Morgunblaðið - 03.04.2019, Síða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. APRÍL 2019
Leikhópurinn Artik tekurþátt í gróðurhúsaverkefniLeikfélags Akureyrar semer samstarfsverkefni
félagsins og sjálfstæðra listamanna
og leikhópa á Norðurlandi og sýn-
ingin Skjaldmeyjar hafsins er
afrakstur þessarar samvinnu. Leik-
ritið er unnið samkvæmt „verbatim“-
aðferð sem leikstjórinn Jenný Lára
Arnórsdóttir hefur nefnt beinheim-
ildaverk upp á íslensku en í því felst
að talað var við tíu eiginkonur sjó-
manna á aldrinum 26 til 93 ára og
verkið unnið upp úr þeim viðtölum.
Skemmtilegt er að hikorð, tafs og
mismæli eru látin halda sér í leik-
textanum sem á einhvern undursam-
legan máta veitir honum meira vægi
og gerir hann trúverðugri. Konurnar
þrjár sem verkið fjallar um eru sam-
suða þessara tíu sjómannskvenna en
þó fær hver og ein sinn sjálfstæða og
heildstæða persónuleika þegar líður
á sýninguna.
Leikritið fer hægt af stað,
umhverfishljóð spila stóra rullu og
stílhrein sviðsmyndin gefur strax
ákveðna hugmynd um hugblæ verks-
ins. Beinar og sterkar línur ráða för
og hver kona er vandlega römmuð
inn á sínum eigin skýrt afmarkaða
ferkantaða fleti. Hljóðmyndin sam-
anstendur af mismunandi sjávar-
hljóðum sem undirbyggja tengslin
við hafið. Hún er þó brotin upp stöku
sinnum með tónlist sem einnig teng-
ist konum og sjómennsku. Ljósa-
hönnunin er látlaus með hlýrri lýs-
ingu á heimili hverrar konu fyrir sig
en þó er brugðið á leik með litum inn
á milli. Einna sterkastan svip á hið
sjónræna útlit verksins setur hins
vegar áhrifarík notkun á mynd-
vörpun lifandi mynda af hafinu í sín-
um margvíslega ham á tjald aftast á
sviðinu. Öll umgjörðin er til fyrir-
myndar og vel til þess fallin að
byggja undir sögurnar sem við erum
að fara að heyra.
Þrjár konur, hver af sinni kynslóð,
segja okkur frá ævi sinni og aðstæð-
um. Sú elsta, leikin af Völu Fannell,
er hlédræg kvennaskólagengin kona
af gamla skólanum. Hún birtist okk-
ur sitjandi við gamalt eldhúsborð að
leggja kapal. Hennar saga fjallar um
sorgir og missi, gamla Ísland, en
kannski síðast en ekki síst um seigl-
una sem ein dugði til að koma fólki í
gegnum lífið í hörðum heimi. Flestir
kannast við þessa gömlu konu, sem
Vala túlkar af næmi og virðingu. Hún
nær að snerta hjartastrengi á sínum
viðkvæmustu stundum en svo sest
hún aftur við eldhúsborðið og heldur
áfram að leggja kapalinn.
Katrín Mist Haraldsdóttir leikur
konu yfirvélstjórans. Börnin eru flutt
að heiman og hún situr ein í fallega
hannaðri stofunni og sötrar rauðvín
meðan hún bíður þess að eiginmað-
urinn snúi heim. Þetta er kona sem
gengst upp í stöðu sinni sem yfir-
vélstjórafrú með öllum þeim fínheit-
um sem það hefur fært henni, en
undir niðri kraumar eitthvað sem
ekki má færa í orð. Katrínu tekst vel
upp í þessu flókna samspili þar sem
tilfinningarnar á bak við hið talaða
orð gefa því sem sagt er alveg nýja
merkingu.
Yngsta konan er leikin af Jónínu
Björt Gunnarsdóttur sem fær tæki-
færi til að sýna mest blæbrigði í sín-
um leik, enda unga konan ekki jafn
bundin af gömlum samfélags-
viðhorfum og þær sem eldri eru. Hún
er í fæðingarorlofi og birtist okkur í
upphafi sem kraftmikill hjúkrunar-
fræðingur að takast á við nýja áskor-
un. Hún segir okkur sögu sína meðan
hún brýtur saman barnaföt og smám
saman áttum við okkur á að það er
ekki allt með felldu. Um leið förum
við að sjá nýjar hliðar á frásögnum
hinna kvennanna.
Hver kona fær þannig sterkari og
skýrari persónueinkenni eftir því
sem líður á leikritið og sögur þeirra
draga áhorfandann smám saman inn
í verkið en þá er allt búið. Sýningin
er ekki nema um klukkutími að lengd
en ég hefði viljað sitja lengur og fá að
vita meira. Það hljóta að vera með-
mæli með sýningu að maður verði
vonsvikinn að hún sé ekki lengri.
Áhorfendur fá mjög frjálsar hend-
ur við túlkun verksins. Dramatískt
og táknrænt atriði þar sem konurnar
bókstaflega drógu upp hluti sem
tengdust atburðum fortíðarinnar
stakk örlítið í stúf meðan á því stóð
en eftir á að hyggja stendur það svo-
lítið upp úr vegna þess hversu marg-
rætt það var og gaf margt í skyn. Það
er líka mögulega það sterkasta við
þessa sýningu hvað það sem ekki er
sagt skiptir miklu máli, að það sem
ýjað er að getur verið aðalatriðið í
frásögnunum, að ósögðu orðin hljómi
hæst í höfði sýningargesta þegar
þeir ganga út úr leikhúsinu.
Þetta er kvennasaga, saga for-
mæðra okkar og margra kvenna enn
í dag, ekki einungis eiginkvenna sjó-
manna heldur allra þeirra sem eiga
maka sem eru meira og minna fjar-
verandi og fjarveran getur verið bók-
stafleg en líka andleg. Þetta er saga
kvenna sem lifa við stanslausa bið og
samfelldan kvíða um að eitthvað
skelfilegt gerist, saga giftra en samt
einstæðra mæðra.
Ósögðu orðin hljóma hæst
Ljósmynd/Auðunn Níelsson
Kvennasaga „Þetta er kvennasaga, saga formæðra okkar og margra kvenna enn í dag,“ segir í rýni.
Leikfélag Akureyrar
Skjaldmeyjar hafsins bbbmn
Höfundur og leikstjóri: Jenný Lára Arn-
órsdóttir. Lýsing: Arnþór Þórsteinsson.
Leikmynd og búningar: Sara Blöndal.
Tónlistarstjóri: Ármann Einarsson. Leik-
arar: Jónína Björt Gunnarsdóttir, Katrín
Mist Haraldsdóttir og Vala Fannell. Leik-
hópurinn Artik frumsýndi í Samkomu-
húsinu á Akureyri 28. mars 2019.
DANÍEL FREYR
JÓNSSON
LEIKLIST
Traces komið heim
 Verk Rósu Ómarsdóttur á Vorblóti 2019  Traces hálf-
gerð hugleiðsla og núvitund  Samspil manns og náttúru
Guðrún Erlingsdóttir
ge@mbl.is
„Í verkinu skoðum við samspil manns og náttúru. Við
viljum gefa áhorfandanum tækifæri til þess að meðtaka
boðskap verksins í rólegheitum í hálfgerðri hugleiðslu og
núvitund. Þar af leiðandi er ekki um hefðbundinn sögu-
þráð með risi og úrvinnslu að ræða,“
segir Rósa Ómarsdóttir danshöf-
undur, en hún sýnir dansverk sitt
Traces á sviðslistahátíð Tjarnarbíós
og Reykjavík Dance Festival annað
kvöld kl. 20, en hátíðin stendur til
sunnudags.
Hátíðin, sem nefnist Vorblót, er
haldin í annað sinn og er skilgreind
sem allsherjar sviðsveisla til heiðurs
danssenunni á Íslandi. Tilgangurinn
með hátíðinni er að kanna mörk milli
tónlistar, dans og leiklistar í fjöl-
breyttum sviðsverkum og gefa gestum tækifæri til að
upplifa fjölbreytileika íslensku sviðslistanna á einu
bretti. Traces var frumsýnt í Belgíu í nóvember 2017 og
hefur verið sýnt í stórum leikhúsum og listahátíðum í
Svíþjóð, Noregi, Hollandi og Grikklandi. Að sögn Rósu
hefur verkið hlotið mjög góðar viðtökur
„Það er gaman að koma loksins með verkið til Íslands
og halda síðustu sýninguna hér þar sem danslistin
blómstrar um þessar mundir. Það á einnig vel við fallega
náttúru landsins að koma með verk þar sem samband
mannsins við umhverfið er skoðað út frá vangaveltum
um umhverfisvitund. Þar sem gerð er tilraun til þess að
taka manninn úr miðjunni,“ segir Rósa og bætir við að
það sé alltaf gaman að koma heim með verk en hún býr
og starfar í Brussel í Belgíu. Rósa er höfundur verksins
Traces og Sveinbjörn Thorarensen semur tónlistina.
Sviðsmynd er eftir Rögnu Þórunni Ragnarsdóttur, lýs-
ing eftir Elke Veraktert og framleiðsla í höndum
Kunstenverkplaats Pianofabriek. Auk Rósu dansa í
verkinu, Inga Huld Hákonardóttir, Jeanne Colin og Siet
Reaymeakers. Rósa segir Traces sjónrænt verk sem
höfði til allra skynfæra með samspili tónlistar, mynd-
listar og dans. „Umhverfismál skipta mig miklu máli og
ég vil leggja mitt af mörkum. Manninn er ekki hægt að
skilja frá náttúrunni og við verðum að lifa undir þeim
formerkjum,“ segir Rósa sem vinnur þessa dagana að
tveimur verkum.
„Annað verkið er rannsóknarverk þar sem ég er að
skoða mismunandi nálganir ólíkra hópa á dansi. Ég er
nýkomin frá Íran og á leiðinni til Mið-Austurlanda og
Norður-Afríku,“ segir Rósa og bætir við að Íransferðin
hafi verið fróðleg en þar í landi sé dans bannaður. Rósa
segir dans breitt hugtak og maðurinn hafi þörf fyrir að
tjá sig líkamlega. Hann sé alltaf að dansa og á hreyfingu
sé hann oft í einhverjum tengslum við líkamann. Það
skipti máli að hægja á okkur í ys og þys daglegs lífs og
öllu áreitinu sem við verðum fyrir.
Ljósmynd/Stanislav Dobac
Rósa
Ómarsdóttir
Ró Það skiptir máli að vera í tengslum við líkamann.
 Rósa Ómarsdóttir: Tracers/Menjar, 4. apríl kl. 20.
Steinunn Ketilsdóttir: Verk nr. 1,5/Piece no. 1,5,
5. apríl kl. 19.
 Unnur Elísabet Gunnarsdóttir: Ég býð mig fram/
Sería 2, 5. apríl kl. 21.
 Rebecca Scott Lord og Hrefna Lind Lárusdóttir:
Oversharing Tours, 5. og 6. apríl kl. 17.
 Geigen (Gígja Jónsdóttir og Pétur Eggertsson):
Geigen Galaxy#2, 6. apríl kl. 19.
 Anna Kolfinna Kuran: Yfirtaka: Konulandslag,
6. apríl kl. 21.
 Ástrós Guðjónsdóttir og Alma Mjöll Ólafsdóttir:
I want to dance like you part 2, 7. apríl kl. 19.
 Rita Maria F. Munoz: Body in Progress, 7. apríl kl. 21.
Sviðslistahátíð í Tjarnarbíói
ÞÁTTTAKENDUR OG SÝNINGAR Á VORBLÓTI 2019
Steinunn Ketilsdóttir
VÍKURVAGNAR EHF.
Víkurvagnar ehf. | Hyrjarhöfða 8 | 110 Reykjavík
Sími 577 1090 | vikurvagnar.is | sala@vikurvagnar.is
Einnig mikið úrval varahluta
í Ifor Williams og aðrar gerðir af kerrum,
ásamt úrvals viðgerðarþjónustu.
Kerrur
frá Ifor Williams
í öllum stærðum
og útfærslum