Morgunblaðið - 17.12.2018, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. DESEMBER 2018
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Landið er lifandi,“ segir Kristín
Jónsdóttir hópstjóri náttúru-
várvöktunar á Veðurstofu Ís-
lands. „Mælitæknin sem við vökt-
um landið með verður æ
fullkomnari. Sérstaðan í vinnu
okkar, miðað við hvað gerist í
öðrum löndum, er að hér er á ein-
um stað fylgst með öllum hugs-
anlegum jarðskjálftum, eld-
fjöllum, rennsli í ám og vötnum
og snjóflóðahættu. Sérfræðingar
í náttúruvá eru hér á vakt allan
sólarhringinn og veðurfræðingar
í næsta vinnurými. Úr því verður
mikilvægt samtal sérfræðinga
sem aftur kalla til staðkunnugt
fólk, vísindamenn, fulltrúa al-
mannavarna og aðra eftir atvik-
um þegar vá steðjar að.“
Áminning úr Grímsvötnum
Fjöllin hafa vakað í þúsund
ár, söng Bubbi Morthens forðum í
þéttum rokkslagara. En það er
líka vakað yfir fjöllunum. Veður-
stofu Íslands er með fimm eld-
stöðvar í sérstöku eftirliti um
þessar mundir; það er Bárðar-
bunga, Grímsvötn, Öræfajökull,
Katla og Hekla. Í Grímsvötnum
mældist 23. nóvember skjálfti
sem var 3,15 að styrk og eftir-
skjálfti mældist 0,9.
„Þessar hræringar settu okk-
ur í stellingar, því skjálftar þarna
sem ná umræddum styrk hafa
ekki komið nema í aðdraganda
eldgosa.Við kölluðum því vís-
indamenn við Jarðvísindastofnun
Háskóla Íslands og fleiri til sam-
ráðs og greindum stöðuna. Úr því
ekkert meira gerðist sáum við
ekki ástæðu til aðgerða, svo sem
þess að hækka viðbúnaðarstig
eða gefa út viðvaranir. Hins veg-
ar var þetta ágæt áminning því
við vitum að í Grímsvötnum, þar
sem gaus síðast árið 2011, er
grunnt niður í kvikuhólfið og gos
getur því brotist út mjög fyrir-
varalítið,“ segir Kristín og heldur
áfram:
„Við Heklu eru nú komin 30
mælitæki með þeim stillingum að
aðeins fimm sekúndur líða frá frá
útslagi eða skjálfta uns upplýs-
ingarnar koma á skjá hér á
Veðurstofunni. Þá hafa við-
vörunarkerfi í gang við mismun-
andi aðstæður, til að mynda ef
margir litlir jarðskjálftar mælast
á stuttum tíma á afmörkuðu
svæði eða ef útslag sem minnir á
eldgosaóróa kemur fram. Með
þessu vonumst við því til að sjá
óróleika í Heklu með lengri fyr-
irvara en áður hefur verið hægt.“
Kvikuhólfið tútnar út
Á Veðurstofunni er reglu-
lega efnt til eldgosaæfinga þar
sem viðbrögð við ýmsum að-
stæðum eru æfð og yfirfarin. Síð-
asta eldgosaæfing var í nóvember
síðastliðnum og sviðsmyndin var
þriðji dagur í eldgosi í Öræfajökli
þar sem aska hafði dreifst til
Kanada og Evrópu. Æfingin var
daglöng og þar voru m.a. þjálfuð
samskipti við almannavarnir,
Isavia, flugumferðastjórn í Bret-
landi, Kanada, Noregi og Írlandi
og fleiri.
„Öræfajökull er í gjörgæslu.
GPS-mælingar og notkun gervi-
tungla eru þar sérstaklega þýð-
ingarmikil og sýna nokkurra
sentimetra hækkun á Öræfajökli,
enda kvikuhólfið að tútna út. Við
höfum þó ekki á neinn sér-
staklega miklu að byggja varð-
andi Öræfajökul, þar sem aðeins
hafa orðið tvö eldgos frá land-
námi og það síðasta árið 1727-28.
Sögulegar heimildir eru því tak-
markaðar.“
Íslendingar eru
fróðir um náttúruna
Jarðskjálftamælar Veður-
stofu Íslands eru um 80 talsins;
flestir staðsettir við eldstöðvar og
svo brotabeltin á Suðurlandi og
Tjörnesi. Mælitæknin verður ann-
ars stöðugt fjölbreyttari og full-
komnari, rétt eins og fylgst er
með stöðugt fleiri þáttum í nátt-
úru landsins. GPS-togmælum og
jarðskjálftamæli var fyrr á þessu
ári komið upp á Svínafellssheiði í
Öræfasveit til að vakta óstöðuga
hlíð. En þar hefur orðið vart við
sprungur í fjallhlíð sem aftur
gætu komið af stað miklu berg-
hlaupi líka og varð við Hítardal á
Mýrum sl. sumar
„Í starfi að almannavörnum
eru upplýsingar og samskipti við
fólk afar þýðingarmikið, til dæm-
is íbúafundirnir sem eru gagn-
legir fyrir alla,“ segir Kristín. “
Við fáum oft símtöl eða tölvu-
pósta frá ef það tekur eftir
óvenjulegum breytingum í nátt-
úrunni, til að mynda ef skyndi-
lega finnst lykt af jökulám eða lit-
ur þeirra breytist. Íslendingar
eru almennt fróðir um náttúruna,
hafa skilning á óvissu og fari að
skjálfa, gjósa, eða hvað sem kalla
skal tekur fólk slíku af skilningi
og æðruleysi.“
Mælitækjum á kvikum stöðum fjölgað og jarðvísindamenn á stöðugri vakt
Morgunblaðið/RAX
Öræfajökull Eldstöðin er undir smásjá og sigdældin bendir til óróa og goshættu. Mynd frá síðasta ári.
Áminning eldstöðva
 Kristín Jónsdóttir fæddist
1973 í Reykjavík. Lauk námi í
jarðeðlisfræði frá Háskóla Ís-
lands 1999 og doktorsnámi í
jarðskjálftafræði við háskólann
í Uppsölum í Svíþjóð árið
2009. Fór í framhaldinu í dokt-
orsnám og bjó þá að mestu í
Vínarborg.
 Frá 2013 hefur Kristín starf-
að sem stjórnandi á eftirlits-
og spásviði Veðurstofu Íslands.
Kristín er gift Pálma Erlends-
syni, býr í Kópavogi og á þrjú
börn og eina bónusdóttur.
Hver er hún?
Gunnlaugur Snær Ólafsson
gso@mbl.is
Bæjarráð Kópavogs hefur samþykkt
að leysa Efstahól ehf. undan samn-
ingi um ferðaþjónustu fatlaðra, að
beiðni fyrirtækisins. Þá hefur einnig
verið samþykkt
að hefja viðræður
við fyrirtækið um
tímabundinn
samning þar til
nýtt útboð hefur
farið fram, að því
er fram kemur í
fundargerð
bæjarráðs.
Ástæða breyt-
inganna eru
rekstrarerfið-
leikar Efstahóls, upplýsir Andrés Ey-
berg Magnússon, eigandi fyrir-
tækisins. Hann segir forsendubrest
hafa orðið þar sem ýmsar forsendur
tengdar vísitöluþróun í upphaflegu
útboði voru rangar, þar á meðal mikil
breyting á launavísitölu og breyt-
ingar á olíuverði.
Forsendubrestur
„Ég hef farið fram á styttingu á
samningnum frá 2016 því hann stenst
ekki miðað við þær forsendur sem við
gáfum okkur í upphafi, þannig að út-
koman er að við endursemjum vænt-
anlega í næsta mánuði og svo er boðið
út aftur,“ segir Andrés og bendir á að
vísitölur sem lágu að baki fyrra út-
boði hafi ekki verið réttar.
Andrés segir marga þætti að baki
beiðni hans um að leysa fyrirtækið
undan samningi við Kópavogsbæ og
vísar meðal annars til þess að mikil
breyting hafi orðið á akstursþjónust-
unni í Kópavogi frá því að samning-
urinn var gerður og að fjöldi ferða
hafi farið úr 55 þúsundum á ári í um
70 þúsund. Þá hefur þurft að fjölga
bílum úr átta í tólf og úr einum starfs-
manni í þjónustuveri í þrjá frá því að
samningurinn var gerður við Kópa-
vogsbæ. Þá eru mun fleiri á launum
heldur en gert var ráð fyrir á þeim
hluta ársins sem hægist á akstri, eins
og um jól og páska, útskýrir Andrés.
„Munurinn er alveg 50 prósent,“ seg-
ir hann.
Ekkert þjónusturof
Spurður um fjárhagsstöðu Efsta-
hóls og möguleg áhrif á þjónustu við
bæjarbúa svarar Andrés: „Félagið er
ekki að fara í þrot, en það er í erf-
iðleikum. Þeir sem nýta þjónustuna
þurfa ekki að hafa áhyggjur af því að
verði þjónusturof, það verður ekki.“
Fyrirtækið og Kópavogsbær munu
funda í dag um framhaldið, að hans
sögn. Hann segist bjartsýnn og telur
að vel muni takast að leysa málið og
að fyrirtækið taki þátt í nýju útboði
bæjarins. „Við erum ekki að fara
neitt.“
Ármann Kr. Ólafsson, bæjarstjóri
Kópavogs, segir að í ljósi þess að
Efstihóll sé að kljást við rekstrarerf-
iðleika sé hætta á að rof geti orðið á
þjónustunni ef ekkert sé að gert. Þess
vegna hafi verið gripið til þess að
leysa fyrirtækið undan samningnum
um akstursþjónustu fatlaðra. Segir
hann markmið bæjaryfirvalda fyrst
og fremst að tryggja að ekki verði
þjónusturöskun þar til nýtt útboð
hefur farið fram.
Samstarf við SSH
Á sama fundi bæjarráðs Kópavogs
og mál Efstahóls var tekið til umfjöll-
unar var einnig kynnt tillaga Sam-
bands sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu um samstarf um
sameiginlega ferðaþjónustu fatlaðs
fólks. Ármann segir málin ekki tengd,
en að það hafi þótt við hæfi að fara yf-
ir það mál í ljósi þeirrar stöðu sem
málaflokkurinn sé í.
„Við höfum gert þjónustumælingar
hjá okkur og það er greinilegt að okk-
ar þjónustuþegar eru mjög ánægðir
með það sem bærinn veitir, auk þess
sem þjónustan hefur komið mjög
hagkvæmt út. Þannig að það þurfa að
verða umtalsverðar breytingar á
sameiginlegri ferðaþjónustu allra
hinna sveitarfélaganna til þess að við
tökum ákvörðun um að fara inn í það
samstarf,“ segir bæjarstjórinn.
Leystir undan
samningi um
akstur fatlaðra
 Rekstrarerfiðleikar vegna forsendu-
brests í samningi við Kópavogsbæ
Ármann Kr.
Ólafsson
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Forsendubrestur Verktaki var
leystur undan þjónustusamningi.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Jarðvísindi Íslendingar eru fróðir um náttúruna, segir Kristín en Veður-
stofu berast oft ábendingar frá almenningi um breytingar í náttúrunni.