Morgunblaðið - 24.05.2019, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Kosningar tilEvrópu-þingsins
eru afgreiddar á
einum degi í
hverju aðild-
arlandi fyrir sig,
en kjördagarnir
falla á fjóra daga.
Þetta hafa menn mátt vita
lengi, en þó eru margir að átta
sig á þessu fyrst núna. Bretar
kusu í gær og luku sinni kosn-
ingu. Ýmsir spurðu á kjördag
hvenær útgönguspár myndu
liggja fyrir. Svarið kom í opna
skjöldu. Talning hefst ekki
fyrr en að síðasta kjörstað hef-
ur verið lokað í álfunni.
Ástæða þess að svo margir
koma af fjöllum varðandi gam-
alkunna reglu er að mjög lítill
áhugi verið fyrir þessum kosn-
ingum, sem litið hefur verið á
sem ómerkileg potemkintjöld
fyrir allsráðandi búrókrata.
Það er tvennt sem kallar á
aukinn áhuga í Bretlandi sér-
staklega. Það fyrra er að
gengið er út frá því að stóru
flokkarnir tveir sem deilt hafa
völdum þar í landi muni fá
mikinn skell. Fyrir fáeinum
vikum fóru þeir illa út úr kosn-
ingum til sveitarstjórna og þá
sérstaklega Íhaldsflokkurinn
sem tapaði meira en 1800
fulltrúum. Það er vissulega
rétt að stjórnarflokkar þar
hafa tilhneigingu til að fara
illa út úr kosningum til sveit-
arstjórna. En ósigur Íhalds-
flokksins nú var
hrakför. Verka-
mannaflokkurinn
fór illa frá þeim en
þó skár. Slæm úr-
slit hans bættust
við vond í síðustu
kosningum þar á
undan og það þótt
hann væri leiðandi flokkur í
stjórnarandstöðu í bæði skipt-
in.
Það eykur spennu nú að
gengið er út frá því að Theresa
May muni segja af sér þegar
að úrslit ESB kosninga liggja
fyrir. Fjölmiðlar í Bretlandi
hafa vissulega verið að spá af-
sögn hennar oft á dag síðustu
tvær vikur. En þótt þrjóska
hennar hafi framan af notið
aðdáunar sumra er hún smám
saman að breytast í vorkunn-
semi og loks nú síðast í þreytt-
an og tragískan brandara.
Segja má að ekki fari illa á
því að þessar ESB-kosningar
verði síðasta sandkornið sem
fellur í gegnum þrengingar
stundaglassins, því að vera þar
og tilvonandi fjarvera hefur
hrellt eða bundið enda á póli-
tískan valdaferil 5 seinustu
leiðtoga Breta: Thatcher, Maj-
or, Blair, Brown og nú May.
Þessi ESB kokteill virðist vera
sérlega eitraður og miklu
háskalegri en sá mjólkurhrist-
ingur sem uppivöðslumenn,
andsnúnir lýðræði, hafa verið
að hella yfir frambjóðendur
síðustu dagana.
Talið er víst að ESB-
kosningarnar muni
setja punktinn aftan
við dapurlegan for-
sætisráðherraferil
Theresu May}
Lengi beðið úrslita
Kosið var tilindverska
þingsins í sjö mis-
munandi atrennum
á síðastliðnum vik-
um, en um 900
milljónir manns hafa kosn-
ingarétt. Kosningarnar eru því
stærstu lýðræðislegu kosning-
arnar í heimi, en mannfjöldinn
þýðir að nokkurn tíma getur
tekið bæði að greiða atkvæði
og að telja þau.
En þó að ekki séu öll at-
kvæði talin virðist nokkuð
ljóst, að Narendra Modi, for-
sætisráðherra Indlands, hefur
unnið stórsigur. Útgönguspár
benda til þess að flokkur hans,
Bharatiya Janata-flokkurinn,
hafi bætt um 20 þingsætum við
sig, og sé með um 300 þingsæti
af 545, á meðan svo virðist sem
að helsti keppinauturinn, Con-
gress-flokkurinn, muni ein-
ungis ná um 50 þingsætum.
Það þykir svo enn frekar til
marks um niðurlægingu Con-
gress-flokksins, sem eitt sinn
var burðarflokkur indverskra
stjórnmála, að formaður
flokksins, Rahul Gandhi, við-
urkenndi í gær
ósigur í sínu eigin
kjördæmi eftir
harða hríð Modis
að honum og fjöl-
skyldu hans, en
einmenningskjördæmi eru við
lýði á Indlandi. Amethi-hérað
hefur löngum verið eitt helsta
vígi Nehru-Gandhi fjölskyld-
unnar, og hefur Congress-
flokkurinn nánast gengið að
þingsætinu þar sem vísu und-
anfarna hálfa öld.
En nú er ættaróðalið tapað
og vangaveltur hafa þegar haf-
ist um stöðu Gandhis sem for-
manns flokksins, nú þegar
ljóst er að hann verður utan
þings, að öllum líkindum
næstu fimm árin. Gandhi hefur
þó sagt að hann vilji berjast
áfram fyrir þeirri hug-
myndafræði sem Congress-
flokkurinn stendur fyrir.
Að sama skapi hefur staða
Modis styrkst til muna, og
verður hin stórglæsilega kosn-
ing ekki skilin á annan hátt en
sem óvefengjanleg stuðnings-
yfirlýsing við stefnumál hans
og stjórnunarstíl til þessa.
Modi styrkir stöðu
sína í kosningunum
á Indlandi}
„Ættaróðalið“ tapast
N
ú berast þær góðu fréttir að um-
sóknum fjölgi mjög um kenn-
aranám í háskólum hér á landi.
Umsóknum um framhaldsnám
til kennsluréttinda í leik- og
grunnskólakennaranámi við Háskóla Íslands
fjölgar um 30% miðað við meðaltal síðustu
fimm ára samkvæmt upplýsingum frá Mennta-
vísindasviði Háskóla Íslands. Þá hefur fjöldi
umsókna í listkennsludeild Listaháskóla Ís-
lands aukist um 122% frá síðasta ári, ekki síst
vegna tilkomu nýrrar námsleiðar við deildina
fyrir nemendur sem hafa grunngráðu í öðru en
listum en vilja bæta við sig meistaranámi í
kennslufræðum.
Þetta er virkilega ánægjulegt og að mínu
mati enn betri vísbendingar um að við séum á
réttri leið en í fyrra fjölgaði umsóknum um
kennaranám verulega, bæði í Háskólanum á Akureyri, þar
sem aukningin er 53% í grunnnám í kennaradeild, og við
Háskóla Íslands, þar sem umsóknum um grunnskóla-
kennaranám fjölgaði um 6% og leikskólakennaranám um
60%. Kennarastarfið er enda spennandi kostur sem býður
upp á fjölbreytta starfsmöguleika og mikið starfsöryggi.
Það er eftirtektarverð gróska í íslenskum skólum þessi
misserin og ég finn sjálf fyrir miklum meðbyr með
menntamálum og umræðunni um íslenskt skólastarf til
framtíðar.
Í vor kynntum við aðgerðir sem miða að því að fjölga
kennurum en í þeim felst meðal annars að frá og með
næsta hausti býðst leik- og grunnskólakennaranemum á
lokaári launað starfsnám. Þá geta nemendur á
lokaári meistaranáms til kennsluréttinda á
leik- og grunnskólastigi sótt um námsstyrk
sem nemur alls 800.000 kr. til að sinna loka-
verkefnum sínum samhliða launuðu starfs-
námi. Mennta- og menningarmálaráðuneytið
veitir enn fremur styrki til að fjölga kennurum
með sérhæfingu í starfstengdri leiðsögn sem
m.a. taka á móti nýjum kennurum sem koma
til starfa í skólum. Umsóknum um slíkt nám
hefur fjölgað um 100% milli ára samkvæmt
upplýsingum frá Háskóla Íslands.
Fyrr á árinu mælti ég fyrir kennarafrum-
varpinu sem snýr að menntun, hæfni og ráðn-
ingu kennara og skólastjórnenda við leik-,
grunn- og framhaldsskóla. Frumvarpið er í
meðförum þingsins en samþykkt þess mun
leiða til meiri sveigjanleika, flæðis kennara
milli skólastiga og að gæði menntunar og fjölbreytileiki
hennar aukist. Einnig er breytingunum ætlað að stuðla að
aukinni viðurkenningu á störfum kennara og faglegu sjálf-
stæði þeirra ásamt því að styðja við nýliðun í kennarastétt.
Öflugt menntakerfi er forsenda framfara og það kerfi er
borið uppi af kennurum sem með sínum störfum leggja
grunn að annarri fagmennsku í samfélaginu. Til þess að
mæta áskorunum framtíðarinnar þurfum við fjölhæfa og
drífandi kennara. Það er sérlega ánægjulegt að fleiri íhugi
nú að starfa á þeim vettvangi og taka þannig mikilvægan
þátt í mótun framtíðarinnar.
Lilja Dögg
Alfreðsdóttir
Pistill
Stóraukin aðsókn í kennaranám
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Það hefur sýnt sig í gegnumtíðina að málþóf getur skil-að árangri, sérstaklegaundir þinglok þegar mjög
liggur á að ljúka þingstörfum. En
með því að setja umdeild mál í þetta
ferli er verið að knýja meirihlutann
til samninga um málalyktir,“ segir
Stefanía Óskarsdóttir, dósent í
stjórnmálafræði við Háskóla Ís-
lands, í samtali við Morgunblaðið og
bætir við að málþóf eigi sér langa
sögu á Alþingi Íslendinga.
Málþóf á Alþingi er nú enn einu
sinni komið í sviðsljósið með nætur-
löngum umræðum þingmanna Mið-
flokksins um þingsályktunartillögu
um staðfestingu ákvörðunar sameig-
inlegu EES-nefndarinnar um breyt-
ingu á fjórða viðauka við EES-
samninginn, þ.e. þriðja orkupakk-
ann svonefnda. Á sama tíma bíða vel
á annað hundrað mál og fyrirspurnir
afgreiðslu þingsins, en þinglok eru
áætluð 5. júní næstkomandi.
Ljóst er að þingmenn meiri-
hlutans eru margir hverjir ósáttir
við framgöngu Miðflokksins og sagði
þingmaður Sjálfstæðisflokksins m.a.
í ræðustól Alþingis Miðflokkinn vera
að „halda uppi innantómu, síendur-
teknu, hjákátlegu sjálfshóli“. Annar
þingmaður sama flokks segir um-
ræður Miðflokksins vera tímasóun.
„Með því að beita þessari aðferð
er minnihlutinn auðvitað að hafa
áhrif á hvaða mál hljóta forgang og
hvaða mál eru sett í salt þegar mikið
liggur við að klára þingið. Hvað
meirihlutann varðar má kannski
segja að þeir líti á þetta sem tímasó-
un,“ segir Stefanía spurð út í um-
mæli sjálfstæðismanna.
Þá segir hún fjölmörg nýleg
dæmi um málþóf á Alþingi, s.s. um-
ræður um Icesave-málið, tillögur um
breytingar á stjórnarskrá Íslands og
breytingar á útvarpslögum.
„Undanfarin tíu ár eða svo hef-
ur málþóf orðið algengara á
Alþingi,“ segir hún og bætir við að
um sé að ræða mikilvægt lýðræðis-
tæki hér á landi. „Málþóf eykur vægi
minnihlutans og er orðið að eins
konar einkenni á íslenska þinginu.“
Forseti ekki inni í myndinni
Samtökin Orkan okkar afhentu
fyrr í þessum mánuði Alþingi tæp-
lega 14 þúsund undirskriftir þar sem
skorað er á þingmenn að hafna stað-
festingu á þriðja orkupakkanum.
Stefanía segir undirskriftir
þessar fyrst og fremst sýna fram á
óánægju með áform Alþingis í þessu
máli, en þar sem um er að ræða til-
lögu til þingsályktunar, í stað laga-
frumvarps, er ekki hægt að skora á
forseta Íslands að beita sér líkt og
þegar hann vísaði lögum um ríkis-
ábyrgð vegna Icesave til þjóðarinnar
á sínum tíma. „Annað umdeilt mál í
formi þingsályktunartillögu var inn-
ganga Íslands í NATO, en þá var
ekki heldur hægt að beita forseta
þrýstingi um að stöðva málið.“
Skoða þarf alla pakka saman
Ólafur Ísleifsson, þingmaður
Miðflokksins, segir tilgang málflutn-
ings Miðflokksmanna vera að benda
á ýmsa vankanta í málinu, m.a.
spurninguna um þjóðréttarlegt gildi
lagalegs fyrirvara sem sagður hefur
verið þýðingarmikill í málinu og
stuðla að upplýstri ákvörðun við af-
greiðslu málsins.
„Það vantar að greina málið í
heild þannig að hægt sé að meta alla
þessa orkupakka saman og þá ekki
síst hinn fjórða sem liggur fyrir
tilbúinn og slík greining liggur ekki
fyrir,“ segir Ólafur og heldur áfram:
„Undir hvaða skuldbindingar erum
við Íslendingar að gangast þegar all-
ir þessir pakkar eru skoðaðir saman
og málið metið í heild?“
Þá segir Ólafur Miðflokkinn
vilja fresta afgreiðslu málsins og
undrast hina miklu áherslu meiri-
hlutans á að ljúka afgreiðslu sem
fyrst.
Málþóf eitt einkenna
íslenska þjóðþingsins
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Þingsalur Miklar umræður hafa skapast um þriðja orkupakkann svo-
nefnda og segjast Miðflokksmenn með því vera að benda á ýmsa vankanta.
Ólafur Ísleifs-
son, þing-
maður Mið-
flokksins,
segir þjóðina
ætlast til
þess að Al-
þingi og þing-
menn standi í
lappirnar og
hafi hagsmuni þjóðar að leið-
arljósi við afgreiðslu mála. Segir
hann málatilbúnað Miðflokksins
í umræðu um þriðja orkupakka
endurspeglun á þjóðarvilja eins
og hann hefur komið fram í
skoðanakönnunum.
„Okkur berast stöðugt kveðj-
ur frá fólki, eftir öllum leiðum
og hvar sem við komum. Það er
alveg á hreinu að fólk er á móti
þessu máli,“ segir hann og held-
ur áfram:
„Ég ætla einnig að leyfa mér
að halda því fram að þessi um-
ræða okkar í þingflokknum sé
upplýst, hófstillt, vönduð og
fyrst og fremst málefnaleg. Á
milli þess sem við erum í ræðu-
stól erum við að fara yfir öll þau
fjölmörgu skjöl sem liggja fyrir í
þessu máli svo það er alltaf eitt-
hvað nýtt að koma fram.“
Fólk er á
móti þessu
FÁ SENDAR KVEÐJUR
Ólafur Ísleifsson