Fréttablaðið - 05.10.2019, Qupperneq 30

Kynferðisofbeldi 1. hluti af 5
Í byrjun
maí 2017:
n Málið er
kært til
lögreglu.
Í lok ágúst 2017:
n Málið telst upplýst
og rannsókn hætt.
Í lok janúar 2018:
n Málið sent til
héraðssak-
sóknara. En
sent strax aftur
til lögreglu
með beiðni um
frekari skýrslu-
töku.
Í lok maí 2018:
n Ákæra gefin út.
Það líður heilt
ár þangað til
dómur fellur,
biðin reynist
þolanda mjög
erfið.
Tímalína frá ákæru til dagsins í dag
Í lok maí
2019:
n Dómur
fellur.
Gerandi er
dæmdur í
fjögurra ára
fangelsi.
Í lok júní
2019:
n Málinu er
áfrýjað
til Lands-
réttar.
?Í byrjun október 2019

Móðir og
dóttir fara á fund
lögreglustjóra höfuð-
borgarsvæðisins þar
sem þær fá þær skýringar
að tafir séu á því að ljúka
málinu vegna tveggja
óskyldra umfangs-
mikilla mála í rann-
sókn.

Í fimm
mánuði spyr
móðirin hvers vegna
málið sé ekki sent til
héraðssaksóknara. En
fær þau svör að verið
sé að hnýta lausa
enda.

Á þessum
tíma kvartar móð-
irin yfir töfum í rann-
sókn og kuldalegri fram-
komu lögreglu við dóttur
sína. Dóttir hennar þarf til
dæmis ítrekað að endur-
taka framburð sinn og
sálfræðimati er ekki
fylgt eftir.
MÁLSMEÐFERÐAR-
TÍMI VIÐ RANNSÓKN
Á NAUÐGUNUM ER
239 DAGAR.
Í lok apríl 2018:
n Málið sent aftur
frá lögreglu
til héraðssak-
sóknara.
ekki gerð krafa um hæfni í mann­
legum samskiptum. Þessa hæfni
skorti þessa konu sem rannsakaði
mál hennar. Hjá lögreglu var dóttir
mín kennitala á blaði með máls­
númer en ekki manneskja af holdi
og blóði með tilfinningar.
Dóttir mín var að ganga í gegnum
verstu martröð lífs síns og þá skyldi
maður ætla að starfsmenn kyn­
ferðisbrotadeildar hefðu sérstakt
verklag í því hvernig komið er fram
við þolendur.
Málið er kært til lögreglu í byrjun
maí 2017 og sumarið varð óbæri­
legt. Það fengust litlar sem engar
upplýsingar um gang mála. Réttar­
gæslumaður hennar hafði ekkert
frumkvæði og gerði lítið nema sér­
staklega væri eftir því leitað. Eftir
sumarið var fenginn nýr réttar­
gæslumaður henni til handa.
Eftir að málið taldist upplýst hjá
lögreglu í lok ágúst, tók við margra
mánaða bið. Og á meðan ýtti ég
á eftir því að málið færi á ákæru­
svið lögreglu og þaðan til héraðs­
saksóknara. Það liðu fimm heilir
mánuðir þangað til málið var sent
til saksóknara. Svörin sem ég fékk
var að það væri verið að hnýta
alla lausa enda. Annað átti eftir að
koma í ljós því um leið og málið
barst héraðssaksóknara var það
sent aftur til lögreglu og beðið um
skýrslutöku af tveimur aðilum til
viðbótar. Lögregla tók sér margar
vikur í verkið og ég óskaði þess að
fá fund með lögreglustjóra höfuð­
borgarsvæðis um framganginn og
orsakir fyrir töfum. Ég og dóttir
mín fórum saman á fundinn og
kvörtuðum yfir vinnubrögðum
lögreglu. Þar fengum við þau svör
að mál dóttur minnar hefði tafist
vegna þess að lögreglumenn væru
allir uppteknir í tveimur öðrum
óskyldum málum. Tveir karlmenn
væru í gæsluvarðhaldi og allt tiltækt
lið ynni að rannsókn þeirra mála.
Við fengum líka að heyra að rann­
sókn á brotum gegn dóttur minni
hefði í raun gengið hraðar fyrir sig
en í öðrum svipuðum málum vegna
þess þrýstings sem ég beitti.
Þetta fannst mér sláandi upp­
lýsingar. Þetta er kerfisvilla og léleg
verkefnastjórnun. Að mál sem er
upplýst og farið til saksóknara tefj­
ist aftur hjá lögreglu í 9 vikur vegna
annarra óskyldra mála. Mál hennar
lenti aftast í forgangsröðinni þó
það hafi verið forgangsmál hjá hér­
aðssaksóknara. Það þarf varla að
hafa orð á því hvernig henni og fjöl­
skyldu hennar leið á meðan. Hvað
ef önnur stærri mál hefðu komið
upp í kjölfarið. Hefði hún þurft
að bíða enn lengur? Hvað finnst
lögreglu og ráðherra ásættanlegt í
þessum efnum?
Í lok maí 2018 var gefin út ákæra.
Þá tók við önnur bið, því það tók
heilt ár að fá niðurstöðu dóms.
Gerandinn var dæmdur í fjögurra
ára fangelsi fyrir kynferðisbrotin
gagnvart dóttur minni í maí á þessu
ári. Þeirri niðurstöðu áfrýjaði hann
og við vitum ekki hvað þarf að bíða
lengi eftir því að Landsréttur taki
málið fyrir. Ég hef fengið að vita að
miðað við stöðu mála hjá réttinum í
dag gæti biðin orðið allt að 16 mán­
uðir.
Það er ekki hægt að bjóða þol­
endum alvarlegs of beldis þessi
vinnubrögð og það er ekki nóg að
koma á fót hverri nefndinni á eftir
annarri sem ætlar sér að bæta úr
meðferð þessara mála. Ég get nefnt
þá staðreynd að í umboði dóms­
málaráðuneytis starfar nefnd sem
vinnur tillögur um að bæta ferli og
vinnu í þessum málaflokki. Enn eru
engar niðurstöður nærri ári seinna.
Það þarf framkvæmdir og algjöra
viðhorfsbreytingu. Það skal eng­
inn efast um það að þeim sem kæra
kynferðisof beldi til lögreglu er það
þungbær og erfið reynsla. Þeir sem
gera það eru hetjur í mínum huga.
Það getur enginn gengið einn slíka
þrautagöngu og því miður eiga ekki
allir aðstandanda sem er tilbúinn
að vaða eld og brennistein til þess
að hringja símtölin, mæta á fundi
og þrýsta á kerfið.
Ég fór einnig á fund Höllu Gunn­
arsdóttur, sem leiðir starf stýrihóps
um heildstæðar úrbætur varðandi
kynferðisof beldi og ítrekaði fyrir
henni mín sjónarmið. Þeir þol­
endur sem á eftir koma verða að fá
betri meðferð. Upplýsingagjöf til
þeirra þarf að vera betri. Þeir eiga
að vera aðilar máls en ekki vitni. En
mergur málsins er þessi. Það þarf
meira fjármagn, það þarf f leira fólk,
það þarf viðhorfsbreytingu hjá lög­
reglu og betri verkefnastýringu til
þess að ljúka rannsóknum þessara
mála á viðunandi hátt. Enginn á að
vera aftast í bunkanum.
Kæri dómsmálaráðherra, Áslaug
Arna Sigurbjörnsdóttir, það er
einlæg von mín sem móður að þú
takir þennan málaf lokk á hærra
plan og látir verkin tala. Ég trúi því
og treysti, miðað við fjölda mála
sem kærð eru, að við sem samfélag
getum gert betur. Og að við getum
komið fram af virðingu við þol­
endur of beldis. Enginn telji sig vera
einan í þrautagöngunni.“

MÁL HENN-
AR LENTI
AFTAST Í
FORGANGS-
RÖÐINNI.
NÍU HEILAR
VIKUR Í LÍFI
DÓTTUR
MINNAR.

Í LOK MAÍ
2018 VAR
GEFIN ÚT
ÁKÆRA. ÞÁ
TÓK VIÐ
ÖNNUR BIÐ,
ÞVÍ ÞAÐ TÓK
HEILT ÁR AÐ
FÁ NIÐUR-
STÖÐU
DÓMS.
Lögregla vill bæta stöðu rannsókna
Í ársskýrslu lögreglunnar á
höfuðborgarsvæðinu, LRH, er
fullyrt að rannsóknir kynferðis-
brota og heimilisofbeldismála
hafi á síðustu árum verið settar
á oddinn hjá embættinu. Ný við-
mið hafi verið sett á síðasta ári
um þann fjölda mála sem er til
afgreiðslu eða rannsóknar hverju
sinni.
Hófu átak 2018
„Viðmiðin voru sett út frá flæði
mála inn og út úr deildinni.
Þannig eru viðmiðin núna að
opin mál séu ekki fleiri en 140
til 160 hverju sinni og reynt að
halda í við þann fjölda mála sem
í deildina berast og helst gott
betur,“ segir Ævar Pálmi Pálma-
son, aðstoðaryfirlögregluþjónn
hjá LRH.
Árið 2018 hófst átak sem
miðaði að því að efla rannsóknir
kynferðisbrota og tryggja af-
greiðslu þeirra. Munurinn á fjölda
afgreiddra mála er sá að árið 2017
voru afgreidd 35% færri mál en
komu inn til rannsóknar. Árið
2018 tókst að snúa þessari þróun
við þannig að á því ári tókst að
afgreiða 9% fleiri mál en komu
inn. Það verður að teljast ágætis
árangur þar sem kærur vegna
kynferðisbrota árið 2018 voru
34% fleiri en meðaltal þriggja
undanfarinna ára.
Þrettán stöðugildi
Varðandi fjölda rannsóknar-
lögreglumanna sem að mála-
flokknum koma, þá eru þrettán
stöðugildi í kynferðisbrotadeild.
Af þeim er einn aðstoðaryfirlög-
regluþjónn, þrír lögreglufulltrúar
og níu rannsóknarlögreglumenn.
En hafa verður í huga að fleiri
koma að rannsóknum og þar ber
fyrst að nefna tvo ákærendur og
einn starfsmann í stoðþjónustu.
Með aukinni fjárveitingu til
málaflokksins, sem kom í kjölfar
aðgerðaáætlunar um meðferð
kynferðisbrota, var fjölgað
um sex starfsmenn hjá LRH frá
1. apríl 2018; fjóra rannsóknar-
lögreglumenn, einn ákæranda og
einn starfsmann í stoðþjónustu.
ÁRIÐ 2018 TÓKST AÐ
SNÚA ÞESSARI ÞRÓUN
VIÐ ÞANNIG AÐ Á ÞVÍ ÁRI
TÓKST AÐ AFGREIÐA 9%
FLEIRI MÁL EN KOMU INN.
5 . O K T Ó B E R 2 0 1 9 L A U G A R D A G U R30 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
0
5
-1
0
-2
0
1
9

0
5
:1
1
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
7
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
F
3
-4
4
C
0
2
3
F
3
-4
3
8
4
2
3
F
3
-4
2
4
8
2
3
F
3
-4
1
0
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
A

F
B
1
0
4
s
_
4
_
1
0
_
2
0
1
9
C
M
Y
K