Vinnumarkaður - 01.10.1994, Side 115

Greinargerð um aðferðir og hugtök
113
9. Greinargerð um aðferðir og hugtök
í þessari greinargerð er fjallað um vinnumarkaðskannanir
Hagstofunnar, framkvæmd þeirra, áreiðanleika talna og
helstu hugtök sem notuð eru. Þá er fjallað á svipaðan hátt um
annað talnaefni skýrslunnar.
9.1 Vinnumarkaðskannanir Hagstofunnar
9.1.1 Aðdragandi
Hér á landi hafa upplýsingar launagreiðenda um fjölda
vinnuvikna samkvæmt launamiðum lengi verið ein helsta
undirstaða mælinga á stærð vinnumarkaðar og fjölda ársverka
eftir atvinnugreinum, kyni og búsetu. Þá hefur skráð
atvinnuleysi hjá opinberum vinnumiðlunum legið til
grundvallar mati á atvinnuleysi. Ymsir ágallar hafa verið á
þessum gögnum. Upplýsingamar um fjölda vinnuvikna hafa
hvorki verið fúllkomnar né nákvæmar og ekki verið hægt að
draga ályktanir af þeim um vinnutíma, starfsstétt og fleira.
Þá hafa upplýsingar um atvinnuleysi verið ósambærilegar
við gögn um atvinnuleysi erlendis, auk þess sem erfítt hefur
verið að greina þær eftir ýmsum hópum.
í lok 9. áratugarins afréð Hagstofan því að efna til
reglubundinna kannana til að afla haldbærra og greinargóðra
gagna um vinnumarkaðinn hér á landi. Leitað var fyrirmynda
frá öðrum Norðurlöndum og athugaðar vom sambærilegar
kannanir sem gerðar voru í löndum Evrópubandalagsins.
Fyrsta könnun Hagstofunnar var gerð í apríl 1991. Þær
hafa síðan verið gerðar í apríl og nóvember ár hvert.
9.1.2 Framkvaemd
Spurningalisti. Spumingar í vinnumarkaðskönnununum
eru byggðar á ýmsum fyrirmyndum úr sambærilegum
könnunum í nágrannalöndunum, einkum Norðurlöndum.
Þar sem fyrstu sex kannanimar sem skýrsla þessi nær til
em frumraun á sviði vinnumarkaðskannana hér á landi hefur
spumingalistinn verið í nokkurri þróun á þessu tímabili.
Bætt hefur verið við spumingum, aðrar felldar út og enn
aðrar hafa verið umorðaðar til að fá áreiðanlegri svör. Þá
hefúr verið tekið mið af því að hægt sé að senda gögn á
stöðluðu formi til Hagstofu Evrópusambandsins í samræmi
við samninga um Evrópska efnahagssvæðið.
Tímasetning og fjöldi spyrla. Þátttakendur í hverri
könnun em spurðir um atvinnuþátttöku í tiltekinni viku,
svokallaðri viðmiðunarviku. Viðmiðunarvikan byrjar á
laugardegi og er síðasta heila vikan áður en viðtal fer fram.
Þar eð hver könnun stendur yfir í 12-14 daga er viðmiðunar-
vikan færð fram á áttunda degi fyrir þá þátttakendur sem þá
eru eftir. I fyrstu könnuninni var viðmiðunarvikan þó aðeins
ein.
Tafla 9.1. Framkvæmdatími, viðmiðunarvikur og fjöldi spyrla
Table 9.1. Survey períods, reference weeks and number of inlerviewers
Framkvæmdarími Survey period Viðmiðunarvikur Reference weeks Fjöldi spyrla Number of interviewers
Apríl1991 13.-26. apríl 6.-12.apríl 60
Nóvember 1991 16.-29. nóv. 9.-22. nóv. 36
Apríl 1992 4.-15. apríl 28. mars-10. apríl 32
Nóvember 1992 7.-20. nóv. 31. okt.-13. nóv. 22
Apríl 1993 27. mars -7. apríl 20. mars-2. apríl 20
Nóvember 1993 13.-24. nóv. 6.-19. nóv. 20
Spyrlar í fyrstu vinnumarkaðskönnuninni voru ýmist
starfsmenn Hagstofunnar eða starfsfólk sem var sérstaklega
ráðið auk 24 nema úr HI. Alls komu 60 spyrlar við sögu í
þeirri könnun en þó vom aldrei fleiri en 35 spyrlar að
störfum samtímis. I síðari könnunum var svo til eingöngu
stuðst við sérstaklega ráðna spyrla. Starfsmenn vom þá
færri en hver vann lengur að viðkomandi könnun. Aður en
kannanimar hefjast fá spyrlar tilsögn í að taka viðtöl, farið
er yfir spumingamar og vafaatriði útskýrð.
Gagnaöflun. Upplýsinga í vinnumarkaðskönnunum
Hagstofunnar er aflað með símtölum. Aðallega er hringt á
kvöldin og um helgar. Einnig er reynt að hringja að degi til
í þátttakendur sem upplýsingar frá öðrum heimilismönnum
benda til að séu helst viðlátnir þá. Símanúmer fólks í
úrtakinu em fengin frá Póst- og símamálastofnun. Itarlegar
tilraunir eru gerðar til þess að hafa uppi á þeim sem hafa flutt
eða ekki hafa heimasíma. Engir þátttakendur eru þó
heimsóttir.
í nóvember 1992 var tekin upp sú nýbreytni að nota tölvur
við gagnaöflun. Notast er við sérstakt forrit fyrir
spurningakannanir, BLAISE, sem þróað hefur verið af
hollensku hagstofunni og er notað víða erlendis. Forrit þetta
sparar tíma við framkvæmd, auðveldar spyrlum að velja
rétta röð spuminga og dregur til muna úr villum. Ekki síst
hefur það gjörbreytt vinnubrögðum við úrvinnslu á gögnum
þar sem tíminn frá því könnun lýkur og þar til fyrstu
niðurstöður liggja fyrir hefur styst verulega. Svör við
spumingum um starf, fyrirtæki og atvinnu voru áfram skráð
á sérstök eyðublöð þar til í nóvember 1993 þegar
spumingalistinn var allur forritaður fyrir tölvur.