Bæjarblaðið - 07.05.1981, Blaðsíða 6

Hverfur ýsan úr Faxaflóanum ?
Bœjarstjórn Akraness mótmœlir dragnótaveiðitillögu
YSUAFLI
TONN/RÓÐUR
Súlurit þetta sýnir meðal ýsuafla í róðri á haustvertíðum á Akra-
nesi. Augljóst er hve aflinn dregst saman meðan veiðar með
botnskröpuveiðarfæri (dragnót) eru stundaðar og að hann byrjar
að aukast að nýju strax og flóinn er friðaður fyrir dragnótaveiðum
árið 1970.
20i
MEDALÞYNGD
í FAXAFLÓA
YSU
05_
FYRIR
FRIÐUN
Friðun Faxaflóa árið 1952 var heiIladrjúgt spor. í stað þess að
meðalþyngd ýsunnar í aflanum væri 300 g. og þaðan af minni
fiskur, þá var meðalþunginn orðinn 2 kg eða allt að sjö sinnum
meiri aðeins þremur árum síðar. Sjaldan hefur friðun sýnt eins
skjótan og hagstæðan árangur.
Á fundi sínum hinn 24. mars
s.l. samþykkti bæjarstjórn Akra-
ness með 9 samhljóða atkvæð-
um eftirfarandi mótmæli gegn
frumvarpi, sem lagt hefur verið
fram á Alþingi, um að leyfa
dragnótaveiðar að nýju í Faxa-
flóa:
„Bæjarstjórn Akraness mót-
mælir eindregið þeim hugmynd-
um sem fram hafa komið um að
leyfa dragnótaveiðar í Faxaflóa.
Bæjarstjórnin minnir á að Faxa-
flói er geysimikilvæg uppeldis-
stöð fyrir mestu nytjafiska
landsmanna. Fiskgengd í flóann
komst í algjört lágmark fyrir
friðunina 1952. Eftir að drag-
nótaveiðar voru Ieyfðar að nýju
árið 1960, hraðminnkaði fisk-
gengd í flóann, uns þær veiðar
voru stöðvaðar árið 1970.
Bæjarstjórn Akraness skorar
því á Alþingismenn að standa
einhuga vörð um þessa þýðing-
armiklu uppeldisstöð nytjafiska
íslendinga."
Magnús Oddsson, bæjarstjóri,
sendi Alþingi eftirfarandi grein-
argerð með samþykktinni:
Við íslendingar höfum nú öðl-
ast yfirráð yfir fiskimiðunum í
kringum landið. Pað verður því
framvegis við sjálfa okkur að
sakast, ef illa tekst til og höggv-
ið verður of nærri fiskistofn-
um hér við land. Áríðandi er að
halda skynsamlega á þessum
málum. Nytja aðalfiskistofnana
svo afrakstur verði sem mestur,
hlífa ungviðinu og vernda upp-
eldissvæðin.
Faxaflóinn er án alls vafa ein-
hver mikilvægasta uppeldisstöð
nytjafiska hér við land. íslenskir
fiskifræðingar sýndu með rökum
fram á þetta í lapdhelgisdeil-
unni við Breta með góðum rök-
um og sjaldan hefur friðun haft
eins skjót og víðtæk áhrif eins
og friðun Faxaflóa árið 1952.
Svo var komið, að á vertíðun-
um næstu á undan friðuninni,
var ýsa í afla línubáta frá Akra-
nesi svo lítil, að sjómenn fengu
varla ýsu í soðið fyrir sjálfa
sig, hvað þá meir. Kemur þetta
heim við skýrslur frá þessum
tíma. T.d. á'rið 1952 er meira en
90% af þeirri ýsu sem aflast í
flóanum þriggja ára og yngri
eða tæplega 300 gr. fiskur og
þaðan af minni. Áhrif friðunar-
innar segir fljótt til sín og þegar
árið 1955 er um 80% af aflan-
um orðinn 5, 6 og 7 ára fiskur
og 15% 4 ára fiskur. Hér varð
sú ánægjulega breyting á
skömmum tíma, að í stað þess
að ýsuaflinn var nær eingöngu
300 g og þaðan af minni fiskur
þá er meðalþungi árið 1955
orðinn nær 2 kg eða allt að því
sjö sinnum meiri. Frátt fyrir
þessar óvenju hagstæðu niður-
stöður fór svo, að dragnótaveið-
ar voru leyfðar að nýju árið
1960.
Þetta fór þó ekki hljóðalaust
fram og urðu um það blaða-
skrif og deilur og bentu sjó-
menn á þá augljósu hættu, sem
þessu væri samfara. í 14. tbl.
Ægis frá 1960, er t.d. grein um
dragnótaveiðar til að nýta kol-
ann, sem þá hafði aukist veru-
lega í flóanum að sögn greinar-
höfunds. Hann bendir og á að
ótti við endurminningar frá fyrri
tímum hafi óeðlílega mikil áhrif
á skoðanir sjómanna og aðrir
og betri hættir verði teknir upp
varðandi dragnótaveiðar, og að
fast verði gengið eftir að
ákvæðum um þessa hætti verði
fylgt.
Þannig töluðu menn þá og
sannfærðu þingmenn okkar um
að óhætt væri að leyfa drag-
nótaveiðar í Faxaflóa. En hver
varð árangurinn? Hverjar urðu
afleiðingarnar?
Hin gagnstæða þróun ýsu-
stofnsins hélt áfram, allt til
ársins 1962, en þá fóru áhrif
laganna frá 1960 um dragnóta-
veiðar við ísland að segja til
sín á ýsustofninum í Faxaflóa.
Heildarveiði dragnótaveiðibát-
anna (kolaveiðibátanna) í Faxa-
flóa árið 1960 er 4923 tonn og
tveimur árum síðar kominn í
10.539 tonn og nær þá hámarki.
Síðan minnkar afli þessara báta
og árið 1966 er hann kominn
niður í 6500 tonn, sem hrað-
minnkar úr því og fer niður í
684 tonn árið 1968.
Þannig endurtók sagan sig,
þegar að nýju voru leyfðar veið-
ar með veiðarfæri, sem dregið
var eftir botni flóans.
Ýsustofninn, sem tók svo vel
við sér eftir friðunina 1952,
hrundi, en hann var uppistaðan
í afla dragnótaveiðibátanna.
Fróðlegt er að hafa til hlið-
sjónar við þessar tölur, upplýs-
ingar um ýsuafla Akranesbáta
á árunum 1962-1972. Miðað er
við meðalýsuafla á línu á haust-
vertíðum:
Ár Tonn
í róðri
1962 3,7
1963 3,3
1964 2,5
1965 2,0
1966 2,0
1967 1,8
1968 0,7
1969 0,8
1970 friðun að nýju 0,7
1971 1,0
1972 1,7
Þessar tölur bera það Ijóst
með sér, hvernig aflinn minnkar
jafnt og þétt á meðan dragnóta-
veiðar eru stundaðar, og ýsu-
stofninn minnkar, eða fram að
friðuninni 1970 og er þá orðinn
0,7 tonn í róðri, og hvernig afl-
inn byrjar strax að aukast eftir
friðunina og er kominn í 1,7
tonn í róðri tveimur árum síðar.
Þótt afli Akranesbáta sé lítill
hluti í heildarveiðinni er viður-
kennt af fiskifræðingum, að hún
sé í fullu samræmi við heildar-
þróun ýsuveiðanna á öðrum ver-
stöðvum.
Ýsan í Faxaflóa er ekki ein-
ungis mikilvæg fyrir útflutning
landsmanna. Hún er einnig uppi-
staðan í fiskneyslu íbúa á Suð-
urnesjum, Stór-Reykjavíkursvæð-
inu, Ákranesi og öðrum byggða-
lögum við Faxaflóa, en á þessu
svæði býr um 60% þjóðarinnar.
Ýsan er ódýr og einhver besta
fæðutegund sem völ er á og
mikið notuð af efnalitlum og
Akranes - nágrenni!
Tek að mér alhliða málningarvinnu jafnt
utanhúss sem innan.
Geri einnig föst verktilboð.
Greiðsluskilmálar ef óskað er.
Reynið viðskiptin.
Páll Jónatan Pálsson
Melteig 4 Akranesi
Sími 93-1829.
6