Morgunblaðið - 22.09.2018, Qupperneq 17

FRÉTTIR 17Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 2018
Óseyrarbraut 12, 220 Hafnarfirði | Klettagörðum 5, 104 Reykjavík | stolpigamar@stolpigamar.is
Gámaleiga
Er gámur lausnin fyrir þig?
Við getum líka geymt gáminn fyrir þig
568 0100
stolpigamar.is
HAFÐU
SAMBAND
Búslóðageymsla z Árstíðabundinn lager z Lager z Sumar-/vetrarvörur
Frystigeymsla z Kæligeymsla z Leiga til skemmri eða lengri tíma
STANGVEIÐI
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Haustið er sest yfir landið með
norðanátt og hvítum fjallstindum og
þessa dagana lýkur því veiði í
hverri laxveiðiánni á fætur annarri.
Nokkrir veiðidagar eru eftir í sum-
um en þó veitt áfram í hafbeit-
aránum inn í október. Haustið er
hins vegar tími sjóbirtingsins og
veiðimanna sem njóta þess að allra
veðra sé von og dimmi snemma;
þegar aðstæður eru réttar geta
menn lent í ævintýrum. Og víða er
talað um að sjóbirtingurinn sé í
sókn, ekki síst norðanlands, og það
sannreyndi blaðamaður í Vatns-
dalsá í vikunni þar sem margir
veiðimenn lentu í frábærri birtings-
veiði. Í Hólakvörn neðan stöðu-
vatnsins Flóðsins lönduðu tveir fé-
lagar til að mynda tólf birtingum á
tveimur tímum, allt að 60 cm
löngum, og misstu annað eins, og
ofar í ánni veiddust allt að 75 cm
sjóbirtingar. Og slíkar sögur heyr-
ast víðar að.
Vesturland nálægt meðallagi
Laxveiðinni í hinum náttúrulegu
veiðiám var hressilega misskipt eft-
ir landshlutum í sumar. Veiðin var í
góðu meðallagi á Vestur- og Suður-
landi en slök á Norðurlandi þar sem
smálax skilaði sér lítið og illa. For-
vitnilegt er að skoða veiðitölurnar
af vef Landssambands veiðifélaga,
angling.is, sem hér birtast en þær
sýna þetta með áberandi hætti:
Rangárnar sitja á toppnum eins og
oft áður á þessum tíma árs, svo
kemur Miðfjarðará – reyndar með
mun minni veiði en á síðustu árum,
en níu af tíu næstu veiðiám á listan-
um eru á Vestur- og Suðurlandi.
Niðursveiflan er í veiðinni á öllu
Norðurlandi, allt austur í Þist-
ilfjörð, en hins vegar vekur athygli
að í Vopnafirði eru Selá og Hofsá að
rétta ágætlega úr kútnum eftir
niðursveiflu þar í firðinum síðustu
sumur.
Sigurður Már Einarsson, fiski-
fræðingur hjá Hafrannsókna-
stofnun, er staðsettur á Hvanneyri
og hefur árum saman fylgst með
laxastofnunum á Vesturlandi. Hann
staðfestir að veiðin í landsfjórð-
ungnum hafi verið fín í sumar, „ná-
lægt meðalveiði þegar til langs tíma
er litið, og jafnvel betri en það í
sumum ánum,“ segir hann. „Því
sumar ár hér á svæðinu komu
ágætlega út í sumar, Þverá og
Kjarrá og fleiri. Og árnar í Borg-
arfirði og í Dölum hafa verið nokk-
uð samstiga hvað göngur varðar – í
heild er gott stand á ánum á svæð-
inu.“
Sigurður Már segir göngurnar á
Vesturlandi hafa verið í samræmi
við sínar væntingar, „miðað við það
sem við vissum um seiðaframleiðslu
í ánum og hvað átti að ganga út af
seiðum í fyrra og hittifyrra. Ég
hafði ímyndað mér að göngur í
sumar yrðu nálægt meðallagi og
það hefur gengið sæmilega eftir.“
Lélegar smálaxagöngur
nyrðra
Hvað árnar á Norðurlandi varðar
bendir Sigurður á að án þess að
lagst hafi verið í miklar greiningar
á því þá hafi árin 2012 og 2104 verið
slæm fyrir afkomu laxins á landinu.
„Ég held að nú hafi árnar fyrir
norðan verið að upplifa á einhvern
hátt þá lélegu árganga,“ segir hann
og bendir á að seiðin í ánum fyrir
norðan séu lengur í ánum, eða allt
að fjögur ár áður en þau ganga til
hafs, en þau séu skemur í ánum á
Vesturlandi þar sem þessi sveifla sé
meira og minna gengin yfir á síð-
ustu sumrum. „2012 var mjög
slæmt ár fyrir hrygningu og ef seið-
in sem klöktust út árið eftir voru að
fara til hafs 2017 og skiluðu sér nú í
sumar, þá gæti það að einhverju
leyti skýrt slakan smálax fyrir
norðan. Til viðbótar er sjávar-
ástandið ekkert sérstakt en samt í
lagi; smálaxinn sem skilaði sér var
þokkalegur hvað stærð varðar, bæði
hér fyrir vestan og fyrir norðan.
Þessar tillötulega slöku smálax-
agöngur sem við höfum séð fyrir
norðan eiga sér frekar skýringar í
ferskvatninu en í hafinu,“ segir
hann.
Stórlaxinum fer fjölgandi
Þeir sem fara í laxveiði á Vest-
urlandi verða greinilega varir við
aukinn fjölda stórlaxa í ánum og
Sigurður Már staðfestir það. „Jú,
hann er enn á uppleið. Ég fylgist
vel með því í ákveðnum ám sem ég
vakta sérstaklega og tók þetta til
dæmis vel fyrir í skýrslu sem ég
gerði um Þverá og Kjarrá í fyrra.
Þótt ég hafi ekki enn greint veiði-
skýrslur síðan nú í sumar sýnist
mér vera sami gangur á því; stór-
laxinum fjölgar. Við erum vitaskuld
með minna af stórlaxi í ánum á
Vesturlandi en fyrir norðan en
Þverá og Kjarrá voru komnar niður
í það að innan við tíu prósent af
hverjum gönguárgangi voru stór-
laxar. Nú er hlutfallið orðið 25 til 30
prósent sem er allt annað og betra.
Þessi breyting hefur orðið á ekki
lengri tíma en tíu árum. Hlutfall
stórlaxa í ánni náði lágmarki á ár-
unum 2006 til 2008 en síðan hefur
hlutfall stórlaxa aukist.
Skýring er ekki einföld en ein er
sú að það urðu breytingar á veiði-
fyrirkomulaginu, aðeins var farið að
veiða á flugu í Þverá og Kjarrá og
bannað að drepa stórlaxinn. Að ein-
hverju leyti er það að skila sér – og
að einhverju leyti geta þetta líka
verið breytingar á uppeldissvæðum
í sjó sem hafa áhrif. En ég held að
þessi friðun á stórlaxinum hafi haft
áhrif, sem betur fer.“
Mest á stöng við Urriðafoss
Heildarveiði í á eða veiðisvæði
segir eina sögu, meðalveiði á stöng
aðra. Og þar eru árnar misgjöfular,
vægast sagt, en oft er miðað við að
meðalveiði í íslenskri laxveiðiá sé
um hundrað laxar á stöng á sumri. Í
Sporðaköstum, stangveiðiumfjöll-
uninni á Mbl.is, var í vikunni rýnt í
meðalveiði á stöng í bestu ánum og
það eru forvitnilegar tölur þótt þær
kunni að breytast eitthvað þar sem
veiði er ekki alls staðar lokið.
Stangveiðisvæðið nýja við Urr-
iðafoss sker sig úr með 325 laxa á
hverja stöng. Þá koma Miðfjarðará,
með 260, og Haffjarðará með 257
laxa á stöng. Reykjavíkurperlan El-
liðaárnar eru í fjórða sæti, með 240
laxa á stöng, og þá er Selá í Vopna-
firði með um 220 laxa á hverja
stöng í ánni.
Svo koma Rangárnar og Affallið,
þar sem enn er talsvert eftir af
veiðitímanum og hlutir geta breyst,
með um 210 til 200 laxa á stöng eins
og staðan er nú, og þá Þverá-Kjarrá
með 175 á stöng, Laxá í Dölum með
161 og Langá með 126 laxa á stöng.
Ein af norðlensku ánum sem ekki
hafa blómstrað er Laxá í Aðaldal.
Þar voru 608 laxar færðir til bókar
– tæpir 36 á stöng – og er það ann-
að lélegasta sumar þar frá árinu
1975. Það versta var umrætt 2012
þegar 428 laxar veiddust á stang-
irnar 17. Hins vegar veiddust þar
fleiri yfir 100 cm en í nokkurri ann-
arri á.
Aflahæstu árnar
Heimild: www.angling.is *Lokatölur. **Tölur liggja ekki fyrir.
0 1.000 2.000 3.000 4.000
Staðan 19. september 2018
Veiðivatn
Stanga-
fjöldi Veiði
20. 9.
2017
21. 9.
2016
Eystri-Rangá 18 3.733 2.030 3.149
Ytri-Rangá & Hólsá, vesturbakki 18 3.593 6.526 8.379
Miðfjarðará 10 2.602 3.627 4.195
Þverá - Kjarrá 14 2.455 2.060* 1.902*
Norðurá 15 1.692 1.719* 1.342*
Haffjarðará 6 1.545 1.167 1.305
Langá 12 1.512 1.540 1.312
Selá í Vopnafirði 6 1.315 937* 830
Urriðafoss í Þjórsá 4 1.303 755* **
Grímsá og Tunguá 8 986 1.214 574
Laxá í Dölum 6 971 661 1.431
Elliðaárnar 4 960 890* 675*
Laxá í Kjós 8 903 778 471
Blanda 10 870 1.433 2.386
Affall í Landeyjum 4 797 180 640
Laxá á Ásum 4 702 1.108 620
Hofsá og Sunnudalsá 9 670 565 492
Laxá í Leirársveit 6 665 624 416
Laxá í Aðaldal 17 608 709* 1.207*
Haukadalsá 5 603 473 1.056
Hítará 6 579 494* 779
Víðidalsá 8 561 722 1.053
Vatnsdalsá 6 472 653 822
Flókadalsá 3 456 411 369
Jökla (Jökulsá á Dal) 8 453 332 560
Laxagöngur liðu vegna lélegra árganga
 Fiskifræðingur segir að laxagöngur á Vesturlandi hafi ver-
ið í samræmi við væntingar  Áhrifa 2012 gætti fyrir norðan
Morgunblaðið/Einar Falur
Upphafið Þorsteinn Stefánsson háfaði einn fyrsta lax sumarsins í Norðurá í
júníbyrjun. Nú er heildarmynd laxveiðinnar á Íslandi í sumar að skýrast.