarauki
Um tímatal á fyrstu öldum íslands byggðar
Þessi grein er byggð á annarri grein höfundar, „Af Surti og sól“, sem
birtist í Tímariti Háskóla íslands, 4. árg., 1989, bls. 87-97. Megin-
texti hennar hefur verið styttur allmjög og neðanmálsefni fellt niður
nœr allt ásamt heimildaskrá. Kaflanum um Surt sjálfan hefur verið
aukið við og ýmsu smálegu breytt. Höfundur þakkar Árna Björns-
syni ritstjóra Breiðfirðings mikilsverða aðstoð við þessar breytingar.
Tímatal „frumstœðra þjóða“'1
í tímatali hinna ýmsu þjóða kennir vissulega margra grasa
eins og í öðrum atriðum menningar. Pó kemur glöggt í ljós
að tímatalið hefur ævinlega verið tæki mannanna til að fylgj-
ast með reglubundnum sveiflum náttiirunnar á hverjum stað
og til að stýra verkum þeirra í sem bestum samhljómi við
sveiflurnar.
Eitt besta dæmið um það, hvernig tímatal er háð staðhátt-
11 Mér er ekki [júft að setja á blað þessi orð sem eru eitt dæmið um sjálf-
miðun Vesturlandabúa á okkar dögum. Þær þjóðir sem okkur þóknast að
kalla „frumstæðar" eru einfaldlega á öðrum þróunarstigum menningar en
við. Okkur Islendingum er til að mynda ekki tamt að nota þessa nafngift
um forfeður okkar á söguöld. Eða eigum við að kalla Njál á Bergþórs-
hvoli frumstæðan eða heimskan vegna þess að hann kunni ekki á tölvu?
Eru múrsteinar neðan til í húsi „frumstæðir" af því að hinir hvi'la á þeim?
Nú er farið að tíðkast að kenna umræddar þjóðir við „hefð“ (e. „tradi-
tional“) en ég sé því miður ekki að það breyti miklu.