Ljósmæðrablaðið - 01.07.2017, Blaðsíða 6

6 Ljósmæðrablaðið - júlí 2017
Nú sit ég í Toronto í Kanada eftir nýafstaðna þátttöku á
miðstjórnarfundi alþjóðasamtaka ljósmæðra, ICM. Þetta eru langir
og strangir fundir í fjóra daga. Þar er farið yfir ýmis mál er varða
ljósmæður heimsins og þá þjónstu sem þær veita. Eins og áður
þegar ég hef verið á alþjóðlegum samkomum átta ég mig betur á
því hve við og okkar norrænu nágrannar búum vel að barnshafandi
konum og nýburum. Hve menntun okkar ljósmæðra er góð í
alþjóðlegum samanburði og sjálfstæði okkar ljósmæðra virt enn
sem komið er að minnsta kosti. Að því sögðu þýðir það ekki að allt
sé fullkomið hér hjá okkur eða að við megum sofna á verðinum.
Það sem hrjáir gjarnan þau lönd sem standa framarlega í þjónustu
við barnshafandi konur er að vilja gera svo vel að of mikið er gert
of snemma, til að gera örugglega ekki of lítið of seint.
Í nútímasamfélagi blasir það við að heilsufar þjóða er allt
annað en áður var. Konur koma nú inn í meðgönguvernd með
ýmsa lífsstílssjúkdóma eða aðra sjúkdóma sem áður voru nær
óþekktir. Áður fyrr heyrði það til undantekninga ef kona var með
heilsufarslegt vandamál í upphafi síns barneignarferils. Nú þarf
alheimsátak til að draga úr lífsstílssjúkdómum eins og sykursýki,
háþrýstingi og offitu í alþjóðasamfélaginu öllu. Eftir nokkur
ár munu konur þá ef til vill verða hraustari þegar þær hefja
barneignir. Hér eru sóknarfæri fyrir ljósmæður og hugmyndin
um heilsueflingu fyrir barnsburð (e. preconceptional care) ætti að
verða eitt af markmiðum ljósmæðra, þar geta þær nýtt þekkingu
sína barnshafandi konum og fjölskyldum þeirra til góðs.
Í Kanada mátti glöggt heyra á tali ljósmæðra frá öðrum þjóðum
að það er sami vandi víðast hvar. Erlendar ljósmæður óttast
einnig alþjóðlega tilhneigingu til enn frekari sjúkdómsvæðingar
barnseignarþjónustunnar og þar með minnkun á sjálfstæði
ljósmæðra. Fækkun fæðingarstaða, minnkað framboð á samfelldri
þjónustu og aukin tíðni inngripa eru allt dæmi um aukna
sjúkdómsvæðingu í barneignarferli. Á Íslandi er vandinn sá
sami. Við höfum miðstýringu fæðingarstaða þar sem flestir eiga
að fæðast á Hringbraut, þar sem í raun aðeins þær fæðingar sem
annaðhvort móðir eða barn eru ekki fullkomlega hraust ættu að
fara fram. Það er tilhneiging til aukinna inngripa þrátt fyrir að
rannsóknarniðurstöður gefi ef til vill ekki tilefni til þess. Þetta
leiðir til minnkandi sjálfstæðis ljósmæðra.
Þá er það umhugsunarefni að oft gengur illa að koma niðurstöðum
rannsókna ljósmæðra í gagnið. Fáar eða engar ljósmæður eru í
opinberum valdastöðum og oft fá raddir þeirra lítinn hljómgrunn
í stórum ákvarðanatökum. Ljósmæður hafa sömuleiðis oft engan
talsmann innan stofnana og alltof oft er það rödd hjúkrunar sem
talar fyrir ljósmæður.
Við ljósmæður þurfum að markaðssetja okkar störf og okkar
rannsóknir. Við þurfum að hægja á hraða og vera hér og nú. Í
dag eru hugtök eins og slow food, slow travelling og fleira mætti
telja tengt gæðum. Ég leyfi mér að koma fram með nýtt hugtak:
Slow midwifery. Í því felst að veita þjónustu þar sem samveran
og virðing fyrir fjölskyldunni er í fyrirrúmi, reynt er að tóna niður
hraða samfélagsins og talað er við barnið í bumbunni í stað þess að
taka myndir af því. Síðast en ekki síst er mikilvægt að nota jákvæð
orð og tala til dæmis frekar um öryggi í stað áhættu með það að
markmiði að konan upplifi vellíðan og öryggi í hjarta sínu, hvar
sem hún er stödd í ferlinu.
Nú er ég ekki að segja að á Íslandi sé ekki margt mjög gott og
vel gert – við megum bara aldrei verða of ánægðar með okkur né
sofna á verðinum. Allt gott má bæta – alveg eins og engin ein regla
á við um allar konur.
Ég get ekki látið hjá líða að minnast á að nú rennur gerðardómur
út þann 31. ágúst næst komandi og þá fáum við tækifæri til að
eiga samtal við „ríkið“. Ég þori ekki að segja ganga til samninga,
því að síðast var ekki um það að ræða. „Ríkið“ var ekki tilbúið
til samninga. Við förum hins vegar ótrauðar í þessar viðræður og
hlökkum til. Við unnum áfangasigur í Héraðsdómi Reykjavíkur
þegar við ljósmæður unnum mál okkar vegna vangoldinna launa,
frá því í verkfalli fyrir rúmum tveimur árum. Því máli verður
væntanlega áfrýjað til Hæstaréttar, en vonandi verða það skynsamir
og siðprúðir dómarar sem sitja þar og staðfesta dóm héraðsdóms
okkur og réttlætinu í vil.
Ég óska öllum ljósmæðrum og fjölskyldum þeirra til sjávar og
sveita gleðilegs sumars og góðra stunda.
Áslaug Íris Valsdóttir
formaður Ljósmæðrafélags Íslands
Hugleiðingar um daginn og veginn
Á VA R P F O R M A N N S L M F Í