Vinnumarkaður - 01.10.1994, Side 121

Greinargerð um aðferðir og hugtök
119
Ónóg atvinna. Ef svarandi vann minna en 40 klst. í
viðmiðunarvikunni og jafnframt minna en hann gerir að
jafnaði vegna verkefnaskorts, vinnudeilu eða atvinnuleysis
hluta úr vikunni en var jafnframt að leita sér að annarri vinnu
eða aukastarfi telst hann hafa ónóga atvinnu. Ef svarandi er
í hlutastarfi en vill vera í fullu starfi og heildarvinnutími
hans í viðmiðunarvikunni að meðtöldum aukastörfum var
undir 40 klst. telst hann einnig hafa ónóga vinnu.
Starfsgrein. Starf svarenda eða síðasta starf þeirra er
flokkað í samræmi við íslenska starfaflokkun, ISTARF 95,
sem byggð er á alþjóðastarfaflokkuninni, ISCO-88. Við
flokkunina eru notuð fjögur þrep flokkunarkerfisins en
niðurstöður birtar skv. fyrsta þrepi.
Starfshlutfall. Svarandi telst vera í fullu starfí ef hann
vinnur að jafnaði 35 klst. eða meira á viku. Hann telst vera
í hlutastarfi ef hann vinnur 1-34 klst. að jafnaði á viku.
Vinnutími. Við útreikning á vinnutíma í viðmiðunar-
vikunni er aðeins reiknað með þeim svarendum sem höfðu
unnið 1 klst. eða fleiri í aðalstarfi eða aukastarfi. Nokkuð er
um brottfall í spumingum um vinnutíma. Þar sem brottfall
í vinnutímaspumingum er mismikið eftir starfsstéttum hafa
svörin verið bætt með því að setja inn reiknuð gildi. I stað
óþekkts svars er sett líklegasta tölugildi sem fundið er með
aðhvarfsgreiningu eftir kyni, starfshlutfalli og starfsgrein.
Með þessu móti ætti að fást betra mat á meðalvinnutíma.
9.1.5 Vogir, mat á stærðum og ársmeöaitöl
Að baki ársmeðaltölum liggja báðar kannanir ársins. Allar
heildarstærðir og hlutfallsskiptingar eru metnar með því að
vega hvert svar. Vogir em fengnar með eftirfarandi jöfnu:
_ ' ^ka Formúla9.1
vkam ~ . *
2 nkam +n*kam
þar sem
Jj = meðalmannfjöldi á aldrinum 16-74 ára,
n = fjöldi svarenda,
n* = fjöldi í úrtakinu með lögheimili á Islandi en aðsetur
erlendis,
k = kyn svaranda,
a = aldur svaranda {16,17,18-19,20-24,25-29,.., 65-69,
70-73, 74 ára} og
m = {aprílkönnun, nóvemberkönnun}.
9.1.6 Munur á tölum í skýrslunni og áður útgefnum
tölum
Nokkur munur er á tölum sem hér eru birtar og þeim sem
áður hafa birst í fréttatilkynningum, Hagtíðindum og
Landshögum. Helstu ástæður em þessar:
1. Fyrri gögn hafa verið samræmd og leiðrétt þar sem
skráningarskekkjur hafa fundist.
2. Fyllt er upp í svör við spumingum þar sem svör vantar.
Það er gert með reikniaðferðum eða með því að líklegt
svar er leitt af öðrum svömm í könnuninni. Þetta hefur
aðallega haft áhrif á mat á lengd vinnuviku í fyrstu
þremur könnunum. Brottfall í spumingum þar að lútandi
var þá hlutfallslega meira en síðar einkum meðal
starfstétta með langan vinnudag svo sem bænda og
sjómanna.
3. Svör sem em órökrétt miðað við aðrar upplýsingar, t.d.
um hjúskaparstétt í þjóðskrá, hafa verið leiðrétt.
4. Flokkun atvinnugreina, starfsgreina og menntunarstigs
hefur verið endurskoðuð.
5.Sömu skilgreiningar á hugtökum hafa verið notaðar
fyrir allar kannanimar til að gæta samræmis. Þetta
hefur m.a. leitt til endurskoðunar á fyrri tölum um
skiptingu mannfjöldans milli starfandi, atvinnulausra
og utan vinnuafls.
6. Allar tölur eru nú vegnar eftir kyni og aldri skv.
upplýsingum um meðalmannfjölda á hverju ári en fyrri
tölur voru óvegnar. Þetta hefur einkum aukið vægi 16
og 17 ára fólks í könnuninni og því haft áhrif til
lækkunar á mati á atvinnuþátttöku frá fyrri tölum.
7. Allar áætlaðar heildartölur hafa verið umreiknaðar til
samræmis við meðalmannljölda á viðkomandi ári að
frádregnumfjöldaþeirrasemvinnumarkaðskannanimar
gefa vísbendingu um að séu búsettir erlendis en eiga
lögheimili á íslandi. Þetta hefur einkum haft áhrif til
lækkunar á metnum heildarfjölda fólks á vinnumarkaði.
9.2 Skráð atvinnuleysi og áætlaður mannafli
9.2.1 Uppruni gagna
Vinnumálaskrifstofa félagsmálaráðuneytisins safnar mán-
aðarlega upplýsingum frá opinberum vinnumiðlunum um
skráða atvinnuleysisdaga. Vinnumálaskrifstofan birtirþessar
niðurstöður eftir kyni og landssvæðum í Yfirliti um
atvinnuástandið. Þá hefur Hagstofan, frá því árið 1986,
safnað ársQórðungslega skýrslum frá sömu aðilum um
lengd atvinnuleysis eftir kyni og aldri. Miðað er við lok
febrúar, maí, ágúst og nóvember. Frá 1986 t.o.m. febrúar
1988 var miðað við síðasta virkan föstudag í hverjum
mánuði. Frá maí 1988 hefur verið miðað við síðasta virkan
daghversviðmiðunarmánaðar. Þjóðhagsstofnunhefurárlega
áætlað fjölda ársverka.
9.2.2 Þekja og áreiðanleiki
Skráð atvinnuleysi. Skráning hjá opinberri vinnumiðlun er
forsenda þess að fólk fái greiddar atvinnuleysisbætur. Ekki
er öllum atvinnulausum kunnugt um þennan rétt. Sjálfstætt
starfandi fólk og þeir sem ekki hafa áður verið á vinnumarkaði,
svo sem námsfólk og heimavinnandi fólk, hafa takmarkaðan
bótarétt. Ennfremur má gera ráð fyrir að á hverjum tíma séu
einhverjir skráðir atvinnulausir sem í reynd eru ekki reiðu-
búnir að hefja störf.
Þessir meinbugir á opinberri atvinnuleysiskráningu valda
því að hún gefur ekki fyllilega rétta mynd af raunverulegu
atvinnuleysi í landinu, þ.e. fjölda þeirra sem á hverjum tíma
eru að leita sér að vinnu o_g geta hafið störf strax.
Áætlaður mannafli. Áætlanir Þjóðhagsstofnunar um
mannafla, sem notaðar eru til grundvallar við útreikning á
hlutfallslegu atvinnuleysi, eru byggðar á upplýsingum um
vinnuvikur samkvæmt gögnum skattyfirvalda. Þessar
upplýsingar hafa hins vegar legið frekar seint fyrir og því eru
mannaflatölur 1992 og 1993 áætlaðar af Þjóðhagsstofnun.
Árið 1991voru vinnuvikur taldar hjá launþegum í völdum
fyrirtækjum. Þessi fyrirtæki greiddu samtals sem nam 62,9%
af heildarlaunum á árinu 1991. Fjöldi vinnuvikna annarra
launþega var áætlaður með hliðsjón af meðaltekjum í hverri