Fréttablaðið - 05.10.2019, Qupperneq 36

Elín
Albertsdóttir
elin@frettabladid.is
Hin sextán ára sænska Greta Thunberg hikar ekki við að ávíta helstu leiðtoga
heimsins og krefst tafarlausra
aðgerða í loftslagsmálum. Þessi
unga stúlka hefur sannarlega tekið
málin í sínar hendur og er hvergi
bangin. Greta er fædd 3. janúar
2003 og er höfundur skólaverk-
falls á föstudögum. Hún vakti
fyrst athygli árið 2018 þegar hún
settist ein fyrir framan þinghúsið
í Stokkhólmi með skilti sem á stóð
„Skólaverkfall fyrir loftslagið“.
Hún varð síðan fyrirmynd annarra
nemenda um allan heim sem fóru í
sams konar verkföll á föstudögum
undir nafninu „Föstudagar fyrir
framtíðina“.
Hafði áhrif á foreldrana
Greta þvingaði foreldra sína til
að breyta um lífsstíl fyrir lofts-
lagið. Hún var gestur í spjallþætti
Skavlan í sænska sjónvarpinu þar
sem hún sagði frá því að hún væri
greind með Aspergerheilkenni
og það hefði hjálpað henni. „Ef ég
hefði ekki verið með Asperger og
væri svona skrítin hefði ég líklega
fest í þessu venjulega félagslega
hlutverki sem allir eru svo hrifnir
af,“ sagði hún. „Ég fékk foreldra
mína til að hætta að ferðast í
f lugvélum jafnvel þótt mamma
hafi þurft að vera mikið á ferðinni
vegna starfs síns. Nú syngur hún
bara í Stokkhólmi,“ sagði Greta en
móðir hennar er fræg óperusöng-
kona, Malena Emman.
Malena tók þátt í Eurovision
fyrir hönd Svía árið 2009. Hún
og maður hennar, Svante Thun-
berg leikari, hafa skrifað bók
um dóttur sína sem vakið hefur
mikla athygli og nefnist á sænsku
Scener ur hjartet. „Bókin fjallar
um krísuna sem skall á fjölskyld-
una. Um það hvernig leiðin lá að
skólaverkfalli Gretu. Umfram allt
er þetta þó sagan um þá vá sem
umlykur okkur og hefur áhrif á allt
mannkyn. Þá vá sem við höfum
búið til með lífsstíl okkar,“ segir
Malena þegar hún er beðin að
segja frá bókinni. Einnig er sagt
frá því þegar Greta veiktist og var
síðar greind með Aspergerheil-
kennið. Yngri systir hennar, Beata,
hefur verið greind með ADHD.
Greta segir að bókin geti hjálpað
krökkum sem glíma við sams
konar sjúkdóma og þær systur.
Ferðast ekki í flugvél
Hún segist sjá heiminn á annan
hátt og frá öðru sjónarhorni en
flestir vegna Aspergerheilkenni-
síns. Þeir sem eru með Asperger
fókusera oft á einn hlut. Greta fékk
gríðarlegan áhuga á loftslagsbreyt-
ingum og las allt sem hún komst
yfir til að kynna sér málið betur.
Þetta olli henni miklu hugarangri
og á tímabili fékk hún þá flugu í
höfuðið að mæta ekki í skólann
en fara í staðinn í verkfall til að
krefjast aðgerða. Þingkosningar
voru nálægar og þann tíma notaði
Greta til að vekja athygli á mál-
efni sínu. Hún sagðist ekki mæta
í skólann aftur fyrr en stjórn-
málamenn gerðu eitthvað vegna
loftslagsbreytinga. Verkfallið stóð
í 21 dag. Greta vakti áhuga hjá
sænskum fjölmiðlum og fljótlega
varð hún fræg fyrir að vera stúlkan
sem mætti ekki í skólann. Núna ári
síðar er Greta tilnefnd til friðar-
verðlauna Nóbels og ferðast um
heiminn í lestum eða skipum til
að halda fyrirlestra á alþjóðlegum
ráðstefnum.
Greta fór með lest til Katowice
í Póllandi í desember á síðasta ári
til að ávarpa loftslagsráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna. Í janúar fór
hún til Davos í Sviss til að ávarpa
fund Alþjóðaviðskiptaráðsins um
loftslagsmál. Ferðin tók 32 klukku-
stundir í lest.
Á þessu ári sigldi Thunberg á
umhverfisvænni keppnisskútu
yfir Atlantshafið frá Bretlandi
til New York til að sækja tvær
loftslagsráðstefnur, aðra í Banda-
ríkjunum og hina í Chile. Í New
York leiddi hún mótmælafund
gegn aðgerðaleysi stjórnvalda í
loftslagsmálum fyrir utan höfuð-
stöðvar Sameinuðu þjóðanna
þann 31. ágúst.
Greta var gestur á loftslagsráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna 23.
september og ávítaði þar þjóðar-
leiðtoga heimsins harðlega fyrir
að bregðast kynslóð hennar með
aðgerðaleysi sínu.
Stórkostlegur heiður
Gretu finnst stórkostlegur heiður
að vera tilnefnd til friðarverðlauna
Nóbels og menn eru sammála um
að valið sé frábært þar sem hún sé
af þeirri kynslóð sem verður fyrir
barðinu á loftslagsbreytingunum
sjálfum.
Bæði sænska Aftonbladet og
Expressen kusu Gretu konu ársins
2019 fyrir baráttu sína á sviði lofts-
lagsmála. Expressen skrifaði að
þessi unga kona væri rödd heillar
kynslóðar.
Greta er með næstum þrjú
hundruð þúsund fylgjendur á
Twitter og hefur verið í viðtölum
við fjölmiðla um allan heim. Í
fyrra var hún kosin einn áhrifa-
mesti unglingur í heimi af Time
Magazine.
Greta mótmælir enn á föstu-
dögum eins og nemendur annars
staðar í heiminum undir baráttu-
orðunum „Fridays for future“.
Slagorðið „Make the world Greta
again“ skreytir nú mótmælaspjöld
um víða veröld.
Ungmenni með rödd
Thunberg er ekki eini unglingur-
inn sem hefur breytt heiminum.
Fyrir nokkrum árum varð hin
pakistanska Malala Yousafzai
heimsfræg eftir að hún var skotin í
höfuðið í október 2012 á leið heim
úr skólanum. Það þótti kraftaverk
að hún skyldi lifa af voðaskotið.
Malala var aðeins 11 ára þegar hún
hóf baráttu fyrir réttindum barna
til að mennta sig undir ógnarstjórn
Talibana. Malala hlaut friðarverð-
laun Nóbels, yngst allra, árið 2014.
Anna Frank skrifaði dagbók
með augum tánings um hörm-
ungar fjölskyldu sinnar í síðari
heimsstyrjöldinni en þau voru
ofsóttir gyðingar í Hollandi. Anna
og fjölskylda hennar voru í felum í
földu herbergi. Fjölskyldan fannst
árið 1944 og var send til Auschwitz
þar sem Anna lést. Dagbók hennar
frá þessu myrka tímabili í heims-
sögunni geymir sterka persónu-
lega hlið sögunnar sem gerði Önnu
Frank heimsfræga.
Fleiri ungmenni hafa í gegnum
söguna haft rödd og látið að sér
kveða. Elsta dæmið er líklegast
Jóhanna af Örk.
Rödd heillar
kynslóðar
Greta Thunberg er ötull
baráttumaður fyrir aðgerðum gegn
loftslagsbreytingum. Hún krefst þess
að þjóðir heims vinni að því að draga
úr losun í takt við loftslagssáttmála
sem gerður var í París.
Greta Thunberg hefur ekki bara haft áhrif á ungmenni um allan heim heldur einnig heimsfræga þjóðhöfðingja.
Það er ótrúlegt hversu áhrifarík Greta er um allan heim.
Deegan 38 All Terrain
Deegan 38 All Terrain – nett mynstrað
heilsársdekk frá Mickey Thompson
Fáanlegt í 3 stærðum:
265/70R17 verð kr. 33.400
285/70R17 verð kr. 46.490
275/65R18 verð kr. 39.800
Icetrack ehf 773-4334 mtdekk@mtdekk.is www.mtdekk.is
4 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 5 . O K TÓ B E R 2 0 1 9 L AU G A R DAG U R
0
5
-1
0
-2
0
1
9

0
5
:1
1
F
B
1
0
4
s
_
P
0
6
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
6
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
3
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
3
F
3
-8
E
D
0
2
3
F
3
-8
D
9
4
2
3
F
3
-8
C
5
8
2
3
F
3
-8
B
1
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
B

F
B
1
0
4
s
_
4
_
1
0
_
2
0
1
9
C
M
Y
K