Breiðfirðingur - 01.04.1992, Qupperneq 21

ÞORSTEINN SURTUR OG SUMARAUKI
19
Þessi skýringarmynd Ólafs H. Torfasonar sýnir afstöðu sólar og fjalla við
sólsetur á vorjafndœgrum í Jónsnesi í Helgafellssveit. Kvöldin fyrir jafn-
dœgur sest sólin bak við EyrarfjaU. Með því að athuga um nokkurt árabil,
hvenœr sólsetrið færist út fyrir fjallið, má komast að lengd ársins með tals-
verðri nákvœmni. Vel er hugsanlegt að Þorsteinn surtur hafi notað slíkar
aðferðir til að ákvarða, hvernig œtti að leiðrétta tímatalið með sumarauka.
þurfti einmitt að auka sjöunda hvert sumar viku. Eftir þessu
hefði honum átt að vera eins tamt að reikna í dögum og í
vikum. Víst er þessi túlkunarleið fær og er með henni öllu
heldur litið á Surt sem reiknimeistara en sem glöggskyggnan
athuganda.
3. Athugunarleiðin felst í því að Þorsteinn hafi að veru-
legu leyti stuðst við athuganir sjálfs sín eða annarra er hann
ákvað að hafa sumarauka einmitt sjöunda hvert ár. Þessari
hugmynd hefur Trausti Einarsson lýst manna best í grein frá
1968. Hann setur sig hreinlega í spor Þorsteins surts þar sem
hann situr að búi sínu á Þórsnesi og hyggur að sólargangi.
Auðvelt er að hugsa sér ýmsar aðferðir sem hann hefði getað
notað án þess að nákvæmra mælinga eða talnameðferðar
þyrfti við. Einfaldasta aðferðin virðist mér vera sú að fylgj-
ast með því á hvaða degi sólin kemur upp eða sest á til-
teknum stað á fjallahringnum (,,fjallahringsaðferðin“).
Fjallahringurinn á Þórsnesi hefur einmitt hentað vel til
slíkra athugana. Snæfellsnesfjallgarðurinn spannar þar
næstum allan suðurhelming hringsins sem skiptir einmitt
mestu hér. Hagkvæmast mundi vera að skoða færslu sólar
vor og haust því að þá flyst sólarupprás og sólsetur tiltölu-
lega ört eftir sjóndeildarhring á norðurslóð frá einum degi til