Vesturbæjarblaðið - ágú. 2015, Blaðsíða 4

Örnólfur Árnason e r e i n n a f þekktari mönnum í m e n n i n g a r -lífi hér á landi.
Hann hefur ritað nokkrar
bækur og leikrit, fengist við
blaðamennsku og listgagnrýni,
f ramle i t t kv ikmyndir og
síðast en ekki síst tekið þátt í
og staðið fyrir margvíslegum
m e n n i n g a r v i ð b u r ð u m í
gegnum tíðina. Hann var meðal
annars framkvæmdast jóri
Listahátíðar 1979 til 1983,
stýrði Kvikmyndafélaginu Óðni
um tíma.
Örnólfur hefur einnig fengist
mikið við þýðingar og meðal
annars þýtt verk eftir Tennessee
Williams, Harold Pinter, Arnold
Wesker, Peter Shaffer, Buero
Vallejo og Garcia Lorca. Hann
hefur einnig gert marga útvarps-
og sjónvarpsþætti og á síðasta
áratug hefur hann framleitt
útvarpsþætti á ferðum sínum
og sagt frá sögu og menningu
Spánar, fjallað um fólk Norður-
Afríku og Suður-Ameríku svo
nokkuð sé nefnt. Hann er
einnig vel þekktur fyrir störf að
ferðamálum. Starfaði á Spáni fyrir
ferðaskrifstofuna Útsýn á þeim
árum þegar Íslendingar voru
að stíga sín fyrstu skref í Suður
Evrópu og nú hefur hann tekið
þann þráð upp aftur og farið
með hópa til austurhluta Asíu.
Örnólfur bjó ásamt eiginkonu
sinni Helgu Elínborgu Jónsdóttur
leikkonu og fjórum börnum
þeirra á Bræðraborgarstígnum
nánar tiltekið í húsi Eldeyjar
Hjalta í um þrjá áratugi. Börn
Örnólfs og Helgu eru; Margrét
tónlistarmaður og rithöfundur
fædd 67, formaður Félags
leikskálda og handritshöfunda
sem faðir hennar stofnaði á
sínum tíma, Jón Ragnar fæddur
1970, lögfræðingur og sellóleikari
og býr í Singapore, Álfrún Helga
leikari fædd 81 og Árni Egill
fæddur 83 sem er læknir og býr
í Svíþjóð. Auk þess að hafa búið
á Bræðraborgarstígnum í um
þrjá áratugi á Örnólfur aðrar
tengingar við Vesturbæinn. Hann
spjallar við Vesturbæjarblaðið að
þessu sinni.
„Ég er ekki fæddur í Vestur-
bænum en tengist Vesturbænum
á ýmsan máta. Faðir minn Árni
Þorsteinn Egilsson bjó á Bárugötu
6 þegar hann var krakki og gekk
í Miðbæjarskólann. Þegar ég
fæddist, í stríðinu, ráku amma
mín og afi, Margrét Árnadóttir
og Egill Benediktsson umfangs-
mikla veitingastarfsemi á neðstu
tveimur hæðum Oddfellowhús-
sins við Tjörnina sem hét Tjarnar-
kaffi. Þau bjuggu í Tjarnargötu
11 þar sem Ráðhúsið stendur
nú. Þegar ég var fjögurra ára
keyptu þau gamla biskupshúsið
við Tjarnargötu 26. Ég fluttist til
þeirra þegar ég var í menntaskóla
og bjó hjá þeim fram yfir
stúdentspróf. Ég tel mig því eiga
talsverðar rætur fyrir vestan Læk.
En svo kemur svolítið hlé. Eftir
að við Helga giftum okkur 1967
bjuggum við á nokkrum stöðum
hingað og þangað í bænum en
árið 1970 keyptum við gamalt
sögufrægt „norskt“ hús á horninu
á Bræðraborgarstíg og Ránargötu,
hús Eldeyjar Hjalta, og bjuggum
þar næstu 30 árin.“
Ungir listamenn flykkjast
í Vesturbæinn
„Þegar við keyptum húsið var
að hefjast alda ungra bóhema
að kaupa og gera upp gömul
timburhús. Margir vinir okkar
höfðu eignast sínar fyrstu íbúðir
í nýju hverfunum til dæmis
Breiðholtinu en nokkrum árum
seinna vildu allir komast aftur í
gamla bæinn. Við vorum nokkuð
fljót til og foreldrar okkar, afar og
ömmur og aðrir velviljaðir, réðu
okkur frá þessu flani, að kaupa
„fúaspýtuhjalla“, því þetta var
einmitt það sem þeirra kynslóðir
höfðu viljað flýja frá. Rauða húsið
númer 8 við Bræðraborgarstíg
kostaði eitthvað svipað og
þriggja herbergja blokkaríbúð
en auðvitað var margt sem við
þurftum að lagfæra. Við vorum
svo heppin að eiga einhvern
mesta sérfræðing landsins í
varðveislu gamalla húsa að
einkavini, Magnús Skúlason
arkitekt. Hann var auk þess
nágranni okkar, bjó í efri hluta
húss foreldra sinna á Bakkastíg 1
og var nýbúinn að gera það
húsnæði upp.“
Sex sjómenn í einu
kjallaraherbergi hjá
Eldeyjar Hjalta
A u ð v i t a ð v a r þ e t t a
kostnaðarsamt hjá okkur, við
unnum oft dag og nótt við að
skrapa og mála og smíða en þetta
var engu að síður dásamlegur
tími. Við byggðum bíslag við
norðurhliðina, nýjan aðalinngang
með salerni, settum kvist á efri
hæðina og grófum kjallaragólfið
niður um 25 sentimetra eða eins
djúpt og grunnurinn leyfði til þess
að gera kjallarann íbúðarhæfan.
Þegar við fluttum inn í húsið var
bara lúga í eldhúsgólfinu upp á
gamla mátann og tréstigi niður
og í eina þiljaða herberginu í
kjallaranum, sem ekki var ýkja
margir fermetrar, ku stundum
hafa sofið sex til átta sjómenn úr
skipshöfn Hjalta. Þannig breytast
kröfurnar.“
Fá börn í Vesturbænum
Örnólfur segir ýmislegt hafa
breyst í Vesturbænum á fyrstu
10 til 15 árunum eftir 1970.
„Þegar við fluttum áttum við tvö
börn, eins og þriggja ára. Það
var fátt um leikfélaga fyrir þau
því í hverfinu bjuggu næstum
eintómir ellibelgir. Jafnvel eftir
að krakkarnir okkar komust á
skólaaldur dingluðu yfirleitt
bara 12 til 14 krakkar í hverjum
árgangi í stofunum í gamla
Stýrimannaskólanum sem þá
var orðinn barnaskóli. Þetta
breyttist með dramatískum
hætti á næsta einum og hálfum
áratug og þegar yngri krakkarnir
okkar uxu úr grasi var búið að
byggja Vesturbæjarskólann
og hann að springa utan af
ómegðinni í hverfinu.“ Örnólfur
segir að þetta hafi gerst án þess
að mikið væri byggt af nýjum
húsum á þessum tíma heldur
hafi orðið svona mikil breyting
á aldurssamsetningu íbúanna á
örfáum árum. „Ungt barnafólk
sat um íbúðirnar og keypti þær
um leið og gamla fólkið hrökk
upp af. Að þessu urðum við vitni
áratugina þrjá sem við bjuggum
á Bræðraborgarstígnum. Þar
sem áður fannst ekki nokkur
leikfélagi handa ungum börnum
var allt í einu orðinn til yndislegur
þorpsbragur sem lýsti sér í
því að allir krakkarnir, bæði
yngri og eldri, léku sér saman í
stórfiskaleik og fallin spýtan og
stundum stóð hópur af krökkum
í forstofunni hjá okkur að bíða
eftir félögum sínum á meðan
við lukum við kvöldmatinn. Við
vorum alltaf síðust að borða
eftir búsetu á Spáni þar sem ekki
tíðkast að snæða fyrr en með
seinna fallinu.“
Ómálaður panell skyldi
það vera
Örnólfur segir ýmislegt fyndið
hafa átt sér stað í sambandi við
þessa rómantísku sveiflu að
gera upp gömul hýbýli. „Þetta
var ekki lítill partur af lífi okkar,
unga fólksins sem keypti sér
gömul hús, að spekúlera, bera
saman bækur um hvernig standa
ætti að endurbótunum. Og það
tæmdust margir rauðvínskútarnir
undir þessum bollaleggingum.
Í fyrstu var álitið langflottast að
ná panelnum alveg hreinum.
Við rifum því veggfóðrið utan
af panelnum en þá kom í ljós að
hann hafði nær alls staðar verið
málaður. Og þá fór í verra. Við
þurftum að ná málningunni
af. Það þýddi að allskonar efni
voru borin á málninguna og
svo var skrapað og skrapað
sem var hræðilega tímafrekt.
Þetta létum við þó yfir okkur
ganga því það voru nánast
trúarbrögð að panellinn yrði að
vera ómálaður. Svo liðu nokkur
ár og þá uppgötvaði einhver
smekkmaður það að panell var
miklu fallegri málaður og þá var
drifið í að hvítmála panelinn
sem við höfðum áður stritað
við að skrapa. Svona sveiflast
smekkurinn og við eins og
tuskudúkkur með honum.“
Úr hefðbundnu
háskólanámi í lista-
og menningarlífið
Þá berst talið að lífshlaupi
Örnólfs. Hvað hafði hann í
hyggju að taka sér fyrir hendur
að menntaskóla loknum. Hann
byrjaði í lögfræði en fór svo á
kaf í lista- og menningarlífið.
„Það var með mig eins og marga
jafnaldra mína að við vissum
ekki hvað við vildum taka okkur
fyrir hendur eftir að hafa fengið
stúdentshúfuna. Þá voru ekki eins
margar leiðir í Háskóla Íslands og
nú er og engir sjóðir sem hægt
var að sækja um námslán eða
námsstyrki í. Aðeins þeir sem
áttu efnaða foreldra eða aðra
styrktaraðila komust til útlanda
til náms. Eftir útskrift úr MR fór
ég eftir útilokunaraðferðinni og
valdi lögfræði. Ég hafði raunar
heilmikinn áhuga á henni og
stundaði námið ágætlega í
rúmlega tvö ár og bætti meira
að segja við mig öðru fagi,
viðskiptafræði, sem ég stundaði
l íka prýðilega. Móðir mín,
Finnborg Örnólfsdóttir, var mjög
ánægð með mig vegna þess að
hana dreymdi helst um að senda
mig í utanríkisþjónustuna. Hún
sá mig fyrir sér sem sendiherra
þjóðarinnar út um allan heim og
taldi mig ljómandi vel til þess
fallin. En það fór svolítið á annan
veg því mér bauðst vinna á
Morgunblaðinu sem blaðamaður
og varð svo heltekinn af því
starfi að ég hætti alveg að
sinna háskólanum og starfaði
þess í stað við blaðamennsku
næstu þrjú árin. Ég gerðist líka
leiklistargagnrýnandi blaðsins
og var á þessum árum orðinn
nokkuð virkur þátttakandi í
lista- og menningarlífinu. Um
sama leyti fór ég sjálfur að fást
við að skrifa leikrit, þýða úr
ensku og sömuleiðis að kenna
í framhaldsskólum. Síðan hóf
ég aftur nám í Háskólanum en
þá í Heimspekideild, í ensku
og íslensku. Ég lauk því námi
ekki alveg heldur því skömmu
eftir að við keyptum húsið á
Bræðraborgarstígnum ákváðum
við Helga að fara til Barcelona í
eitt ár þar sem við fórum í nám
við háskóla og leiklistarskóla.
Eftir það hef ég ekki setið á
skólabekk.“
Els Comediants og
Bernhöftstorfan
Örnólfur kveðst á þessu tíma
hafa flækst út í ýmis félagsmál.
„Vinir mínir leikritahöfundar
fengu mig til að gerast formaður
Leikskáldafélagsins sem við
stofnuðum árið 1975. Ég hafði
brennandi áhuga á að fást
við hin ýmsu hagsmunamál
leikskálda og var formaður
félagsins í ellefu ár auk þess sem
ég var um nokkurra ára skeið
formaður Leikskáldasambands
Norðurlanda og varaforseti
Alþjóðasamtaka leikskálda.“
Örnólfur segir að öll þessi
starfsemi á listasviðinu hafi
hlaðið utan á sig. „Árið 1979
var ég beðinn um að gerast
framkvæmdastjóri Listahátíðar
og næstu fjögur árin veittum
við Njörður P. Njarðvík, sem
var stjórnarformaður, hátíðinni
forstöðu.“ Örnólfur segir að
það hafi verið skemmtileg ár.
„Eitt það eftirminnilegasta af
mörgu á þessum árum var
þegar við fengum leikflokkinn
Els Comediants frá Barcelona
4 Vesturbæjarblaðið ÁGÚST 2015
Í lista- og menningarlífi
og fararstjórn
Fjölskyldan á Bræðraborgarstíg 8 – í húsi Eldeyjar Hjalta á níunda áratugnum. Frá vinstri: Margrét,
Jón Ragnar, Árni Egill, Helga Elínborg, Álfrún Helga og Örnólfur.
Viðtal við Örnólf Árnason: