Ljósmæðrablaðið - 01.07.2017, Side 26

26 Ljósmæðrablaðið - júlí 2017
Sem fyrr leitar Ljósmæðrablaðið í smiðju
ljósmæðranemanna okkar eftir skemmtilegu
og fræðandi efni. Nemarnir hafa ferska sýn
á ljósmóðurfræðina, hafa augun opin fyrir
nýjustu þekkingu og geta vakið okkur hin til
umhugsunar ef við höfum fest í viðjum vanans
í okkar daglegum störfum. Dagbókarverkefni
Ástu Dan Ingibergsdóttur 2. árs nema fjallar
um nýburagulu, sem er algengt viðfangsefni
ljósmæðra í sængurlegu. Í verkefninu er
því velt upp hvort veita megi ljósameðferð
með öðrum hætti en gert er í dag og hvort
viðbótarmeðferð samhliða ljósum geti bætt
árangur af meðferðinni.
Berglind Hálfdánsdóttir,
lektor í ljósmóðurfræði
Hluti af starfi meðgöngu- og sængurlegu-
deildarinnar er að taka á móti nýburum og
foreldrum þeirra í innlögn vegna nýburagulu. Þessar fjölskyldur
eru oftast í heimaþjónustu hjá ljósmóður. Stundum greinast börnin í
tengslum við útskriftarskoðun barnalækna en oftast er það ljósmóðir
sem hefur tekið eftir einkennum um gulu hjá barninu og séð til þess
að magn guluefnis sé metið með því að blossa barnið og/eða tekin
úr því blóðprufa. Innlögn í ljósameðferð getur reynst foreldrunum
erfið. Í verknáminu á meðgöngu- og sængurlegudeildinni tók ég
á móti foreldrum fimm daga gamals barns sem var gult og hafði
reynst vera með serum bilirubin yfir ljósamörkum. Foreldrarnir voru
stressaðir og í uppnámi þegar þau komu á deildina. Þau voru ósátt
við herbergið sem þau fengu og höfðu búist við að vera í herbergi
með hjónarúmi eins og þau höfðu haft í sængurlegunni. Viðbrögð
foreldranna vöktu mig til umhugsunar um það hvernig við veitum
þessum börnum ljósameðferð og ákvað ég að skrifa dagbókarverkefni
um þetta efni og fjalla um mismunandi aðferðir við ljósameðferð og
viðbótarmeðferðir sem hægt er að nota með henni.
Áhrif ungbarnanudds á serum bilirubin
Í grein sem tók saman nýjungar sem komu fram á sviði barnalækninga
árið 2015 er meðal annars fjallað um áhrif ungbarnanudds á serum
bilirubin nýbura. Fram kemur að tvær klínískar rannsóknir bendi
til þess að nudd á fyrstu dögunum geti dregið úr líkum á gulu,
það er að segja að nuddhóparnir voru með lægra se-bilirubin en
samanburðarhóparnir. Rannsakaðir voru nýburar sem ekki voru í
ljósameðferð (Caffarelli o.fl., 2016).
Í japanskri grein frá 2011 er einnig sagt frá niðurstöðum
rannsóknar á áhrifum ungbarnanudds á se-bilirubin hjá nýburum sem
ekki voru í ljósameðferð. Í þessari rannsókn var brjóstabörnum skipt
í tvo hópa, annar fékk nudd en hinn ekki. Nudd eykur blóðflæði til
húðarinnar sem eykur upptöku úrgangsefna í blóðrásina og seytingu
þeirra úr líkamanum. Nuddið eykur mjólkurinntöku með því að
auka hormón sem hefur áhrif á matarlyst og bætir meltinguna með
því að auka seyti meltingarvökva í maga og
brisi. Heilbrigðisstarfsfólk sem hafði fengið
kennslu í ungbarnanuddi nuddaði börnin í
15-20 mínútur tvisvar sinnum á dag. Börnin
sem fengu nudd höfðu oftar hægðir á fyrsta
og öðrum degi en samanburðarhópurinn.
Þau voru líka með lægri gildi blossamælinga
á fjórða og fimmta degi og lægra serum
bilirubin á fjórða degi. Börn sem urðu það
gul að þau þurftu á ljósameðferð að halda
duttu út úr rannsókninni, 55% þeirra sem
hófu þátttöku í samanburðarhópnum þurftu
að hætta í rannsókninni vegna ljósameðferðar
en eingöngu 24% barna í nuddhópnum hættu
í rannsókninni vegna ljósameðferðar. Dregin
er sú ályktun í greininni að ungbarnanudd geti
dregið úr líkunum á því að heilbrigð, fullbura
ungabörn fái gulu (Chen, Sadakata, Ishida,
Sekizuka og Sayama, 2011). Ein rannsókn
hefur verið gerð á áhrifum ungbarnanudds
á börn sem eru í ljósameðferð. Sú rannsókn bendir til þess að
ungbarnanudd sé hjálplegt sem viðbót við ljósameðferð við gulu.
Á þriðja degi ljósameðferðarinnar voru börnin í nuddhópnum með
marktækt lægra serum bilirubin en börn í samanburðarhópnum og
tíðni hægða var einnig meiri hjá þeim. (Lin, Yang, Cheng og Yen,
2015 eins og vísað er til í grein Caffarelli o.fl., 2016).
Ljósameðferð við gulu
Í grein eftir Khaliq (2016) er fjallað um rannsókn hans á tveimur
mismunandi aðferðum við að veita ljósameðferð við gulu: samfellda
meðferð og ósamfellda meðferð. Megin niðurstöður hans voru þær að
ósamfelld ljósameðferð var jafn árangursrík og samfelld ljósameðferð
með tilliti til lækkunar á serum bilirubin hjá börnunum. Samfelld
(hefðbundin) ljósameðferð fólst í ljósum í tvo klukkutíma á móti
20 mínútum í hlé (samtals 20 klst í ljósum á sólarhring). Ósamfelld
ljósameðferð fólst í einni klukkustund í ljósum á móti 30 mínútum í
hlé (samtals 16 klst í ljósum á sólarhring). Ljósameðferðin var stytt
um 4 klst á sólarhring án þess að það drægi úr lækkun serum bilirubins
hjá barninu. Foreldrarnir höfðu því lengri tíma á dag í snertingu
við barnið sem hefur jákvæð áhrif á brjóstagjöf og tengslamyndun
(Khaliq, 2016). Hefðbundin ljósameðferð á sængurkvennadeildinni
felst í þremur klukkutímum í ljósum á móti 30 mínútum í hlé sem
er sambærilegt við samfelldu ljósameðferðina í rannsókninni (20
klst/sólarhring í ljósum). Grein frá árinu 2015 segir frá rannsókn á
mismunandi aðferðum við ljósameðferð. Börnin voru heilbrigð, fædd
eftir a.m.k. 34 vikna meðgöngu, gulan var meðalslæm, byrjaði ekki á
fyrsta sólarhring og var ekki vegna hemolysu. Annar hópurinn fékk
hefðbundna meðferð sem fólst í ljósameðferð allan sólarhringinn fyrir
utan stutt hlé til að börnin gætu nærst (brjóst, peli eða bæði). Hinn
hópurinn fékk ljósameðferð í 12 tíma og hlé í 12 tíma. Það kom í
ljós að í hópnum þar sem börnin voru í ljósameðferð 12 tíma á dag
lækkaði serum bilirubin hraðar og börnin þurftu styttri ljósameðferð
N E M AV E R K E F N I
Nýburagula og nýjungar
í meðferð
Ásta Dan Ingibergsdóttir,
ljósmóðir á Landspítala
FYRIR 1/2 TIL 2 ÁRASTOÐMJÓLK
TILBÚIN
TIL DRYKKJAR
SAM
H
LIÐ
A
BRJÓ
STAG
JÖ
F
PRÓTEININNIHALD
SNIÐIÐ AÐ BÖRNUM
Nánari upplýsingar um Stoðmjólkina má finna á vefsíðunni: ms.is/heilsa/heilsuvorur/stodmjolk
C-VÍTAMÍN
ÖRVAR
JÁRNUPPTÖKU
FYRIR TENNUR
& BEIN BARNA
ÞÆ
G
ILEG
AR
U
M
BÚ
Ð
IR
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA