Skessuhorn - 10.05.2001, Blaðsíða 6

6
FIMMTUDAGUR 10. MAI 2001
aacssunui.
Fley og fagrar árar
Borgfírski ljóðahópurinn Isabrot
Síðastliðinn laugardag var opn-
uð óvenjuleg sýning í Safnahúsinu
í Borgarnesi, ljóðasýning ljóða-
hópsins Isabrots sem samanstend-
ur af tíu ljóðaunnendum úr Borg-
arnesi. A sýningunni, sem ber yfir-
skriftina Fley og fagrar árar, gefur
að líta úrval frumsaminna ljóða
eftir meðlimi Isabrots.
Upphafsmaður að stofnun ljóða-
hópsins Isabrots er héraðsdómar-
inn, Finnur Torfi Hjörleifsson og
til að gefa lesendum innsýn í heim
borgfirskra ljóðaunnenda birtum
við hér ávarp sem hann flutti við
opnun sýningarinnar:
„Það var upphaf ljóðahópsins
Isabrots að einn þurrlegan dag
hljóp ég fram af vinnustað mínum
og inn í næstu vistarveru í Dóm-
húsinu, sem sumir kalla Stjórn-
sýsluhús, þar sem Símenntunar-
miðstöðin er til húsa, og bauðst til
að taka að mér kennslu í ljóðagerð.
Starfsmennirnir, sem þar sátu,
urðu kannski eilítið undrandi á
þessari framhleypni dómarans, en
einhvern veginn varð það úr að Sí-
menntunarmiðstöðin auglýsti
námskeiðið sl. haust. Umsækjend-
ur urðu tveir, Snjólaug Guð-
mundsdóttir á Brúarlandi og
Steinunn Eiríksdóttir í Langholti.
Þetta var náttúrulega allt of fátt til
að unnt væri að halda formlegt
námskeið. Við þrjú ákváðum nú
samt að láta sem ekkert væri og
snara okkur í ljóðagerðina á eigin
vegum. Svo fór að fjölga í hópn-
um. Af hverju? Það er mér ekki
ljóst. En það var eins og hér og
hvar lægi dulin þrá eftir samneyti
við ljóð. Nú er ég búinn að týna
niður tímaröð, en til liðs við okkur
komu Björkjóhannsdóttir og Stef-
án Gíslason úr Borgarnesi, Ragn-
heiður Asmundsdóttir á Sigmund-
arstöðum, Guðrún Gunnarsdóttir
á Hvanneyri. Svo komu Jóna Guð-
björg Torfadóttir og Kristín Thor-
lacius úr Borgarnesi og síðast
Edda Magnúsdóttir á Hóli í Hvít-
ársíðu. Og þá vorum við orðin tíu.
Nýlega heyrði ég leiklistarfræð-
ing segja eitthvað á þá leið í út-
varpsviðtali, að óttinn við einlægni
einkenndi þá tíma, sem við nú lif-
um. Ottinn við einlægni! Þetta
stakk mig, og ég hugsaði: Hvað
verður þá um ljóðið? Eg hef nefni-
lega síðustu vikur og mánuði
hugsað dálítið um ljóð og ljóða-
gerð.
Sá sem ekki er einlægur, hann
tjáir ekki það sem honum býr í
brjósti. Hann felur afstöðu sína,
tilfinningar. Hann hefur að engu
áminningu dómarans um að segja
satt og rétt frá. Hann gefur rangan
vitnisburð. Það er af þessum sök-
um að ég er viss um að gott ljóð
verður ekki ort nema það sé gert af
fullkominni einlægni. Þetta tengist
líklega því að ljóð er framar öðrum
greinum orðlistar mjög bundið til-
finningu eða kennd. Fögnuður eða
eftirvænting, söknuður eða sorg,
eða hvaða kennd sem er, er jafnan
kveikja ljóðsins og um leið inntak
þess. Og ef þessi tilfinning er ekki
einlæg, er þess varla að vænta að til
verði hrífandi ljóð.
Stundum er eins og einlægnin
ein nægi til þess að samfella orða
verði að ljóði. I Ljóðabók barn-
anna, sem út kom hjá Iðunni 1991,
er prentað ljóð sem sagt er vera
eftir 6 ára dreng; Svanur Veigar
Þráinsson heitir hann. Einhver
hefur haft vit á að skrifa upp orðin
eftir barninu, því tæplega hefur
það verið orðið skrifandi. Ljóðið
er aðeins þrjú vísuorð, þrjár stutt-
ar setningar, svona:
Eg er strákur
sem heyjar græna grasið
sem grær hjá afa.
Þessi fáu orð segja mér mikið.
Lítill snáði, líklega úr kaupstað, á
afa í sveit. Ut úr ljóðinu skín tiltrú
til afans (sem er nátengdur grósku,
grænu grasi) og jafnframt stolt
drengsins yfir að mega hjálpa til
við heyskapinn. Eg hreifst af þessu
ljóði þegar ég las það fyrst, og ég
hef oft haft það yfir síðan, og ég
hef spurt sjálfan mig: Hvað er eig-
inlega að þér maður? Þú sem dýrk-
ar Hallgrím Pétursson og Háva-
mál, hvað sérðu við þennan flata
einfaldleika? En hyggjum nánar
að: Það skyldi nú ekki vera að bak
við þessi fáu orð leyndist eitthvað
annað og meira en beinlínis liggur
í merkingu orðanna?
I Hávamálum er mjög þallað um
lífsgildi. Þar er þessi vísa: Erat
maður alls vesæll/ þótt hann sé illa
heill/ Sumur er af sonum sæll/
sumur af frændum/ sumur af fé
ærnu/ sumur af verkum vel. Og nú
les ég aftur litla ljóðið eftir 6 ára
snáðann: Eg er strákur/ sem heyj-
ar græna grasið/ sem grær hjá afa.
Og nú finnst mér þetta liggja að
baki ljóðinu: Erat maður alls ve-
sæll/ þótt ungur sé/ Sumur er sæll
af afa/ þar sem græna grasið grær.
Og fýrir mér hefur ljóð barnsins
allt í einu öðlast þann eftirsóknar-
verða eiginleika að vera ekki allt
þar sem það er séð, að ná út fyrir
sjálft sig, að túlka hið almenna í
hinu sértæka. Svona undursamlegt
er þetta, svona langt dregur ein-
lægni barnsins, þó að víst sé að
ekkert af þessu hafði höfundurinn
í huga.
En fullorðinn maður sem fer að
fást við að yrkja ljóð á þess ekki
lengur kost að treysta eingöngu á
barnslega einlægni. Hún er að vísu
nauðsynleg, en fleira þarf að koma
til. Hann þarf að öðlast færni í að
beita tungumálinu, sem er hvort
tveggja í senn efniviður hans og
verkfæri. Hann verður að kunna
skil á gildi orða, hljómblæ þeirra,
myndmáli, myndhvörfum, endur-
tekningum og mörgu fleira, sem of
langt væri upp að telja. Allt getur
þetta orðið hjálplegt manni til að
verða skáld, en ekkert af þessu er
þó trygging þess að svo verði. Sú
trygging er kannski alls ekki til. Sá
sem þessa kunnáttu og færni hefur
á valdi sínu, getur að vísu örugg-
lega orðið gagnrýnandi, en alveg
óvíst að hann verði gott skáld.
Hvað þarf þá til? Eg svosem veit
það ekki. Og ég veit ekki um neinn
sem veit það fýrir víst. En mér
dettur í hug, og ekki fyrstum
manna, að þar komi til einhver
sálarháski, innri átök, tilfinning
sem þarf að brjótast út. Og hvað
sem öðru líður: einlægni.
Ekki vil ég halda því fram að þau
verk sem ljóðahópurinn Isabrot
ber hér á torg valdi straumhvörf-
um. Mér er þó engin launung á að
mér finnst þau góð, sum mjög góð.
Þykist ég þó vita að enginn muni
verða brestur við birtingu þeirra,
hvorki í héraði né á Alþingi. En ég
held að þau séu heil, saman sett og
fram borin af heilindum, að þau
séu einlæg. Hér eru ekki á ferð
miklar skáldskaparnýjungar, um-
fram það að í góðu ljóði hlýtur æv-
inlega að koma fram ný og áður ó-
orðuð sýn á viðfangsefnið. Hér er
ort um efni sem mönnum hafa ver-
ið hugleikin svo lengi sem menn
vita til skáldskapar í fari manna:
Lífsfögnuð, sorg, vináttu, ástvina-
missi, vorgleði og vetrarkvíða. Og
hér er nú hjarta okkar opið. Gerið
þið svo vel að skyggnast inn.“
Dóra Lindal og Bryndís Bragadóttir á leið heinifrá Færeyjum
Æda að halda tónleika
í Póllandi
Kvennakórinn Ymur á Akra-
nesi situr ekki aðgerðalaus þessa
dagana og nú hafa meðlimir
hans tekið stefnuna á Pólland
þann 10. júní þar sem kórinn
ætlar að halda tvenna tónleika.
Þaðan ætla konumar til Kaup-
mannahafhar til að syngja á 17.
júní hátíðahöldum í borginni hjá
Islendingafélaginu. Heimför er
áætluð þann 18. júní. Skessu-
hom hitti að máh þær Dóm Lín-
dal Hjartardóttur, stjórnanda
kórsins og Daðeyju Þóm Olafs-
dóttur, félaga í kómum.
„Konurnar í kórnum eru í kring-
um 30 talsins en við erum að fara 24
til Póllands auk Dóru og Bryndísar
Bragadóttur undirleikara. Við verð-
um á flakki um norðurhluta landsins
og förum meðal annars til Elblag
þar sem við syngjum á nokkurs kon-
ar menningarhátíð," segir Daðey.
Dóra hefur áður komið til Póllands
sem kórstjórnandi, árið 1997 með
Skólakór Akraness. Sá kór söng
einmitt líka í Elblag. „Við erum að
fara og syngja og skoða Pólland sem
er alveg stórkostlegt land. Við verð-
um einmitt með sama fararstjóra og
þegar ég fór með skólakórinn. Sá
heitir Þorleifur Friðriksson og verð-
ur með okkur allan tímann.“
Dóra á sökina
Dóra segist alfarið taka á sig sök-
ina þegar talið berst að því hvers
vegna Pólland varð fýrir valinu.
„Landið er svo fallegt og þegar ég
fór með stelpumar var tekið svo vel
á móti okkur. Eg heillaðist alveg af
landinu.“ Daðey bætir því við að nú
sé mikið um það að kórar fari á nýj-
ar slóðir og sæki til dæmis Pólland
og Tékkland heim. „Það hefur líka
svolítið að segja,“ bætir Dóra við,
„að þetta er land sem er ekki orðið
svona ofboðslega klikkað eins og
önnur vestræn löng. Astæðan fýrir
því að við förum í norðurhlutann er
einmitt sú að þar er enn meira sveitó
en í suðurhlutanum." Ymur ædar að
syngja allt mögulegt í Póllandi og í
Danmörku. „Við ædum að syngja
þjóðlög, tvísöngslög eða fimmunda-
söngva auk þess sem við kynnum
okkar íslensku tónskáld. Loks má
nefna negrasálma og léttmeti.“
Fóru til Færeyja
á Vestanstevnu
Þetta er þó ekki í fýrsta skipti
sem kórinn fer út fýrir landsteinana
en hann var stofnaður í janúar árið
1995. Árið '97 lá leiðin til Færeyja
á svokallaða Vestanstevnu og þar
var ekki ómerkari hljómsveit en
Melasveitin með í för. .A'lelasveitin
er að fara aftur núna og sönghóp-
urinn Sólarmegin með þeim. Fær-
eyingarnir sendu einmitt skeyti
hingað í haust en þá vorum við á
leið til Póllands."
Seldu naglaþjalir
og handáburð
Það kostar sitt að fara í utanlands-
ferð en konumar hafa verið dugleg-
ar við að afla fjár. „Við höfum reynt
að fara öðmvísi leiðir,“ segir Daðey.
„Seldum naglaþjalir og erum að
selja handáburð núna. Höfum tekið
að okkur hreingerningar og að
rakka fýrir SAA auk þess sem við
sáum um kaffið á 1. maí fýrir VA.
Svo eram við að fara að sjá um loka-
hófið á sjóstangaveiðimóti sem fram
fer um næstu helgi.“ Meðlimir kórs-
ins vildu nota tækifærið og þakka
þeim fjölmörgu sem hafa styrkt þær
á einn eða annan hátt. „Verst hvað
gjaldeyririnn fer mikið niður þessa
dagana. Hagnaðurinn er allur að
fara í gengissig," segir Daðey.
Sjúkrahús Akraness
Lóðarhreinsun og grillveisla
Starjsmemi og ættingjar þeiira taka til hendinni
Síðastliðinn fimmtudag fór fram
hin árlega lóðarhreinsun Starfs-
mannafélags Sjúkrahúss Akraness,
en undanfarin ár hefur það verið
fastur liður að starfsmenn og bör‘n
þeirra taki höndum saman við vor-
verkin og safni rusli sáinan eftir
veturinn. Enginn lét sitt eftir liggja
í ár frekar en hin fýrri og mættu til
leiks um 80 manns; starfsmenn og
börn og barnabörn þeirra. Eftir til-
tektina var slegið upp grillveislu og
tókst vel til í staði.
SÓK