Vinnumarkaður - 01.10.1994, Síða 16

14
Y firlit yfir helstu niðurstöður
Atvinnustétt. Töflur 4.7-4.8
Á árunum 1991-1993 jókst hlutfall launþega úr 80% í 82%
af öllu starfandi fólki. Fleiri karlar en konur reka eigin
starfsemi, einkum karlar eldri en 35 ára. Um 21-25% karla
eru sjálfstætt starfandi en innan við 10% kvenna. Hlutfall
sjálfstætt starfandi er hæst í fámennum sveitarfélögum utan
höfuðborgarsvæðisins enda eru bændur þar fjölmennastir.
Ef litið er á atvinnustétt eftir menntun kemur í ljós að
sjálfstætt starfandi eru hlutfallslega flestir meðal karla með
starfs- og framhaldsmenntun.
Starfshlutfall. Töflur 4.10-4.12. Mynd 2.10
Verulegur munur er á starfshlutfalli karla og kvenna. Yfir
90% karla eru í fullu starfi en einungis um helmingur
kvenna. Menntun virðist þó skipta þarna nokkru máli þar
sem háskólamenntaðar konur gegna frekar fullu starfí en
konur með minni menntun. Þá eru karlar líklegri en konur
til að stunda fleiri en eitt starf.
Vinnustundir. Töflur 4.19-4.39. Mynd 2.9
Karlar vinna að jafnaði fleiri stundir á vinnumarkaði en
konur. Yfir 70% kvenna í fullu starfi vinna að jafnaði 35-45
stundir á viku en einungis 30-40% karla.
Tæp 20% karla vinna meira en 61 tíma á viku en innan við
4% kvenna. Launþegar vinna að jafnaði færri vinnustundir
en þeir sem vinna sjálfstætt. Fólk í dreifbýli vinnur að
jafnaði lengri vinnuviku en fólk á höfuðborgarsvæðinu.
Ekki er teljandi munur á lengd vinnuviku eftir menntun.
Meðalvinnutími kvenna í fullu starfi er um 44 klst á viku en
karla um 53 klst. Lengsti vinnutíminn virðist vera hjá
bændum og sjómönnum.
Atvinnugremar. Töflur 4.13-4.15
Hlutfallslega flestir starfa í iðnaði eða 16-17% starfandi
fólks. Þar vegur fiskiðnaðurinn þyngst eða 6-7%. Samtals
vinnur 10-11% starfandi fólks við fískveiðar og fiskvinnslu.
Um 15-16% starfa við verslun og viðgerðarþjónustu og 13-
14% starfa við heilbrigðis- og félagsþjónustu. Nokkur munur
er á atvinnugreinaskiptingu karla og kvenna. Þeir sem
stunda fiskveiðar, vinna við veitustarfsemi eða mannvirkja-
gerð eru nær eingöngu karlar en konur eru íjölmennari en
karlar í heilbrigðis- og félagsþjónustu svo og í fræðslu-
starfsemi og annarri samfélagslegri þjónustu. Á höfuðborgar-
svæðinu eru störf í þjónustugreinum hlutfallslega fleiri en
annars staðar á landinu en störf í framleiðslugreinum
hlutfallslega fleiri utan þess. Háskólamenntað fólk vinnur
flest í þjónustugreinum s.s. fræðslu- og heilbrigðisgreinum,
viðskiptum og opinberri þjónustu. Fólk með grunnmenntun
starfar einkum í iðnaði, verslun og viðgerðarþjónustu.
Starfsgreinar. Töflur 4.16-4.18
Ákveðinn munur virðist vera á því í hvaða starfsgreinar
karlar og konur raðast. Konur vinna helst við þjónustu,
verslunar- og skrifstofustörf en karlar eru meira í sérhæfðum
störfum í iðnaði og véla-/vélgæslustörfum. Bændur og
fiskimenn eru að miklum meirihluta karlar. Fleiri karlar en
konur eru í störfum stjómenda og embættismanna. Nokkuð
jöfn skipting er milli kynja í störfum sérfræðinga. Konur eru
fjölmennastar í flokki ósérhæfðs starfsfólks. Flest störf í
flokki stjómenda, sérfræðinga og sérmenntaðs starfsfólks
eru á höfuðborgarsvæðinu. Utan þess eru vega störf í
framleiðslugreinum þyngst.
Onóg atvinna. Töflur 4.40-4.41
Hlutfall þeirra sem teljast vera í ónógri vinnu hefur hækkað
úr 1,5% árið 1991 í 3,4% árið 1993. Bágt atvinnuástand
kemur því ekki einungis í ljós með auknu atvinnuleysi
heldur minnkar vinnan líka hjá þeim sem hafa vinnu. Af
fólki í vinnu virðist 8-9% vera að leita sér að annarri vinnu.
Ástæða þess að fólk vill skipta um vinnu er fremur ósk um
betri vinnuskilyrði en ótti við að missa starfið sem það
hefur.
1.3 Atvinnulausir
Þróun atvinnuleysis. Töflur 3.1, 3.2, 4.1. Myndir 2.Ó-2.8
I þeim sex könnunum sem gerðar vom árin 1991-1993
mældist atvinnuleysi minnst 1,9% af vinnuafli í apríl 1991.
Atvinnuleysi jókst síðan í 3,2% í nóvember 1991, 3,6% í
apríl 1992, 5,0% í nóvember 1992 en mest mældist það
5,5% í apríl 1993. Að meðaltali var atvinnuleysi 2,5% árið
1991, 4,3% árið 1992 og 5,3% á árinu 1993. Þetta svarar til
þess að fjöldi atvinnulausra hafi verið 3.600 árið 1991,
6.200 ári síðar og 7.600 árið 1993. Atvinnuleysi meðal
kvenna jókst jafnt og þétt frá apríl 1991 til nóvember 1993.
Sveiflur í hlutfallslegu atvinnuleysi karla og fólks í smærri
sveitarfélögum vom meiri á tímabilinu. Á tímabilinu 1991-
1993 jóst atvinnuleysi mest hjá 16-24 ára aldurshópnum.
Atvinnuleysi er jafnframt mest á því aldursskeiði.
Lengd atvinnuleitar. Töflur 4.42-4.43
Versnandi atvinnuástand 1991-1993 kom ekki aðeins fram
í auknu atvinnuleysi, heldur líka í lengingu þess. Atvinnu-
leitendur sem höfðu verið 6 mánuði eða lengur að leita að
vinnu voru um 12% allra atvinnulausra 1991 en um 27%
atvinnulausra 1993. Þessi aukni tími sem fór í atvinnuleit
virðist helst bitna á atvinnuleitendum á höfuðborgarsvæðinu.
Aðferð við atvinnuleit. Töflur 4.44-4.45
Þegar athugað er hvemig atvinnuleitendur leituðu að vinnu
síðustu ijórar vikur áður en spurt var, kemur í ljós að
langflestir höfðu lesið blaðaauglýsingar, leitað beint til
atvinnurekenda eða notið aðstoðar vina eða ættingja. Innan
við ljórðungur lét skrá sig hjá opinberri vinnumiðlun.
Hvorki er marktækur munur milli kynja hvað þetta varðar né
eftir búsetu.
Tegund vinnu sem leitað er að. Töflur 4.46-4.47
Langflestir atvinnuleitendur em að leita sér að starfi sem
launþegar. Flestir karlar vilja helst fullt starf en fleiri konur
leita sér að hlutastarfi en fullu starfi. Áhugi kvenna á fullu
starfi virðist þó hafa aukist á tímabilinu 1991-1993. Ekki er
teljandi munur á þessu eftir búsetu.
Atvinnuleysi og opinber skráning. Töflur 4.48-4.49
Fólk sem ekki er í starfi er jafnan spurt að því í vinnu-
markaðskönnunum Hagstofunnar hvort það sé á skrá hjá
opinberri vinnumiðlun. Árin 1991-1993 vex samræmi milli