Forsetakjör - 01.11.1997, Blaðsíða 20

18
Forsetakjör 1996
8. yfírlit. Atkvæði greidd utan kjörfundar 1916-1996 og tala kjördeilda 1931-1996
Summary 8. Absentee votes 1916-1996 and number of polling wards 1931—1996
Utankjörfundaratkvæði af hundraði Absentee votes as percent of votes cast Kjör- deildir Polling wards Utankjörfundaratkvæði af hundraði Absentee votes as percent of votes cast Kjör- deildir Polling wards
Alls Total Karlar Males Konur Females Alls Total Karlar Males Konur Females
1916 1,9 2,2 1,0 1959. júní 10,9 13,4 8,3 387
1918 þj óðaratkvæðagreiðsla 1959, október 7,4 9,4 5,4 384
Referendum 12,0 6,2 30,0 1963 8,3 10,2 6,4 371
1919 2,2 3,0 1,8 1967 8,7 10,3 7,0 346
1923 13,0 8,7 17,6 1968 forsetakjör
1927 6,4 8,7 3,7 Presidential election 11,1 12,6 9,6 333
1931 7,5 9,4 5,5 275 1971 9,7 11,6 7,6 330
1933 9,3 10,0 7,4 266 1974 13,4 14,8 12,0 328
1934 7,9 7,7 5,2 332 1978 13,2 14,7 11,7 336
1937 12,2 15,3 6,4 343 1979 9,6 11,4 7,9 336
1942, júlí 11.4 13,2 9,4 359 1980 forsetakjör
1942, október 6.5 8,1 4,8 400 Presidential election 13,8 15,0 12,5 334
1944 þjóðaratkvæðagreiðsla 1983 8,3 9,9 6,6 345
Referendum 18,8 17,7 19,7 383 1987 10,0 11,5 8,5 353
1946 12,7 15,1 10,3 394 1988 forsetakjör
1949 7,9 10,0 5,8 393 Presidential election 13,4 13,2 13,8 331
1952 forsetakjör 1991 8,8 10,2 7,4 346
Presidential election 9,2 11,0 7,2 396 1995 8,6 9,9 7,3 341
1953 9,1 10,3 7,8 398 1996 forsetakjör
1956 9,6 10,8 8,3 394 Presidential election 17,5 18,1 16,8 332
Samkvæmt kosningalögum á að hefja utankjörfundar-
atkvæðagreiðslu svo fljótt sem kostur er eftir að kjördagur
hefur verið ákveðinn, þó eigi fy rr en átta vikum fy rir kj ördag ,48
Atkvæðagreiðsla á stofnun eða heimili má þó ekki fara fram
fyrr en þremur vikum fyrir kjördag.49
I samræmi við þetta var almenn utankjörfundaratkvæða-
greiðsla hafin mánudaginn 6. maí, rúmlega þremur vikum
fyrr en tilkynnt var um hverjir væru í framboði. Hún hafði því
staðið rúmar sex vikur þegar Guðrún Pétursdóttir tilkynnti að
hún félli frá framboði sínu. Þeir sem höfðu greitt henni
atkvæði utan kjörfundar og vildu ekki að atkvæði sitt yrði
ógilt, urðu því að greiða atkvæði aftur, annað hvort utan
kjörfundar eða á kjörstað á kjördegi.
Eftir fyrstu lögunum um utankjörfundaratkvæðagreiðslu
frá 1914 mátti ekki greiða atkvæði utan kjörfundar fyrr en
framboðsfrestur væri liðinn. Tímabil það sem utankj örfundar-
atkvæðagreiðsla má standa hefur verið lengt tvisvar.
Samkvæmt kosningalögum frá árinu 1942 mátti atkvæða-
greiðsla utan kjörfundar heíjast fjórum vikum fyrir kjördag.50
Þetta tímabil var síðan lengt í 8 vikur með breytingu á
kosningalögum árið 1987.51
Eftir eldri lögum um atkvæðagreiðslu utan kjörfundar
þurftu atkvæði greidd þannig að fara í kjördeild þar sem
hlutaðeigandi var á kjörskrá. I upphafi voru utankjörfundar-
atkvæði, sem komin voru í rétta kjördeild áður en kjörfundur
48 64. gr. laga nr. 80/1987.
49 5. mgr. 63. gr. laga nr. 80/1987, sbr. 22. gr. laga nr. 10/1991.
50 1. mgr. 66. gr. laga nr. 80/1942.
51 1. mgr. 64. gr. laga nr. 52/1959, sbr. 21. gr. laga nr. 2/1987.
var settur, látin þá strax í atkvæðakassann og var því ekki
unnt að ónýta atkvæðið með því að koma og greiða atkvæði
á kjörfundi.52 A því gafst fyrst kostur með kosningalögunum
árið 1934 því þá féll niður að utankjörfundaratkvæðin skyldu
fara í atkvæðakassann í upphafi kjörfundar. 53 Samkvæmt
kosningalögunum árið 1959 varð nægjanlegt að bréft með
utankjörfundaratkvæði sé komið í einhverja kjördeild þess
kjördæmis þar sem hlutaðeigandi kjósandi er á kjörskrá áður
en kjörfundi lýkur. Skulu kjörstjómir senda slík bréf aðskilin
til yfirkjörstjórnar. 54 Við forsetakjörið 1996 bámst 1.145
atkvæði á þennan hátt.
f töflu 1 er sýnt hve mörg atkvæði voru greidd utan kjör-
fundar í hverju kjördæmi við forsetakjör 1996 og hvemig þau
skiptust á sveitarfélög og kjörstaði.
Við forsetakjörið 1996 greiddu 29.205 kjósendur atkvæði
utan kjörfundar eða 17,5% af þeim sem atkvæði greiddu. Er
þetta langmesti fjöldi utankjörfundaratkvæða í forseta- eða
alþingiskosningum. Þarf þá að hafa í huga að forsetakjörið
fór fram um hásumar en alþingiskosningar hafa ekki farið
framáþeim árstímafráþvíárið 1978,heldurídesember 1979
og í aprílmánuði 1983 og síðan. í 8. yfirliti kemur fram hlut-
fall utankjörfundaratkvæða við kosningar frá og með árinu
1916.
Við forsetakjörið 1996 voru 14.360 af utankjörfundar-
atkvæðum frá konum eða 49,2%. í 8. yfirliti sést hve margir
52 3. mgr. 6. gr. laga nr. 47/1914, 3. mgr. 6. gr. laga nr. 50/1923 og 3. mgr. 6.
gr. laga nr. 58/1928.
53 74. gr. laga nr. 18/1934 og síðar 74. gr. laga nr. 80/1942.
54 5. mgr. 71. gr. laga nr. 52/1959 og nú 5. mgr. 71. gr. laga nr. 80/1987.