Fréttablaðið - 11.12.2018, Blaðsíða 19

Hundakæti geymir dagbækur Ólafs Davíðssonar fræði­manns (1863–
1903) frá árunum
1881–1884, þegar
Ólafur var nemandi
í Lærða skólanum í
Reykjavík og Háskól­
anum í Kaupmanna­
höfn. Þorsteinn Vil­
hjálmsson, fræðimaður
og þýðandi, annast
þessa útgáfu og skrifar
ítarlegan formála um
Ólaf, dagbækurnar og
tíðarandann.
Hvers vegna vakti
saga Ólafs Davíðssonar
áhuga þinn?
„Ég heyrði að þessi dagbók hefði
áður komið út, árið 1955 – en þá
ritskoðuð. Ég varð að leiðrétta
það!“
Á þessi saga erindi við nútímann
og þá hvers vegna?
„Já, ekki bara lýsir
Ólafur sínum samtíma
á óvenju hreinskilinn
hátt, heldur er þetta
líka einstök heimild
um hinsegin menn­
ingu á Íslandi.“
Um hvað hugsuðu
ungir menn á ofan-
verðri 19. öld?
„Hálfbjóra og
vínarbrauð, próf og
nám, ástir og kynlíf
– og rosalega mikið
um raunsæisbók­
menntir …“
Hvernig mynd
dregur Ólafur upp af Reykjavík?
„Reykjavík var ört vaxandi bær.
Fyrir Ólafi var þetta nýr raunveru­
leiki – vísir að borg eins og
aldrei hafði áður sést hérlendis.“
Hvað er það sem má segja núna
en mátti ekki segja frá í dagbók-
unum sem voru gefnar út árið 1955?
„Fyrir utan krassandi bæjar­
slúður um framhjáhöld og fyllerí
efristéttarinnar er það aðallega
ástarsamband Ólafs við skóla­
bróður sinn, Geir Sæmundsson.“
Hvers virði er það í dag að eiga
þessar heimildir um samkynhneigð
og hvaða viðhorf birtust í dagbók-
unum hvað það varðar?
„Það er ótrúlega mikils virði
að eiga þessa heimild, enda segir
hún okkur óvænta sögu. Samband
Ólafs og Geirs virðist vera algjör­
lega sjálfsagt – enginn samnem­
enda Ólafs kippir sér upp við það.
Það bendir til þess að samkynja
ástir hafi notið viss samþykkis,
allavega innan Lærða skólans. Er
það ekki stórmerkilegt?“
Hundakæti – óritskoðuð dagbók
Þorsteinn heyrði
að dagbók Ólafs
Davíðssonar
hefði komið
út árið 1955 en
þá ritskoðuð
og varð að leið-
rétta það.
Ég horfi í spegil og er ánægður með manninn sem ég sé. Fólk eins og ég, sem er nánast fleygt
í ruslatunnuna, endar gjarnan í
fangelsi eða í ræsinu. Ekki ég. Ég á
fallega konu og yndisleg börn. Ég
vann í fjölskyldulottóinu.“
Þetta segir Hasim Ægir Khan í
bókinni Hasim, eftir Þóru Kristínu
Ásgeirsdóttur. Hasim veit um hvað
hann er að tala. Hann var borinn út
sex ára á Indlandi og látinn týnast
í stórborginni Kalk­
útta. Fram að tólf ára
aldri hraktist hann frá
einum stað til annars,
enda umkomulaus
einstæðingur. Hann var
ættleiddur til Þorláks­
hafnar tólf ára en nýju
foreldrarnir gáfust upp
eftir rúmt ár. Hann varð
þá aftur einstæðingur,
núna á Íslandi.
Bókin Hasim er
á köflum eins og
átakanleg spennusaga,
en hún er líka eins og ævintýri,
enda segir elsti sonur Hasims að
hann hafi meira litið á föður sinn
sem ævintýrapersónu en pabba.
En húmorinn er samt aldrei langt
undan, enda er Hasim enginn
venjulegur strákur.
Lesandinn fylgir Hasim
eftir allt frá bernskuheim­
ilinu í Gömlu­Delí og
götunni í Kalkútta til Þor­
lákshafnar, þar sem hans
bíða allsnægtir, en nýja
lífið tekur snögglega enda. Hann
lendir nánast í ræsinu á unglingsár­
unum þegar hann þarf að glíma
við sína eigin fortíðardrauga og við
fylgjum honum eftir til Indlands,
þar sem hann leitar uppi fjölskyldu
sína sem hann varð viðskila við í
upphafi bókarinnar.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir,
höfundur bókarinnar, er löngu
þjóðkunn fyrir skrif sín og störf
við fjölmiðla. Hún kynntist Hasim
þegar hann var unglingur en ákvað
í fyrra að leita hann uppi og fá hann
til að segja sögu sína. Bókin Hasim
er byggð á frásögn Hasims og fjölda
annarra sem kynntust honum á
þessari ótrúlegu vegferð götustráks
í Kalkútta og Reykjavík.
Líf sem er ævintýri líkast
Þóra Kristín kynntist Hasim þegar hann var einstæður unglingur.
Í bókinni Heiður, eftir Sólveigu Jónsdóttur, er sagt frá fjölskyldu í Reykjavík í byrjun 9. ára­
tugarins. „Mamman er íslensk
en pabbinn er norður­írskur og
saman eiga þau tvö börn, Dylan og
Heiði,“ segir Sólveig. „Einn daginn
tekur pabbinn drenginn og stingur
af til Norður­Írlands til að blanda
sér í átökin sem voru í gangi þar og
mæðgurnar sitja eftir.
Tæpum 30 árum seinna hefur
Dylan samband við Heiði og biður
hana um að koma og hjálpa sér. Þá
eru foreldrarnir báðir látnir og það
er fullt af spurningum
varðandi þennan
tíma ósvarað,“ segir
Sólveig. „Hún fer til
Írlands og þá hefst
atburðarás þar sem
þau fara að gera upp
fortíðina og komast
að sannleikanum til
að geta haldið áfram
með lífið.
Ég tók masterspróf
í þjóðernishyggju og
þjóðernisátökum og
lagði áherslu á mál
Norður­Írlands í því
námi. Námið fór fram í Skot­
landi og þar kynntist ég mörgum
Norður­Írum, sem
kynntu mér nýja hlið
á þessum átökum og
hvernig þau hafa áhrif
á fólk enn í dag,“ segir
Sólveig. „Mig langaði til
að skrifa þessa bók til
að segja hversdagslegar
sögur frá þessum tíma
sem eru þó ansi hrika­
legar og til að fjalla um
hvernig fólk og samfélag jafnar sig
eftir stríð. Þetta er að stærstum
Þarft að gera upp fortíðina
Bókin Heiður
byggist að
mestu á sönnum
atburðum í lífi
Norður-Íra sem
Sólveig kynntist
í námi.
Mér er efst í huga þakk­læti fyrir að hafa getað skrifað þessa bók,“ segir
rithöfundurinn Þórunn Jarla
Valdimarsdóttir um
nýjustu bók sína
Skúli fógeti – faðir
Reykjavíkur. „Þetta
er saga frá átjándu
öld. Hún fær góðar
móttökur, rokselst
og er tilnefnd. Þá
er tilganginum náð
og tilveruréttur
minn endurnýjaður.
Það sem lætur mig
tikka, eins og aðra
sem skrifa sögu­
legar bækur fyrir
almenning, er full­
vissan um það hve
mikið það víkkar og
dýpkar tilveruna að
þekkja liðinn tíma.
Átjánda öldin lifnar í Skúlabók, því
ég vinn þannig með heimildir. Lýg
engu, engin leið er að taka sagn­
fræðinginn, frekar en lækninn, úr
manninum.“
Af sömu ástæðu tileinkar
Þórunn bókina Ragnheiði Þorláks­
dóttur sem gerði það að ævistarfi
að byggja Sögufélag við Fischer­
sund upp, að hvatningu Björns
Þorsteinssonar sagnfræðings.
„Sögufélag var félagsheimili
fræðanna, bókabúð þar sem ganga
mátti að öllum sögulegum bókum
og tímaritum í hillu og alltaf var
ókeypis heitt á
könnunni. Við Egg­
ert Þór Bernharðs­
son heitinn vorum
á sömu línu og
þau, vildum koma
sögunni til fólksins.
Við hittumst í
sagnfræðinámi og
ólum hvort annað
upp. Hann skrifaði
bækur um Reykja­
víkursögu, og talaði
með dásamlegum
myndum. Bragga­
bókin og Sveitin í
sálinni hafa skilað
sér til þúsunda
lesenda. Það er ein­
hvers virði að deyja
á þeim vígvelli eftir að hafa ofreynt
sig við það að draga fortíð til sam­
tíðar. Enda er þessi svokallaða
núvitund fúl og skerandi raunsæi.
Draumurinn bregst aldrei. Ég lifi
fyrir drauminn og það að miðla
honum,“ segir Þórunn sem er með
nokkur fleiri bókaegg í maganum.
„Ég vona að almættið spari mig
til þess að vera áfram brú milli
draums og lesenda.“
Dýpkar tilveruna
að þekkja liðna tíð
„Það sem lætur mig tikka, eins og aðra sem skrifa sögulegar bækur, er full-
vissan um hve mikið það víkkar og dýpkar tilveruna að þekkja liðinn tíma.“
hluta byggt á sönnum atburðum úr
lífi fólksins sem ég kynntist.
Norður­Írland er eiginlega
næsti nágranni okkar en samt eru
afleiðingar átakanna þar lítið í
umræðu í dag. En hvort sem það
er þjóðfélag eða ein lítil fjölskylda
sem er að jafna sig eftir átök er
mikilvægt að gera málin upp og
sópa hlutum ekki undir teppi og
ætla að fara þetta á hörkunni,“
segir Sólveig. „Það kann ekki góðri
lukku að stýra til langframa.“
KYNNINGARBLAÐ 3 Þ R I ÐJ U DAG U R 1 1 . d e s e m b e r 2 0 1 8 BÓKAJÓL
1
1
-1
2
-2
0
1
8
0
4
:2
6
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
1
B
2
-9
1
C
C
2
1
B
2
-9
0
9
0
2
1
B
2
-8
F
5
4
2
1
B
2
-8
E
1
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
0
4
0
s
_
1
0
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K