Fréttablaðið - 06.11.2019, Blaðsíða 24

Kynntu þér málið á www.iv.is
eða hafðu samband í síma 460-4700
SJÓÐIR OG EIGNASTÝRING
Íslensk verðbréf hf. • Hvannavellir 14, 600 Akureyri • Hlíðasmári 6, 201 Kópavogi
ÓHÁÐ OG FAGLEG EIGNASTÝRING OG SJÓÐIR SÍÐAN 1987.
ÍSLENSK VERÐBRÉF – ÞÍNIR HAGSMUNIR Í EIGNASTÝRINGU.
Íslensk verðbréf er faglegt eignastýringarfyrirtæki
sem fjárfestir með óháðum hætti í verðbréfum fyrir
hönd viðskiptavina sinna.
Það er bagalegt að
málsmetandi
fræðimaður og kunnáttu-
maður um samkeppnismál
skuli fara með slíka rang-
færslu.
Samstarf sem skilar neytendum ábata  
Hallmundur
Albertsson
lögmaður hjá
VÍK Lögmanns-
stofu og sér-
fræðingur í sam-
keppnisrétti
Umræða og umfjöllun um tillögu í laga-f r u m v a r p i u m breytingar á sam-keppnislögum, sem felur í sér að fyrir-
tækjum verði falið að meta það sjálf
hvort samstarf þeirra samræmist
samkeppnislögum í stað þess að
þurfa að sækja um undanþágu
fyrir samstarfi til Samkeppniseftir-
litsins, hefur verið á villigötum frá
því frumvarpið kom fram. Er látið í
veðri vaka að breytingin, verði hún
samþykkt, veiti fyrirtækjum auknar
heimildir til samskipta og sam-
ráðs um viðskiptaleg málefni. Því
fer fjarri. Hið stranga bannákvæði
samkeppnislaga við ólögmætu sam-
ráði eða samkeppnishamlandi sam-
starfi fyrirtækja, sem getur leitt til
stjórnvaldssekta á fyrirtæki og refsi-
ábyrgðar einstaklinga, mun standa
óhaggað eftir sem áður.
Í viðtali við Gylfa Magnússon,
doktor í hagfræði og dósent við við-
skiptafræðideild HÍ, á Morgunvakt
Rásar 1, þann 24. október sl., lét Gylfi
hafa það eftir sér að tillagan myndi
grafa undan Samkeppniseftirlitinu
og væri stórhættuleg því hún veitti
stjórnendum fyrirtækja heimild
til að hittast á fundum, ræða sam-
eiginleg mál og hvar þeir geta náð
árangri sameiginlega fyrir fyrirtæki
sín. Framhaldsspurningu þátta-
stjórnanda um hvort menn gætu
aftur tekið upp fundarhöld í Öskju-
hlíðinni svaraði Gylfi: „Ja, þeir þurfa
þess ekki einu sinni þeir geta haft
bara fundinn með snittum og pilsner
í virðulegum skrifstofum þannig að
það er náttúrulega miklu þægilegra
en að vera að hittast í Öskjuhlíðinni.
Kannski er það framfararskref svona
í einhverjum skilningi.“
Gylfi er jafnframt fyrrverandi
ráðherra samkeppnismála og fyrr-
verandi stjórnarformaður Sam-
keppniseftirlitsins auk þess að hafa
verið starfandi sem ráðgjafi þess frá
árinu 2013. Það er bagalegt að máls-
metandi fræðimaður og kunnáttu-
maður um samkeppnismál skuli
fara með slíka rangfærslu. Að ýja
að því að tillagan feli í sér heimild
til ólögmæts samráðs er afbökun á
staðreyndum máls.
Tillaga frumvarpsins gengur út
á að færa íslensk samkeppnislög til
samræmis við löggjöf annarra ríkja
á EES-svæðinu og auka með því skil-
virkni við framkvæmd samkeppnis-
eftirlits í þágu atvinnulífs og neyt-
enda en því fer fjarri að hún stuðli að
veikara eftirliti. Það er ekki reynslan
af starfi framkvæmdastjórnar ESB
eða eftirlitsstofnunum annarra ríkja
á EES-svæðinu.
Samstarf sem hefur jákvæð
efnahagsleg áhrif
Samkvæmt 10. gr. samkeppnislaga
nr. 44/2005 eru allir samningar,
samþykktir og samstilltar aðgerðir
milli fyrirtækja sem koma í veg
fyrir eða raska samkeppni bann-
aðar. Gildir einu hvort samráðið
er formlegt eða óformlegt. Í 15.
gr. laganna er undanþáguheimild
sem heimilar samstarf ef það:
n stuðlar að bættri framleiðslu
eða dreifingu á vöru eða
þjónustu eða eflir tæknilegar og
efnahagslegar framfarir
n veitir neytendum sanngjarna
hlutdeild í ávinningi sem af því
hlýst
n leggur ekki höft á hlutaðeigandi
fyrirtæki sem óþörf eru til að
settum markmiðum verði náð
n veiti fyrirtækjunum ekki færi á
að koma í veg fyrir samkeppni
að því er varðar verulegan hluta
framleiðsluvaranna eða þjón-
ustunnar sem um er að ræða.
Samstarf fyrirtækja kann því
að vera heimilt þegar jákvæð sam-
keppnisleg áhrif eru meiri en þau
neikvæðu samkeppnislegu áhrif
sem samstarfið kann að hafa í för
með sér. Jafnframt þarf að vera hægt
að sýna fram á það að jákvæð efna-
hagsleg áhrif skili sér til neytenda
og að samstarfið gangi ekki lengra
en þörf krefur til að ná þeim mark-
miðum sem að er stefnt.
Sem dæmi um samstarf sem hefur
verið heimilað á Íslandi á grundvelli
undanþágunnar má nefna undan-
þágu Nova og Vodafone til sam-
starfs í því skyni að ná fram hag-
ræðingu í fjárfestingum og rekstri
dreifikerfis fyrir farsímaþjónustu,
samstarf banka og sparisjóða (Auð-
kenni) til kaupa, uppsetningar
og innleiðingar á öryggisbúnaði
vegna netbankaviðskipta, heimild
Gagnaveitu Reykjavíkur og Mílu
til að eiga í samstarfi um að nýta
sömu framkvæmdir til þess að
leggja hvort sitt ljósleiðaranetið,
heimild til samstarfs tæknimanna
sem starfa að net- og upplýsinga-
öryggismálum fjármálafyrirtækja
til að vinna gegn ógnum sem steðja
að netöryggi og netglæpum sem
beinast að fjármálafyrirtækjum og
samstarf olíufyrirtækja um rekstur
sameiginlegrar eldsneytisafgreiðslu
á Keflavíkurflugvelli. Fjölmörg fleiri
dæmi væri hægt að nefna.
Ætla má að þörf fyrir nýtingu
undanþágunnar kunni að aukast
í hinu smáa hagkerfi á Íslandi þar
sem þörf fyrir samnýtingu innviða
og ör tækniþróun kann að kalla á
aukið samstarf til að standast sífellt
harðnandi alþjóðlega samkeppni.
Tillaga frumvarpsins felur í sér
að í stað þess að fyrirtækjum beri
skylda til að sækja um undanþágu
til Samkeppniseftirlitsins fyrir
samstarfi verði mat og ábyrgð á því
hvort samstarf fyrirtækja standist
undanþáguheimildina, fært til fyrir-
tækjanna. Bera þau sjálf þá ábyrgð
á því að haga samningagerð sín á
milli og samstarfinu öllu með þeim
hætti að það samræmist lögum.
Samkeppniseftirlitið skal setja leið-
beiningarreglur um fyrirkomulag
mögulegs samstarfs. Þær leiðbein-
ingar hafa nú þegar verið gefnar út af
ESB og Eftirlitsstofnun EFTA og því
hægur vandi fyrir íslensk stjórnvöld
að gefa út samsvarandi leiðbeining-
ar og annars staðar í Evrópu. Breyt-
ingin kallar líka á breytt vinnubrögð
og gerir ráð fyrir því að telji fyrirtæki
þörf á, geti þau leitað eftir sértækari
leiðbeiningum til Samkeppniseftir-
litsins þó hin endanlega ábyrgð liggi
alltaf hjá þeim.
Er tillagan í samræmi við breyt-
ingar sem tóku gildi annars staðar
á EES-svæðinu 1. maí 2004 og var
þá ætlað að færa samkeppnisreglur
til nútímahorfs. Í dag er Ísland eina
landið á Norðurlöndunum og, eftir
því sem undirritaður kemst næst en
með þeim fyrirvara, á öllu EES-svæð-
inu sem hefur ekki breytt lögunum
til samræmis við hina almennu
framkvæmd. Því skal þó haldið til
haga að í Danmörku er undanþágu-
beiðnaleiðin til sem formleg heimild
en er vart notuð í framkvæmd. Evr-
ópureglurnar hafa bein réttaráhrif í
ríkjum ESB sem gerir það að verkum
að þeir samningar sem mestu máli
skipta fyrir neytendur falla þar
undir.
Þó breytingin láti ekki mikið yfir
sér olli hún og aðrar breytingar í
átt að aukinni skilvirkni og virkari
útgáfu leiðbeininga eftirlitsstofnana
straumhvörfum við samkeppniseft-
irlit á EES-svæðinu. Hefur breytingin
ekki síst stuðlað að betri nýtingu á
mannaf la eftirlitsstofnana í þágu
brýnustu verkefna.
Það er orðið löngu tímabært að
samkeppnisreglur á Íslandi verði
lagaðar að þörfum markaðarins.
Skilvirkari reglur leiða af sér virkari
samkeppni og skilvirkara atvinnu-
líf sem eykur samkeppnishæfni
landsins og skilar aukinni velsæld
til almennings.
Það er því framar öðru neytenda-
mál að ákvæði lagafrumvarpsins
sem miða að aukinni skilvirkni verði
að veruleika.
6 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 M I Ð V I K U D A G U R8 MARKAÐURINN
0
6
-1
1
-2
0
1
9
0
5
:1
9
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
0
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
4
2
8
-E
6
B
4
2
4
2
8
-E
5
7
8
2
4
2
8
-E
4
3
C
2
4
2
8
-E
3
0
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
0
s
_
5
_
1
1
_
2
0
1
9
C
M
Y
K