Fréttir - Eyjafréttir - 19.12.2012, Side 25

Eyjafréttir / Miðvikudagur 19. desember 2012 25
°
°
Katrín Gunnarsdóttir afabarn – sem ólst upp hjá afa sínum og ömmu:
Dularfullt símtal frá
Vestmannaeyjum
Katrín Gunnarsdótt ir, dótturdótt -
ir Árna og Katrínar í Ásgarði, ólst
upp hjá afa sínum og ömmu og
kallaði þau ævinlega mömmu
og pabba. Hún kynntist að sjálf-
sögðu vel því hugðarefni afa
síns að safna saman efni. En
það kom henni töluvert á óvart
þegar einhver Marinó úr Vest-
mannaeyjum hringdi í hana í
byrjun maí 2010.
Frá þessu greindi hún í útgáfuteitinu.
„Ég fékk símtal héðan frá Eyjum
sem var í byrjun nokkuð dularfullt,
því sá sem hringdi sagði: -Þetta er
hann Marinó í Eyjum en á því
augnabliki mundi ég ekki efir
neinum Marinó nema honum Mar-
inó, sem hafði selt húsgögn, og
hugsaði um leið að sá Marinó væri
örugglega löngu farinn. Og enn
flækt ist símtalið þar sem Marinó í
símanum tjáði mér að hann hefði fót-
brotnað. -Jáhá... sagði ég, og hugsaði
hvert er þetta að fara? og vegna
þessa fótbrots hafði honum leiðst
svo mikið að hann fékk að lesa rit-
safn Árna símritara á Grund, sem
geymt er hér á Skjalasafninu,“ sagði
Katrín en svo fóru málin að skýrast.
„Við þennan lestur hafði hann séð
möguleikann á því að hægt væri að
gefa út í bókarformi það efni sem
hann hafði tekið saman um
bjargveiðar í Eyjum og fleira sem
tengt var Eyjum. Og nú vildi hann
fá álit mitt á því að þetta yrði gefið
út og um leið heiðra minningu hans.
Fyrir mitt leyti og afkomenda Árna
afa míns er þetta mikil virðing við
hann og hans heimildasöfnun og rit-
störf sem hér liggur nú fyrir, og á hin
sjálfskipaða ritnefnd miklar þakkir
fyrir alla þá vinnu sem þeir hafa lagt
af mörkum svo þetta gat orðið að
veruleika, og einnig Sögufélag Vest-
mannaeyja sem gefur bókina út í
samstarfi við Safnahúsið. Þar er í
forsvari Hermann Einarsson,“ sagði
Katrín.
Alin upp hjá afa og ömmu
„Þar sem ég var alin upp af afa og
ömmu, móðurforeldrum mínum,
þeim Árna og Katrínu var það líka
daglegt líf heima hjá okkur að afi
væri að safna að sér fróðleik um
mannlífið hér í Eyjum í nútíðinni þá
og fortíðinni núna.
Þessi söfnun fór fram með ýmsum
hætti, en oftar en ekki voru það
viðmælendur sem hann hafði tal af,
og man ég þar vel eftir Eyjólfi á
Bessastöðum, ég sé hann alveg fyrir
mér koma niður Helgafellsbrautina,
svolítið vaggandi í göngulagi og
þegar hann kom svo í Ásgarð
heyrðist hátt í honum og húsið
fylltist einhvern veginn. Og svo
hurfu þeir afi og hann niður í kjallara
þar sem afi hafði aðstöðu til að vinna
að sínum hugarefnum.“
Katrín minntist líka á að afi hennar
talaði við Elínu á Löndum. „Kannski
man ég það betur því hann kom heim
með afleggjara af blómi sem Elín
vildi endilega að ég fengi.
Þá man ég eftir að einhvern tíma fór
ég með honum upp á Oddstöðum að
hitta Guðjón og við sátum í stofunni
og konan hans hún Guðrún bar fram
kaffi og með því.
Einhverju sinni fórum við niður í
Miðhús og þar sat hann hjá einhverj -
um að mér fannst gömlum manni
með skegg, sem lá rúmfastur, meðan
ég drakk mjólk og borðaði köku við
köflóttan dúk við eldhúsborðið og
horfði öðru hvoru inn að rúminu.
Og auðvitað voru það margir fleiri
sem hann talaði við og ekki má
gleyma öllum úteyjaköllunum sem
hann þekkti svo vel, ég held raunar
að hann hafi alltaf verið að safna
upplýsingum um menn og málefni
sem komu að notum við skrifin,“
sagði Katrín.
Hafði afi setið í fangelsi?
Þá sagði Katrín frá því þegar hún
fékk annað símtal fyrir stuttu, ekki
síður dularfullt og alls ekki tengt
fræðistörfum afa hennar. „Það var þá
vinkona mín og skólasystir, Gunn -
hildur Hrólfsdóttir á Landgötunni, og
hún spurði: „Hefur hann Árni afi
þinn setið í fangelsi?“ Nei, ekki svo
ég viti....og hvaðan hefur þú það.....
Jú hún hafði verið að glugga í papp -
íra fra sýslumanninum í Vestmanna -
eyjum á Þjóðskjalasafninu og þar
stóð það svart á hvítu frá árinu 1936
að réttarrannsókn yfir Árna Árna -
syni símritara hefði verið framhaldið
út af grun um að hann hafi veitt
veiðiskipum upplýsingar um farir
íslensku varðskipanna og um
dvalarstaði þeirra o.fl. Það kemur
einnig fram að Einar Guttormsson og
Ólafur Lárusson læknar hafi heim-
sótt hann í fengelsið og telur Ólafur
það varhugavert að halda honum í
gæsluvarðhaldi vegna yfirliða og
krampafloga.
En yfirheyrslur eru haldnar yfir
honum þar sem hann greinir frá að
að hafa aðstoðað Þorvald Guðjóns-
son skipstjóra Bárustíg 2, við þýð -
ingar á ensku og jafnframt þýtt frá
íslensku yfir á ensku, skeyti sem
send voru enska togaraskipstjór anum
Edward Little.
Þorvaldur er einnig kallaður til
yfirheyrslu og gerður kunnur fram-
burður Árna fyrir réttinum og kveður
það gilt að Árni Árnason hafi á
árunum 1932-1934 aðstoðað sig við
þýðingar á skeytum til togaraskip-
stjórans Edwards Little. Ef um dul-
málsskeyti hafi verið að ræða hafi
hann sjálfur skrifað skeytin yfir á
dulmál fyrir yfirheyrða áður en þau
voru send. Þessi samskipti hafi snúist
um það að Little skipstjóri hafi flutt
fyrir sig fisk til sölu í Bretlandi og
vegna þess hafi þessi skeyti farið
þeirra á milli. Aðkoma Árna hafi
ekki verið önnur en að þýða skeytin,
og aðspurður kveðst hann ekki vita
eða hafa orðið var við á nokkurn hátt
að Árni Árnason símritari eða Georg
Gíslason kaupmaður eða aðrir hér í
Vestmannaeyjum eða annars staðar
hafi sent nein skeyti um upplýsingar
um íslensk varðskip eða dvalarstað
þeirra eða sent upplýs ingar um slíkt.
Vitnisburður Þorvaldar var síðan
borinn undir Árna sem staðfesti að
rétt væri.
Dómari lætur þess einnig getið að
við athugun, sem fram hefur farið á
símskeytum sendum til og frá
lotfskeytastöðinni hér, hafi ekki
fundist nein skeyti sem séð verði að
séu til eða frá Árna Árnasyni sím -
ritara.
Rétti slitið, Jón Hallvarðsson full-
trúi bæjarfógeta.
Vottar: Stefán Árnason og Páll P.
Scheving.
Árni var fríaður af máli þessu.
Þannig haldast fortíð
og nútíð í hendur.
„Það er svolítið sérstakt að þetta
kemur einmitt fram núna þegar um-
fjöllun um Árna afa minn stendur
sem hæst. Ég man aldrei eftir að það
hafi verið talað um þessa yfirheyrslu
eða varðhaldsvist þar sem ég var
viðstödd. Ég bar þetta reyndar undir
Þórarin Guðmundsson, sem var í
tímabundnu fóstri hjá þeim Árna og
Kötu, en hann kvaðst ekki hafa heyrt
um þetta. En hann bætti við að á
þessum tíma hefði það verið algengt
að gefnar væru upplýsingar um ferðir
varðskipanna, og voru það loft -
skeyta menn á sjó og landi sem sáu
um það og með því var hægt að
forðast að bátar væru teknir við
ólöglegar veiðar.
En svo ég snúi mér aftur að bókinni,
þá vil ég enn og aftur þakka, fyrir
mína hönd og afkomenda Árna,
hinni sjálfskipuðu ritnefnd, þeim
Erpi, Kára, Marinó og Sigurgeir
ásamt Hermanni í Sögufélaginu fyrir
háleit markmið þegar ákveðið var að
ráðast í þessa útgáfu og leyfa okkur
að njóta þessara skrifa sem hann afi
minn, Addi á Grund, vann svo ötul-
lega við að koma á blað. Það er líka
gott fyrir okkur að skoða for tíðina,
og þekkja úr hvaða jarðvegi við erum
komin. Þannig haldast for tíð og nútíð
í hendur,“ sagði Katrín að endingu.
Katrín Gunnarsdóttir, barnabarn Árna símritara, ásamt Kjartani Bergsteinssyni sem vann með Árna á
Loftskeytastöðinni.
Sendum öllum bæjarbúum bestu óskir um
gleÝileg jól og farsælt komandi ár. Þökkum
viÝskiptin á árinu sem er aÝ líÝa.
Óskum Eyjamönnum öllum
gleÝilegra jóla
og farsældar á komandi ári.
Þórunn Sveinsdóttir VE
Og auðvitað voru það margir fleiri sem
hann talaði við og ekki má gleyma öllum
úteyjaköllunum sem hann þekkti svo vel, ég
held raunar að hann hafi alltaf verið að
safna upplýsingum um menn og málefni sem
komu að notum við skrifin,“ sagði Katrín.”