Bæjarblaðið - 20.12.1984, Blaðsíða 11

„Ég er nú búinn að vera lögreglumaður hér á Akranesi í 43 ár og mér
finnst að nú sé komið nóg. Pess vegna ætla ég að hœtta um áramótin. eins
er það að heilsan er svolítið farin að bila, nú og ég er að verða 68 ára
gamall, þannig að alltfer þetta saman. “
„Þetta verður mikil
breyting, en ég kvíði
enguu
að hœtta störfum um áramótin segir Stefán
Bjarnason yfirlögregluþjónn
Það er Stefán Bjamason yfir-
lögregluþjónn hér á Akranesi sem
þetta mælti, þegar við Gylfi ljós-
myndari tókum hús á honum á
lögreglustöðinni fyrir skömmu.
Stefán var því næst spurður hvort
hann hefði stigið sín fyrstu spor
sem lögreglumaður á Skaganum?
„Nei, ég byrjaði sem sumar-
lögreglumaður á Siglufirði. Ann-
ars er ég Sauðkrækingur, fæddur
þar og átti heima þar til ég var 9
ára að ég fluttist með foreldrum
mínum til Siglufjarðar. Svo var
það sumarið sem ég var 20 ára að
ég var stoppaður á götu og spurð-
ur hvort ég vildi ekki starfa sem
sumar-lögregluþjónn, en alltaf
var fjölgað í lögregiunni meðan á
síldarvertíð stóð á þessum árum.
Ég ákvað að þiggja þetta og var
lögreglumaður á Siglufirði í fjögur
sumur. Það var árið 1937, sem ég
byrjaði og þá höfðu fastráðnir lög-
reglumenn 350 krónur í laun á
mánuði, en yfir sumarið fengum
við 400 krónur á mánuði og vor-
um ráðnir í þrjá og hálfan
mánuð.“
Hvað starfaðir þú svo yfir vetur-
inn?
„Eiginlega ekki neitt, það var
enga vinnu að hafa á Siglufirði yfir
vetrartímann. Árið 1940 fór ég
svo í Samvinnuskólann, sem þá
var í Reykjavík og rétt eftir að ég
lauk námi um vorið hafði Sigurð-
ur Guðmundsson, sem þá var lög-
regluþjónn hér á Akranesi, sam-
band við mig og bað mig að sækja
um lögreglumannsstöðu, sem var
laus á Akranesi. Ég gerði það og
fékk stöðuna. Og hér hef ég verið
síðan 1. júlí 1941. í nokkur ár vor-
um við Sigurður bara tveir við
löggæslu á Akranesi og aðstaða
okkar var ósköp frumstæð. Við
höfðum að sjálfsögðu enga bif-
reið, ekki einu sinni lögreglustöð.
Við vorum bara heima hjá okkur
og ef eitthvað gerðist, þá var
hringt heim. Við vorum ræstir út
hvort heldur var að nóttu eða degi
ef eitthvað bar útaf.“
Stríðsárin
Var mikið að gera hjá ykkur á
þessum árum?
„Já, það var mikið að gera.
Hér, sem annarsstaðar í landinu
áttu sér stað afskaplega miklar
breytingar á flestum sviðum,
breytingarnar sem stríðið og til-
koma breska hersins hafði í för
með sér. Ungt fólk sem aldrei
hafði vitað hvað peningar voru
stóð allt í einu uppi með fullar
hendur fjár. Hér var mikil vinna,
bæði vegna Bretans og eins var
óvenju góður afli á þessum árum.
Þessu fylgdi ýmiss órói, skemmt-
anir voru mikið stundaðar og
víndrykkja jókst. Þá þurftum við
einnig oft að skipta okkur af
bresku hermönnunum. Þeir voru
afar illa agaðir og það var segin
saga að í hvert sinn sem kom til
vandræða með þá, stakk hin svo
kallaða herlögregla þeirra af og lét
ekki sjá sig. Þetta breyttist all mik-
ið til batnaðar þegar ameríski her-
inn tók við af þeim breska. Bæði
voru þeir mun betur agaðir og
herlögregla þeirra gekk hart fram
í því að þeir væðu ekki uppi með
nein ólæti. Mér er alveg sérstak-
lega minnisstæður síðasti dagur-
inn, sem breski herinn var hér.
Þeir slepptu alveg fram af sér
beislinu og það logaði allt í slags-
málum fyrir utan Báruna, sem þá
var aðal samkomuhúsið. Við Sig-
urður mættum þarna en áttum við
algert ofurefli að etja. Við reynd-
um þó að ganga á milli manna er
átök hófust milli Skagamanna og
setuliðsmanna, og stilla til friðar,
en þá snerist allur hópurinn, gegn
okkur tveimur. Við tókum það
ráð að hörfa, en þeir reyndu að
berja okkur með byssunum. Ég
hafði æft mig töluvert í að afvopna
menn með barefli og það bjargaði
mér í þetta sinn, því ég gat borið
af mér höggin. En ég er viss um að
það hefði farið illa fyrir okkur ef
ekki hefði viljað svo til að þarna
bar að nokkra yfirmenn þeirra og
hópurinn stilltist þá.
Að bera menn upp allan
Skaga
Hvenær fór svo aðstaða ykkar
að breytast til batnaðar?
„Það var ekki fyrr en við flutt-
um í þetta húsnæði sem við erum
í núna, á sjötta áratugnum. Við
höfum aldrei haft neina stöð á
Akranesi nema þessa. Allan tím-
ann milli 1940 og 1950 vorum við
bíllausir og höfðum heldur ekkert
hús til að loka óróaseggi inní. En
það var byggt í lok árs 1943 og þá
allra efst á Skaganum, upp hjá
Hnausum. Aðal skemmtistaður-
inn, Báran, var aftur á móti neðst,
beint á móti þar sem HB & c/o
frystihúsið er nú. Og ef loka þurfti
óðan mann inni sem var að
skemmta sér í Bárunni, þá þurft-
um við að leiða hann og þó oftar
draga á milli okkar upp allan
Skagann. Og oftast fylgdu okkur
einhverjir „vinir“, sem reyndu að
ná viðkomandi af okkur, þannig
að við urðum líka að standa í
stympingum. Nei, þetta var allt
annað en létt verk. Oft vorum við
orðnir svo þreyttir þegar við loks
komum að fangahúsinu að við
vorum nær örmagna. Síðan
breyttist þetta allt til batnaðar
þegar við fengum fyrstu bifreið-
ina. Það var mikil breyting til
batnaðar. Hér áður fyrr var frekar
lítið að gera hjá okkur í miðri
viku, aðal starfið var vegna
óreglu. Nú er þetta mjög breytt.
Aðalstarf okkar nú er vegna um-
ferðar.“
Stefán Bjarnason í fullum
skrúða yfirlögregluþjóns.
Barnaslysin það erfiðasta
Er það erfitt starf að vera lög-
reglumaður?
„Já, það er erfitt starf. Það
tekur á menn að koma á slysstað,
svo ég tali nú ekki um slys á litlum
börnum. Ég held að það sé eitt
það alerfiðasta sem til er í þessu
starfi. Annað er svo það að maður
er ekki kallaður út fyrr en allt er
komið í óefni, þegar aðrir geta
ekki leyst vandamálin.“
Hefur það hvarflað að þér að
hætta vegna þessa?
„Það hvarflaði að mér fyrst, en
ekki síðan. Að vísu hættum við
einu sinni allir þrír sem vorum hér
lögreglumenn i eina viku, en það
var vegna þess hve illa var að okk-
ur búið. Það var uppúr því stoppi
sem við fengum fyrsta bílinn.
Starfið var svo erfitt áður en hann
kom að það var ekki á nokkurn
mann leggjandi. Ég man eftir einu
dæmi. Þá var hér staddur aðkomu-
bátur og áhöfnin fór á dansleik.
Skipstjórinn var með stærstu og
þyngstu mönnum. Hann varð
óður á ballinu og við vorum kall-
aðir til. Okkur tókst að lempa
karlinn og koma honum niður í
bát. Hálftíma síðar var aftur
hringt. Karl var þá kominn á ball-
ið aftur og enn orðinn óður. Þá
þurftum við að taka hann og bera
upp allan Skagann, uppí fanga-
hús. Hann tók það nefnilega til
bragðs að kreppa fæturna og láta
okkur bera sig. Ég var svo þreytt-
ur þegar við komum upp eftir að
mér var hálf óglatt.“
Þú sagðir að starfið tæki oft á
menn, endast menn þá ekki illa í
lögreglunni?
„Þeir eru til sem ekki þola þetta
starf og hætta mjög fljótlega.
Menn eru misjafnlega gerðir og
þetta á ekki við alla. Eins er lög-
reglustarfið vanþakklátt og afar
erfitt að gera svo öllum líki. En
það á raunar við um ýmis önnur
störf líka.“
Fimleikar
Ég minnist þess Stefán að þú
varst eitt sinn með fimleikaflokk
hér á Akranesi:
„Ég kenndi hér fimleika í ein 15
ár og var með mjög góðan fim-
leikaflokk um tíma. Ég byrjaði að
æfa fimleika á Siglufirði og var þar
í frægum sýningar- og keppnis-
flokki undir stjórn Björns Jóns-
sonar síðar lögreglumanns á
Seyðisfirði. Á þeim árum komu
margir góðir fimleikamenn frá
Siglufirði og margir okkar komust
í úrvalsflokka í Reykjavík þegar
við fluttum þangað. Mig langaði
til að halda áfram í fimleikum eftir
að ég fluttist til Akraness og stofn-
aði því fimleikaflokk og gerðist
þjálfari. Það var þá mikill íþrótta-
áhugi hér, sem endranær. Ég man
að þeir voru hjá mér Reynistaðar-
bræður, Jón S. og Ríkharður
Jónssynir, Hreiðar Sigurjónsson,
Guðjón Finnbogason, Sveinn
Teitsson og Ólafur Vilhjálmsson,
sem allir áttu eftir að gera garðinn
frægan í knattspyrnunni. Eg er al-
veg viss um að sú þjálfun sem þeir
fengu í fimleikunum kom þeim að
miklum notum í knattspyrnunni.
Fimleikakennslan hjá mér var að
mestu sjálfboðavinna, en þegar
það gerðist að fimleikaflokknum
okkar var neitað um 500 kr. styrk
til að halda í sýningarferð, á sama
tíma og eytt var 6 þúsund krónum
í að styrkja handknattleiksflokka
til keppnisferðar, þá hætti ég
þessu árið eftir. Að vísu hafði
áhugi fyrir boltaíþróttum aukist
mjög á Akranesi síðustu árin, sem
við vorum með fimleikaflokkinn
og það var orðið erfiðara að halda
honum gangandi en áður.“
Ég kvíði engu
Svo við víkjum aðeins aftur að
lögreglustarfinu, hefurðu aldrei
orðið fyrir meiðslum í þessu
starfi?
„Ekki alvarlegum. Maður hef-
ur tognað og bólgnaði í andliti eft-
ir högg en ég hef aldrei orðið fyrir
neinu alvarlegu. Ég man eftir einu
atviki þar sem ég var í all mikilli
slysahættu. Við vorum þá að fjar-
lægja ölóðan mann af dansleik, en
þá sótti að okkur hópur manna.
Eiginlega vorum við orðnir illa að-
þrengdir, þegar ég sá að maður
lyfti tómri bjórflösku og ætlaði að
keyra hana í höfuðið á mér. Ég
gat alls ekkert gert mér til varnar
og án þess að ég hafði hugmynd
um hvers vegna, leit ég í augu
hans og brosti. Það högg var ald-
rei slegið. Þarna hefði ég getað
slasast illa. Ég sagðist stundum
hafa bólgnað í andliti eftir högg.
Ég minnist þess að helgina áður
en ég ætlaði að gifta mig fékk ég
svo mikið högg að ég stokkbólgn-
aði. Við giftum okkur að vísu en
við frestuðum myndatökunni mín
vegna.“
Og nú þegar þú lætur af
störfum, hvað ætlar þú að taka þér
fyrir hendur?
„Eiginlega veit ég það ekki.
Mínar tómstundir hafa mikið ver-
ið bundnar við söng. Ég var form-
aður karlakórsins Svanir í mörg ár
en nú hefur allt hans starf lagst
niður. Ég syng enn í kirkjukórn-
um og vonast til að geta það enn
um sinn. Mig langar að hætta í
lögreglunni meðan heilsan er
sæmileg. Ég tel mig vera búinn að
skila mínu starfi. Hér hef ég verið
yfirlögregluþjónn samkvæmt
skipunarbréfi síðan 1957, en hafði
áður verið settur um skeið. Það að
hætta störfum, hlýtur að breyta
högum manns, en ég kvíði engu.
S.dór.