Morgunblaðið - 31.08.2019, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. ÁGÚST 2019
GRÆNT ALLA LEIÐ
Engar forsendur eru til þess að
fullyrða að sæstrengsverkefni
breska félagsins Atlantic Super-
connection (ASC) muni uppfylla ís-
lenskar kröfur, segir í tilkynningu
sem atvinnuvega- og nýsköpunar-
ráðuneytið sendi frá sér í gær.
Tilefnið er fréttir á mbl.is og í
Morgunblaðinu þar sem haft var
eftir fréttavef breska viðskipta-
blaðsins Financial News að verk-
efnið hefði þegar uppfyllt gildandi
kröfur í þeim efnum samkvæmt ís-
lenskum lögum.
„Íslenskt regluverk um sæ-
strengi er mjög takmarkað. Ljóst
er að til þess að af slíku verkefni
geti orðið þarf að gera margvís-
legar lagabreytingar, til að mynda
um skipulagsmál, umhverfislega
þætti og fleira. Eðli málsins sam-
kvæmt er útilokað að meta hvort
verkefni ASC muni samræmast
reglum sem ekki hafa verið settar,“
segir í tilkynningunni.
Haft var eftir Bjarna Benedikts-
syni fjármálaráðherra í fréttum
mbl.is og Morgunblaðsins að
ákveðnar hindranir væru enn fyrir
hendi, m.a. vegna umhverfis- og
samgöngumála, áður en hægt væri
að samþykkja sæstreng, en um-
mælin lét Bjarni falla í samtali við
breska dagblaðið Daily Telegraph á
síðasta ári.
„Ástæða er til að árétta að þriðji
orkupakkinn er því fjarri því að
innihalda fullnægjandi regluverk til
að sæstrengur geti orðið að veru-
leika og hann tekur ekki ákvörð-
unarvald um lagningu nýrra
strengja af íslenskum stjórn-
völdum. Augljóst er að verkefni
ASC hefur ekki heldur hlotið það
samþykki Alþingis sem verður skil-
yrði fyrir lagningu sæstrengs verði
lagafrumvarp og þingsályktun-
artillaga ferðamála-, iðnaðar- og
nýsköpunarráðherra þess efnis
samþykkt,“ segir enn fremur í til-
kynningunni og áfram:
„Fulltrúar ASC hafa á undan-
förnum árum að eigin frumkvæði
kynnt áform sín á nokkrum fund-
um með ráðuneytinu. Engir fundir
hafa verið haldnir að frumkvæði
ráðuneytisins, engar formlegar við-
ræður hafa átt sér stað og ráðu-
neytið hefur ekki tekið afstöðu til
verkefnisins.“
Mjög takmarkað reglu-
verk er um sæstrengi
 Bregst við fregnum um ASC  Lagabreytingar þyrfti
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Þetta er stökkbreyting á rekstrar-
aðstæðum. Ég get skilið aflabrest og
markaðsbrest en ekki þegar stjórn-
völd grípa fyrirvaralaust inn í með
þessum hætti og knýja okkur til að
segja upp starfs-
fólki í vinnslunni,“
segir Ólafur
Hannesson, fram-
kvæmdastjóri
Hafnarness Ver í
Þorlákshöfn, sem
sagði í gærmorg-
un upp rúmlega
20 starfsmönnum
í fiskvinnslu fyrir-
tækisins.
Gripið er til
uppsagnanna vegna nýrrar reglu-
gerðar sjávarútvegsráðuneytisins
um veiðar á sæbjúgum. Reglugerðin
grundvallast á ráðgjöf Hafrann-
sóknastofnunar sem telur að of mikið
hafi verið veitt á undanförnum árum.
Takmarkanirnar felast einkum í
breytingum á svæðum þar sem há-
marksafli er settur á fleiri svæði og
heimildum til að loka svæðum. Leyfi-
legur afli eykst lítillega, samkvæmt
ráðgjöf Hafró, en kvótinn nær nú yfir
veiðar á miklu stærra svæði. Skipin
hafa verið að finna ný mið og hefur
meirihluti aflans komið af þeim og
hefur heildaraflinn því verið mikið
umfram ráðgjöf Hafró.
Kvóti fyrir þrjá mánuði
Ólafur metur breytingarnar þann-
ig að heildaraflinn á nýju fiskveiðiári
sem hefst á morgun muni minnka um
tæplega 60% frá síðasta ári. Telur
hann að takmörkun heimildanna leiði
til þess að aðeins taki þrjá mánuði að
veiða það sem heimilt er og því verði
fiskvinnsla fyrirtækisins verkefna-
laus einhverja mánuði á næsta ári.
Uppsagnir starfsfólksins taka gildi 1.
desember, þegar búist er við að sæ-
bjúgnaveiðinni ljúki í bili.
Hafnarnes hefur stundað sæ-
bjúgnaveiðar frá árinu 2008 og er
einn af frumkvöðlunum í veiðum,
vinnslu og sölu afurðanna. Það er
langstærsti framleiðandinn hér á
landi, með þrjú skip á veiðum og tek-
ur auk þess sæbjúgu til vinnslu frá
einu skipi til viðbótar.
Eins og í annarri nýsköpun hefur
gengið á ýmsu. Það var ekki fyrr en á
árinu 2016 að veiðar og vinnsla á sæ-
bjúgum varð sjálfbær fjárhagslega
og í kjölfarið fylgdu tvö góð ár sem
hjálpuðu fyrirtækinu að halda sjó eft-
ir að það þurfti að selja frá sér kvót-
ann á árinu 2016.
Áætlað er að sæbjúgnaiðnaðurinn í
heild velti 1,5 milljörðum króna og
fjöldi fólks hefur vinnu við hann, ekki
aðeins sjómenn og starfsfólk í fisk-
vinnslu, heldur einnig ýmis þjónustu-
fyrirtæki, ríki og sveitarfélög. Hafn-
arnes tapar hundruðum milljóna
króna af tekjum sínum vegna breyt-
inga á stjórnun veiðanna.
Afurðirnar eru einkum seldar til
Kína og fer öll framleiðslan jafnóð-
um. Ólafur segir að ef fyrirtækið hafi
ekki sæbjúgu til sölu muni framleið-
endur í Kanada og Rússlandi vænt-
anlega taka yfir markaðinn.
Lítil þekking hjá Hafró
Ólafur er ákaflega gagnrýninn á
Hafrannsóknastofnun. Segir að þar
sé ekki næg þekking á þessum stofni,
enda lítið verið rannsakað, og
ákvarðanir um lokanir og ráðgjöf
gangi þvert á það sem reyndir skip-
stjórar telji rétt. Nefnir hann sem
dæmi að meginforsendan fyrir að-
gerðum til að draga úr veiðum sé að
afli á sóknareiningu hafi verið að
minnka á undanförnum árum. Það
stangist á við upplifun sjómanna sem
viti að mikið sé til af sæbjúgum. Aðr-
ar skýringar kunni að vera á því að
afli á sóknareiningu minnki. Nefnir
hann auknar veiðar, veiðar allt árið
og í verri veðrum en áður. Því geti
fylgt verulegar frátafir og dregið
meðaltalið niður.
Ólafur hefur reynt að koma sjónar-
miðum sínum að hjá Hafrannsókna-
stofnun og sjávarútvegsráðherra en
án árangurs. Segir að Hafró bendi á
ráðherra og ráðherra á Hafró.
Saltfiskur á vertíð
Hin stoð reksturs Hafnarness er
saltfiskvinnsla. Hún grundvallast á
leigu á kvóta og kaupum hráefnis á
fiskmörkuðum eftir að fyrirtækið
þurfti að selja frá sér meginhluta
kvótans fyrir nokkrum árum. Salt-
fiskvinnslan er bundinn við vetrar-
vertíð og stendur ekki undir vinnslu
allt árið. Vinnsla á sæbjúgum hefur
lokað hringnum. Þess vegna er nokk-
ur óvissa um framtíðina en Ólafur
segir að stjórnendur fyrirtækisins
reyni, þrátt fyrir það áfall sem
breyttar reglur um sæbjúgnaveiðar
hafi í för með sér, að afla verkefna til
að halda sem flestu starfsfólki. Þar
eru nú um 50 starfsmenn.
Stökkbreyting á rekstraraðstæðum
 Hafnarnes segir upp rúmlega tuttugu starfsmönnum  Hafró bendir á ráðherra og ráðherra á Hafró
Morgunblaðið/Sigurður Aðalsteinsson
Sæbjúgu Níu bátar stunda sæbjúgnaveiðar, einkum við Austfirði og Vest-
firði. Meirihluti aflans er unninn hjá Hafnarnesi Ver í Þorlákshöfn.
Ólafur
Hannesson
Hjörtur J. Guðmundsson
hjortur@mbl.is
Forsvarsmenn sæstrengsverkefnis-
ins Atlantic SuperConnection von-
ast til þess að skömmu eftir að
Bretland gangi úr Evrópusam-
bandinu, sem fyrirhugað er 31.
október, geti hafist virkt samtal á
milli þeirra og breskra stjórnvalda
um formlegan stuðning við verk-
efnið.
Þetta kemur meðal annars fram
í svari talsmanns Atlantic Super-
Connection við fyrirspurn frá
mbl.is, en forsvarsmaður verk-
efnisins er breski fjárfestirinn Ed-
mund Truell.
Formlegar samningaviðræður
um formlegan stuðning ríkisstjórna
bæði Íslands og Bretlands eru að
sögn talsmannsins á meðal þess
sem vantar til þess að þróa verk-
efnið áfram. Spurður hvar verk-
efnið væri statt sagði talsmaðurinn
að Atlantic SuperConnection væri
enn áhugasamt um verkefnið. Færi
svo að Bretland myndi yfirgefa
Evrópusambandið og orkumála-
umgerð þess í lok október eins og
gert væri ráð fyrir væri vonast til
þess að virkt samtal gæti hafist
skömmu eftir það varðandi það að
fá formlegan stuðning.
Gæti tekið sjö ár
Hann sagði að í heildina hefði
rúmlega 10 milljónum punda verið
varið í fýsileika sæstrengsins og
raflínuverksmiðju.
Talsmaðurinn sagði aðspurður
að þeir sem færu fyrir verkefninu
hefðu verið í sambandi við íslenska
ráðherra og stjórnmálamenn
snemma á síðasta ári. „Að okkar
ósk hittum við ráðherra og emb-
ættismenn frá fjórum ráðuneytum
til að upplýsa þá um hugmyndir
Atlantic SuperConnection og verk-
efnið,“ sagði hann. Fundirnir hefðu
alfarið verið skipulagðir til að upp-
lýsa íslensku ríkisstjórnina um
fýsileika verkefnisins og möguleika
á áframhaldandi þróun þess. Einn-
ig hefði undanfarin 2-3 ár verið
fundað með fjölda hagsmunaaðila
hér á landi.
Hann kvaðst sannfærður um að
verkefnið yrði mjög hagstætt fyrir
bæði löndin. Erfitt væri að segja
hversu langan tíma tæki að hrinda
því í framkvæmd, þar sem þörf
væri á umtalsverðum fjárfestingum
í íslenska dreifikerfinu til að flytja
raforku þangað sem sæstrengurinn
kæmi að landi. Ef hægt yrði að
hefjast handa á morgun myndu
u.þ.b. sjö ár líða þar til raforka
gæti flætt frá Íslandi til Englands.
Vonast eftir
stuðningi við
sæstreng
 Tíu milljónum punda varið í verkefnið
Morgunblaðið/Einar Falur
Rafmagn Atlantic SuperConnection
kannar nú fýsileika sæstrengs.
Lengri útgáfa af
fréttinni er á mbl.is.
mbl.is