Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.04.2019, Side 12

Fimar hendur vinna kraftaverk. Aðgerðin tók klukkutíma og Anna var þá komin með nýja mjöðm.
B
laðamaður fékk það mikilvæga hlut-
verk að fylgja vinkonu út fyrir land-
steinana í liðskiptaðgerð, en í heilt
ár hafði hún haltrað um, óvinnufær
og kvalin. Mjöðmin var ónýt og
þurfti hún nýja og eftir að hafa reynt til þrautar
að komast í aðgerð sem fyrst á Landspítalanum
var ákveðið að halda til Svíþjóðar. Yrði það
greitt að fullu á grundvelli þriggja mánaða regl-
unnar, þ.e. ef sjúklingur kemst ekki í aðgerð
innan þriggja mánaða á hann rétt á að sækja
læknisþjónustu í öðru landi innan EES-
svæðisins.
Konan, sem ekki vill koma fram undir nafni
en kallast hér Anna, hefði að vonum kosið að
þurfa ekki að ferðast á milli landa til að fá bót
meina sinna. Henni stóð til boða að komast
strax í aðgerð á Klíníkinni í Ármúla, en þar
hefði hún þurft að greiða úr eigin vasa 1.200.000
kr. þar sem Sjúkratryggingar Íslands hafa ekki
gengið til samninga um slíkar aðgerðir ef bið-
tími er óeðlilega langur. Í staðinn var ferðinni
heitið á einkaspítala í Svíþjóð þar sem aðgerð,
auk ferðar, kostar ríkið um tvær milljónir
króna.
Heppin að geta ferðast
Anna er samt sem áður ein af þeim sem eru
nógu vel á sig komnir líkamlega til að þola slíka
ferð, enda aðeins rúmlega fimmtug. Þeir eru
fleiri sem ekki myndu þola ferðir milli landa í
erfiðar aðgerðir vegna aldurs eða annarra und-
irliggjandi sjúkdóma. Þeir sjúklingar eru
dæmdir til að bíða þar til röðin kemur að þeim
hér heima en biðtíminn í slíka aðgerð á Land-
spítala er oft eitt til tvö ár. Fyrst þarf nefnilega
að fara á biðlista til að hitta lækni og svo á ann-
an biðlista til að fara í aðgerð.
Ferðin út gekk vel en flogið var til Kaup-
mannahafnar þar sem við tókum bílaleigubíl og
héldum strax af stað til Halmstad í Suðvestur-
Svíþjóð. Anna svaf ekki dúr nóttina fyrir brott-
för en náði svo góðum svefni á afar lúnu hóteli í
miðborg Halmstad nóttina fyrir aðgerð. Vaknað
var eldsnemma og þurfti Anna að fara tvisvar í
sturtu og þvo sér með sótthreinsandi sápu. Ekki
var laust við smákvíða hjá Önnu, enda hafði hún
aldrei hitt lækninn sem átti að skera, og fram
undan beið stór skurðaðgerð.
Það var vel tekið á móti okkur á Capio Move-
ment, einkaspítalanum í miðbæ Halmstad sem
sérhæfir sig í bæklunarskurðaðgerðum. Eftir
blóðprufur, skoðun og röntgenmyndatöku var
aðeins að bíða eftir aðgerðinni. Við hittum
skurðlækninn, Johnny Paulsson, og reyndist
hann sem betur fer ákaflega traustvekjandi.
Hann fullvissaði Önnu um að allt færi vel.
Aðstoðarkonan, blaðamaðurinn og ljósmynd-
arinn ég var líka kvíðin, enda hafði mér verið
veitt leyfi til að vera viðstödd aðgerðina og
mynda hana í bak og fyrir. Mestu áhyggjurnar
voru að falla í yfirlið; jafnvel detta með látum
beint ofan á sofandi vinkonuna eða á gólfið.
Eins og á smíðaverkstæði
Önnu var boðið inn á skurðstofu og látin sitja til
að byrja með. Svæfingalæknirinn var snöggur
að leggja mænudeyfinguna á meðan hjúkrunar-
fræðingur hélt um Önnu. Því næst var hún lögð
á hliðina og skorðuð föst með þar til gerðum
festingum. Hægri fótleggur, sem var merktur
með rauðri ör til öryggis (svo rangur fótur yrði
ekki skorinn upp), var því næst hengdur upp og
skrúbbaður hátt og lágt. Á þeim tímapunkti og
jafnvel nokkru fyrr var Anna farin inn í drauma-
landið, en hún hafði fengið slævandi lyf í æð.
Næst var fótleggurinn vafinn í grænan dúk
og allur líkaminn hulinn að auki, nema sá blett-
ur við mjöðm þar sem átti að skera. Paulsson
læknir gekk hreint til verks og var snöggur að
skera um 15 sentimetra langan skurð sem náði
djúpt í gegnum fituvefinn, já, alveg niður að
mjaðmabeini. Á borðum fyrir framan lágu verk-
færi af ýmsum toga; hamar, meitill, hnífar, járn-
stangir, borvél og ég veit ekki hvað. Ef það
hefðu ekki verið grænklæddir skurðlæknar
þarna hefði mátt halda að við værum stödd á
smíðaverkstæði.
Næst hófst vinnan við að komast að mjaðma-
beini og saga mjaðmakúluna af. Paulsson sýndi
ljósmyndara vel eydda og rennislétta kúluhlið,
blóðuga að vísu, enda ekki nema von, nýkomin
úr sárinu. Því næst þurfti að fræsa innan úr
skálinni með þar til gerðu áhaldi sem minnti
helst á töfrasprota.
Löng bið á enda
Næst þurfti að bora inn í merghol lærleggsins
og berja svo stálstykki þar inn og var þá ham-
Gamli verkurinn loks horfinn
Ef sjúklingur þarf að bíða lengur en þrjá mánuði eftir liðskiptaaðgerð stendur honum til boða að fara utan í slíka aðgerð.
Blaðamaður fylgdi konu til Svíþjóðar í síðasta mánuði og fékk að vera viðstödd mjaðmaskiptaaðgerð.
Ljósmyndir og texti: Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
Johnny Paulsson ræðir við Önnu fyrir aðgerð og svarar skilmerkilega
spurningum hennar stuttu áður en henni var rúllað inn í skurðstofu.
Gamla mjaðmakúlan var rennislétt og eydd og
gott var að losna við hana og fá nýja.
’ Það heyrðist vel í hamrinum,söginni og „töfrasprotanum“.Vinkonan lá meðvitundarlaus ámeðan verið var að hamast á
liðnum, stinga höndum inn í opið
sárið og koma þar fyrir skínandi
fallegri nýrri mjaðmakúlu.
Fótleggurinn var vel innpakkaður og aðeins sást í húð þar sem skera átti.
Búið var að tússa rauða ör svo ekki yrði skipt um ranga mjöðm.
Hjúkrunarfræðingurinn sýnir skurðlæknum tvo kassa með nýju mjöðminni; kúlu og stöng sem fer
ofan í lærlegginn. Hún fær samþykki frá þeim um að rétta stærðin hafi verið valin.
HEILBRIGÐISMÁL
12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.4. 2019