Morgunblaðið - 14.11.2018, Side 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. NÓVEMBER 2018
IB ehf | Fossnes A | 800 Selfoss | ib.is
Nánari upplýsingar ib.is
Ábyrgð og þjónusta fylgir öllum nýjum bílum frá IB
Bílar á lager
Sími 4 80 80 80
2018 Ford F-350 Platinum
BREYTTUR 37” Litur: Platinum hvítur, svartur að innan.
6,7L Diesel , 450 Hö, 925 ft of torque. Með Ultimate
pakka, sóllúgu, power running boards, hita,kæling og
nudd í sætum, heithúðaðan pall, dráttarpakki í palli,
fjarstart og margt fleira. Breyttur með Carli suspention
2,0 lift kit, Fox demparar og 37 dekk.
Stórglæsilegur! ATH á myndum vantar kanta.
VERÐ
12.490.000 m.vsk
2018 GMC Denali 3500
Litur: Onyx black, svartur að innan. 6.6L Duramax
Diesel, 445 HÖ, Vel útbúinn bíll t.d. upphitað stýri,
sóllúga, BOSE hátalarakerfi, dual alternators, upphituð
og loftkæld sæti, heithúðaður pallur og kúla í palli
(5th wheel pakki) og fleira.
VERÐ
10.890.000 m.vsk
2018 Nissan Titan XD PRO4X
Litur: Dökkgrár, svartur að innan.
Með nýrri 5,0L V8 Cummins Diesel (310 hö) og Aisin
sjálfskipting.
VERÐ
12.840.000 m.vsk
2018 Ford F-350 King Ranch
Litur: Ruby red, java að innan.
6,7L Diesel ,450 Hö, 925 ft of torque
Með upphituð/loftkæld sæti, heithúðaðan pall, fjarstart
og trappa í hlera, Driver altert-pakki, Trailer tow camera
system og airbag í belti í aftursæti.
Öll standsetning er innifalin í verði ásamt ábyrgð og
þjónustu.
VERÐ
10.990.000 m.vsk
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
„Við erum að reyna að rugla og
ringla fólk, ekki endilega gefa upp
einhverjar svart-hvítar myndir eða
svör á reiðum höndum heldur sýna
fram á fáránleika hlutanna og sam-
hengisleysi,“ segir Gréta Kristín
Ómarsdóttir, leik-
stjóri sýningar-
innar Insomnia
(ísl. Svefnleysi)
eftir Amalie Ole-
sen og leikhópinn
Stertabendu sem
frumsýnd verður
í Kassanum í
Þjóðleikhúsinu í
kvöld kl. 19.30.
Gréta Kristín
bætir við að sýn-
ingin miði að því að skoða samtímann
og samhengi hlutanna í gamansömu
máli með dýpri og drungalegri und-
irtónum.
Meginforsenda verksins er að
heimurinn hafi glatast með ein-
hverjum hætti og eini vitnisburð-
urinn sem sex einstaklingar sem lifa
harmleikinn af hafa um vestræna
menningu er svartur kassi með dvd-
diskum með tíu þáttaröðum
Friends-þáttanna. „Hvaða sam-
félagsreglur og gildi eru þar? Hvern-
ig samfélag væri hægt að endur-
byggja ef þessi samfélagslegu lögmál
[þáttanna] væru allsráðandi? Við
rannsökum þetta fyrirbæri frá sjón-
arhóli okkar kynslóðar, sem er þessi
pólitískt réttþenkjandi kynslóð.“
Hinir sex sem lifa af keppa um
hlutskipti sitt í þessu litla samfélagi
og þá hvaða hlutverki úr þáttunum
þau gegna innan hópsins, en þætt-
irnir um vinina Ross, Rachel, Joey,
Monicu, Chandler og Pheobe nutu
gríðarlegra vinsælda árin 1994-2004.
Mótuðu kynslóð
„Þetta er hugmynd sem ég hef
gengið með í þrjú eða fjögur ár og
kemur til mín sem einhver vitnis-
burður um tíðaranda. Þarna er eitt-
hvert fyrirbæri sem heilu kynslóð-
irnar hafa aðgang að og ég fékk það
á heilann að þarna væri eitthvert
samhengi, sem sagt hvað gerist í
þessu innræti á tíu árum sem þessir
þættir eru í loftinu. Þetta eru mín
mestu mótunarár og ég fór að skoða
mína kynslóð í sambandi við kæru-
leysi og sinnuleysi, ekki síst þessa
hugmynd að það sé réttur okkar að
vera sinnulaus. Sem sagt þessi mikla
einstaklingshyggja, hvernig við er-
um hætt að hugsa sem borgarar og
kjósendur og hugsum meira sem
bara neytendur,“ útskýrir Gréta
Kristín.
Þegar hún hóf skoðun viðfangsefn-
isins segist hún hafa kynnst leik-
skáldinu Amalie Olesen, sem er á
svipuðum aldri, og fóru þær að skoða
Friends-þættina sem vitnisburð
ákveðins tíðaranda í samhengi við
stöðuna í dag. Þá segir Gréta Kristín
fólk aldrei hafa haft meiri aðgang að
upplýsingum og þessi kynslóð sé oft
fyrst til þess að hlaupa upp til handa
og fóta til að gagnrýna and-
femínisma, kynþáttafordóma og aðra
slíka þætti.
„Um leið erum við svolítið sljó og
varnarlaus gagnvart öllu sem er í
gangi í kringum okkur í pólitíkinni
og alls staðar. Maður getur ekki
brugðist við vegna þess að það er bú-
ið að deyfa okkur og allan samtaka-
mátt. Þetta eru ákveðnar þversagnir
sem við fáum áhuga á og þá hvaða
heimsmynd kristallast í þessum þátt-
um.“
Kvíðavaldandi að vera upplýst
Að sögn Grétu Kristínar höfðu
þættirnir gríðarleg áhrif á heila kyn-
slóð, jafnvel svo mikil að hún lýsir
þeim sem eins konar uppeldisaðila
og goðsögum sinnar kynslóðar. „Við
tökum persónur þáttanna alvarlega
og köfum djúpt í þær. Skoðum ein-
kenni þeirra og reynum að komast að
því hvort þar sé að finna einhvern
sannleika um manneskjuna.“
Þessi skoðun er, að sögn leikstjór-
ans, síðan sett í samhengi við spurn-
inguna hvað það sé sem geri fólk
góðar manneskjur og góða sam-
félagsþegna. „Það er rosalega gott
að vera upplýstur, meðvitaður og
gagnrýninn, en það er líka kvíðavald-
andi. Það heldur fyrir okkur vöku og
lamar okkur vegna þess að það er
ekki hægt að berjast á öllum víg-
stöðvum í einu. Er þá hinn kosturinn
að deyfa sig og sefa, gleyma öllu? Til
dæmis með því að horfa á eitthvert
svona léttmeti eins og Friends,“ spyr
Gréta Kristín.
Hún tekur þó fram að tilgangur
verksins sé að spyrja spurninganna
en ekki endilega veita nein svör. „Við
erum að leika okkur með það að
áhorfendur sjálfir fái að taka af-
stöðu.“
Leikstjórinn segir ekki sérstakan
tilgang að dæma þættina sem slíka
og telur hún algengt að það sé gert
meðal nýrrar kynslóðar sem nú get-
ur nálgast þættina á Netflix. „Nú er
ný kynslóð af ungu fólki sem tekur
þáttunum svolítið illa og gagnrýnir
þar hommafóbíu, fitufordóma, kven-
fyrirlitningu og alls konar. Við erum
að skoða þetta sem barn síns tíma, en
líka hvað það er sem hefur síast inn í
undirmeðvitund okkar.“
Húmorinn í fyrsta sæti
Spurð um alvöru viðfangsefnisins
játar Gréta Kristín því að það séu
djúpar hugsanir að baki verkinu en
þrátt fyrir beitta samfélagsrýni sé
umfjöllunin á léttum nótum. „Húm-
orinn er í fyrsta sæti hjá okkur og
það er mikilvægur þáttur í sjón-
varpsþáttunum sem við höfum skoð-
að sérstaklega. Ekki síst uppbygging
brandarans sjálfs og fáránleikinn
gera þetta sprenghlægilegt,“ full-
yrðir leikstjórinn sem segir sýn-
inguna líklega til þess að þykja rugl-
andi, en skemmtileg.
Þá segir hún mikið verið að vísa í
sígild atvik úr sjónvarpsþáttunum
sem margir aðdáendur eru líklegir til
þess að þekkja. „Það er mikil almenn
þekking á Friends. Margir hafa horft
á þessa þætti allt frá því að þeir voru
unglingar og horfa aftur og aftur. Við
gerum líka mikið grín að þessum
persónum og höfum haft rosalega
gaman af því að setja þetta saman.
Svo eru til alls konar persónu-
leikapróf um hvaða persóna í þátt-
unum þú sért. Við tökum líka á þess-
ari sjálfhverfuíhugun; hvernig
sjálfsmynd verður til og hvaða per-
sónu þú tengir mest við. Einnig skoð-
um við formúlu vel heppnaðs
skemmtiþáttar af þessum toga. Þetta
eru strangar reglur og ákveðin
blanda af persónum og einkennum
þeirra sem þarf að koma saman.
Brandara verður að byggja upp með
ákveðnum hætti til þess að passa í
hina fullkomnu uppskrift að hinu
fullkomna afþreyingarefni. Þessu er
síðan blandað saman við harmleiks-
formúluna,“ segir Gréta Kristín.
Hún bætir við að það sé mikið um
tónlist í verkinu sem áhorfendur séu
líklegir til þess að þekkja til en eigi
hugsanlega erfitt með að staðsetja.
Þess má að lokum geta að
Insomnia er hluti af alþjóðlegu sviðs-
listahátíðinni í Reykjavík, Every-
body’s Spectacular.
„Vitnisburður
um tíðaranda“
Ljósmynd/Owen Fiene
Ragnarök Sex einstaklingar lifa af ragnarök og byggja nýjan heim á grundvelli Friends-þáttanna.
 Í verkinu Insomnia eru Friends-þættirnir skoðaðir sem
undirstaða samfélagslegra gilda  Vilja rugla og ringla
Gréta Kristín
Ómarsdóttir
Sviðslistahátíðin Everybody’s
Spectacular 2018, sem LÓKAL og
Reykjavík Dance Festival standa
að, hefst í dag og stendur til
sunnudags. Hátíðin er hugsuð sem
vettvangur fyrir þá sem vilja
kynna sér nýjustu strauma og
stefnur í sviðslistum, en boðið
verður upp á frumsýningar á ís-
lenskum verkum í bland við ný
verk alþjóðlegra listamanna. Hér
til hliðar má sjá viðtöl vegna sýn-
inganna Insomnia og Moving
Mountains in Three Essays sem
báðar eru sýndar í Þjóðleikhúsinu
og á morgun er væntanlegt viðtal
vegna Dísablóts sem Íslenski dans-
flokkurinn sýnir í Borgarleikhús-
inu.
Hluti af alþjóðlegri dagskrá há-
tíðarinnar fer fram í Tjarnarbíói.
Á fimmtudag kl. 19 sýnir
sviðslistahópurinn Superamas
Chekhov: Fast & Furious sem er
afrakstur af vinnu með íslenskum
ungmennum þar sem Vanja frændi
eftir Tsjékhov var til skoðunar.
Föstudaginn 16. nóvember kl.
20.30 fer Samira Elagoz með
áhorfendur í „rannsóknarleið-
angur um kynferðisofbeldi, karla-
störu, hið kvenlega vald, stefnumó-
tasíður, femínisma og allt þar á
milli“ í sýningunni Cock, Cock …
Who’s There? Samkvæmt upplýs-
ingum skipuleggjenda er sýningin
ekki við hæfi barna undir 16 ára.
Laugardaginn 17. nóvember kl.
20.30 sýnir danshöfundurinn Dana
Michel verkið Mercurial George.
„Verkið er sjálfsrannsókn og
menningarlegur fornleifagröftur í
senn,“ segir í kynningu frá hátíð-
inni.
Allar nánari upplýsingar og
tæmandi dagskrá hátíðarinnar má
nálgast á vefnum spectacular.is.
Nýjustu straumar og
stefnur í sviðslistum
 Everybody’s Spectacular hefst í dag
Sóló Danshöfundurinn Dana Michel
í verki sínu Mercurial George.