Bæjarblaðið - 07.05.1981, Blaðsíða 5

Karl Benediktsson:
Hvers á hofnin að gjalda?
Afnema ber ranglœtið
Fyrir rúmum 50 árum voru
gerðir út héðan frá Akranesi á
milli 20 og 30 bátar, frá 20 til
34 tonn auk þess 6 línuveiðar-
ar, sem kallaðir voru, frá 60
til um 200 tonn.
Þá var landburður af fiski svo
menn mundu ekki annað eins.
Þá voru hafnarskilyrði mjög lé-
leg sem ollu mönnum miklum
erfiðleikum. Þann 10. mars 1931
voru allir bátar á sjó í blíðskap-
arveðri, þeir fóru að koma að af
líðandi hádegi með afla eins og
borðið bar. Fað stóð illa á sjó
og urðu menn að bíða lengri
tíma eftir að flyti að bryggjun-
um sem voru tvær í Lambhúsa-
sundi og ein í Steinsvör. F>á var
reynt að flýta fyrir með því að
skipa upp á bjóðabátum eftir
því sem hægt var. Þetta var
mikil og erfið vinna. Við þessar
aðstæður höfðu menn búið í
nokkur ár. Þann sama dag, 10.
mars skeði sá viðburður sem
átti eftir að breyta miklu þegar
fram liðu stundir í hafnarmálum
okkar Akurnesinga. Pá kom
dráttarbáturinn Magni með sjáv-
arútvegsnefnd Alþingis og Al-
þingismann okkar, Pétur Otte-
sen, í broddi fylkingar en hann
vann ómetanlegt starf að hafnar-
málum Akurnesinga. Peir komu
til að athuga staðhætti fyrir
hafskipabryggju og um ieið varn-
argarð.
Sennilega hefur þeim ofboð-
ið aðstaðan þar sem bátarnir
biðu löndunar í lengri tíma.
Upp úr þessu fór að koma
skriður á málið, þá var eftir að
leysa fjármálin, sem var ekki
auðvelt á þeim tímum. Pá var
framlag ríkisins 40% (en er nú
75%) til hafnarframkvæmda, en
hinu varð hreppurinn að sjá fyr-
ir, sem gert var meðal annars
með loforðum um dagsverk.
Þetta voru erfiðir tímar, allt
unnið við önnur sklyrði en nú
tíðkast t.d. öll steypa hrærð á
brettum á handafli. Pá tíma
þekkja ekki þeir menn, sem nú
ráða enda flestir tæpast komn-
ir á legg. í slíkan skóla hefðu
þeir þurft að ganga, þá væri
kannski annað viðhorf í dag.
Síðan eru liðin 50 ár, eins og
áður segir, mikið hefur áunnist
enn mikið er ógert. Þá komu
aflafréttir í fjölmiðlum sem allir
fylgdust með því þar eigðu
menn möguleika til að afla fjár
til hafnarframkvæmda. Pað
myndu koma skip til að taka
afurðir og koma með nauðsynj-
ar, leggjast að bryggju og greiða
gjöld í hafnarsjóð eins og líka
varð raunin, sem nú gerist ekki
þörf lengur ef ráða má af hugs-
unarhætti og vinnubrögðum
róðamanna, þó gjöld flestra
skipa sem í höfnina kæmu séu
frá 70-200 þús. g.kr.
Uppskipunarskip sett í naust
og þar með úr sögunni margra
ára vinna oft við erfið skilyrði.
Það ríkti einhugur um að koma
þessu langþráða mannvirki sem
fyrst í gagnið. Pað gekk hægt
í fyrstu en það tókst með sam-
stilltu átaki og þrotlausri bar-
áttu þeirra manna, sem mest
og best unnu að þessu máli af
mikilli bjartsýni, þó við marga
örðugleika væri að etja.
Allra ráða varð að leita til
að hafnargarðurinn kæmist það
langt að hægt væri að leggja
skipum að til afgreiðslu til að
ná inn tekjum til áframhald-
andi framkvæmda, hugur ráða-
manna var allur við að efla at-
vinnulífið. Þeir vissu að með
því stóð og féll vöxtur Akra-
ness, en minna hugsað um
ferðalög og flakk enda ekki
arðvænleg tekjugrein eins og
dæmin sanna.
Nú er brotið í blað og tekin
upp breytt stefna og stiginn sá
hrunadans, sem varað hefur nú
í nokkur ár með vaxandi hraða
og að skal vikið.
Pað er ömurleg staðreynd að
þeir menn sem nú ráða skuli
láta af hendi stóran hluta af
tekjum hafnarinnar til að halda
uppi flakki sem er að mestu
leyti okkur óviðkomandi á sama
tíma sem ekki er hægt að sinna
nauðsynlegasta viðhaldi vegna
fjárskorts og margar nauðsyn-
legar framkvæmdir látnar mæta
afgangi, en tugum milljóna g.kr.
veitt úr hafnarsjóði í fram-
kvæmdir sem gegna meðal ann-
ars því hlutverki að ræna höfn-
ina þeim tekjum sem hún rétti-
lega á, það hefði einhvern tíma
þótt saga til næsta bæjar, þeg-
ar menn hugsuðu í alvöru. Peg-
ar þessar aðfarir voru gerðar
voru ráðamenn búnir að með-
taka ferðamannadelluna þar sem
þeir sáu í hillingum stóra hópa
fólks með bakpoka og dót sem
myndu greiða stórfé til Akur-
nesinga fyrir allslags þjónustu
og loftkastalahugmyndir sem
teygðu sig jafnvel upp til fjalla
eða fólk í baðstrandabúningum
á Langasandi. Slíkir voru draum-
arnir sem gerðu það að verk-
um að farið var á fund ráð-
herra sem sá með hverjum
hætti hann gæti veitt hafnar-
framkvæmdum hér stuðning og
afhenti þeim aðgangskort í
formi niðurfellingar gjalda af
flutningum sem höfnin er látin
greiða fyrir þátttöku í þeim
hrunadans sem síðan hefur ver-
ið stiginn með vaxandi hraða
og nú er svo komið að bæta
verður við þátttökugjaldið 1250.
000 króna af skattpeningum
borgaranna, ef marka má fjár-
hagsáætlun bæjarins fyrir 1981,
til viðbótar jafnvel milljóna tug-
um gamalla króna með fyrr-
nefndum aðferðum og hæstu
fargjöldum og þjónustu sem
þekkist. Svo rækilega hefur
þessi skýjaborg hrunið eins og
hús byggð úr kubbakassa barna,
enda eins og óvitar hafi verið
að verki en ekki langskólagengn-
ir menn.
Öll þessi vinnubrögð minna
mann óneitanlega á samskipti
Hróbjarts vinnumanns við
Skugga-Svein sem ekki vissi sitt
rjúkandi ráð hálf sofandi. Eins
var með ráðamenn bæjarins, í
návist ráðherra, en þeir vöknuðu
í gerfi Jóns sterka og lágu á
sjálfs síns bragði en voru
montnir af.
Ég sagði hér að framan, að
ekki hefði verið hægt að sinna
viðhaldi hafnarmannvirkja vegna
fjárskorts, ef undan er skilin
lyftan við ferjubryggju fyrir
nokkur hundruð þúsunda g.kr.
árlega, því ekki mega vöruflutn-
ingar og sport stoppa. Þeir eru
iðnir við að kroppa úr hafnar-
sjóði.
Tökum nokkur dæmi sem tala
sínu máli um ástandið og menn
geta séð með eigin augum
hvernig líta út. Á sements-
bryggjunni fer fram afskipun á
tugþúsundum tonna af fram-
leiðslu fyrirtækisins og þúsund-
um tonna er skipað upp af hrá-
efni til vinnslu. Par geta skip
ekki fengið vatn til neyslu, svo
þau verða að hrökklast milli
bryggja ef þau þurfa á slíkri
þjónustu að halda, að ekki sé
minnst á viðlegukanta og fest-
ingarpolla. Þó hefur fyrirtækið
greitt yfir 50% af tekjum hafn-
arinnar um árabil. Hverjar tekj-
ur hafnarinnar væru ef Sem-
entsverksmiðjunnar nyti ekki
við, það gætu ráðamenn dund-
að við að reikna út eftir ein-
hvern þvargfundinn. Pað virðist
gegna öðru máli hjá ráðamönn-
um hvort fyrirtækið greiðir í
bæjarkassann eða reytir úr hon-
um. Hafnarhús hefur verið á
döfinni í mörg ár og komið fyrir
ráð og nefndir með tilheyrandi
fundarhöldum og þvargi. Pað er
búið að láta teikna margoft og
nú í vetur eina ,sem slær öll
fyrri met með staðsetningu
hússins á grjótfyi I ingu utan
hafnargarðs, sem sýnir kannski
hvað þekking þessarra manna
er sorglega lítil á þeim málum
sem þeir fjalla um, enda út-
koman eftir því. Ekki nokkrum
manni sem til þekkir hefði kom-
ið slíkt til hugar, en það var
teiknað samt þó vitlaust væri.
í allar þessar teikningar er sjálf-
sagt búið að henda miklu fé.
Aðstaða fyrir smábátaeigend-
ur er sennilega einhver sú lak-
asta á landi hér, en fyrir hverj-
ar kosningar er þess getið á
loforðalista að þessu verði að
kippa í lag, sem virðist vera
sett fram til atkvæðaveiða, síð-
an er ekkert gert, ef undan er
skilinn bátaleikurinn með Ferju
II um höfnina vor og haust und-
anfarin ár og höfð til augna-
yndis við ferjubryggju fyrir
ferðafólk vel bundin með land-
festum upp á nokkra tugi þús-
unda gkr. Allt þetta hefur kost-
að mikið fé en kemur að tak-
mörkuðum notum en hafnar-
sjóður látinn borga. í ferju-
bryggjuna var lögð vatnslögn
eins og vera ber, þar tekur
Akraborg vatn til neyslu og
þrifa sem látið er endurgjalds-
laust af hendi, þó kostað hafi
verið til miklu fé. En togarar og
bátar sem halda uppi mikilli
atvjnnu skulu greiða yfir 300
gkr. fyrir tonnið. Pað þarf víða
að kroppa tii styrktar þessu
fyrirtæki.
Til viðhalds hafnarmannvirkja
hefur verið veitt tugum milljóna
g.kr. undanfarin ár en lítið sem
ekkert gert. Efsti hluti báta-
bryggju hefur verið illfær svo
árum skiptir þó beðið hafi verið
um lagfæringu margoft. Fyrir
nokkrum árum skyldi bæta um
og sóttur ofaníburður um langan
veg og borið ofan í, síðan jafn-
frh. á bls. 8
Beðið eftir Akraborg. Þetta er svo til dagleg sjón.
5