Morgunblaðið - 22.10.2019, Qupperneq 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. OKTÓBER 2019
Bernhard Schlink varð meðbók sinni Lesarinn einnþekktasti rithöfundurÞýskalands. Í þeirri bók er
viðfangsefnið saga Þýskalands og það
sama á við um nýjustu bók hans,
Olgu, sem nú er komin út vandaðri
þýðingu Elísu Bjargar Þorsteins-
dóttur.
Olga er munaðarleysingi. Hún á
litla samleið með jafnöldrum sínum
fyrir utan systk-
inin Herbert og
Viktoríu, sem eru
börn efnaðs verk-
smiðjueiganda.
Olga og Her-
bert fella hugi
saman, en for-
eldrum hans
finnst hún af of
lágum stigum.
Lesandinn
fylgir Olgu í gegnum tuttugustu öld-
ina, leit Þjóðverja að stað í sólinni á
nýlendutímanum, nasisma Hitlers,
tíma kalda stríðsins og sameinaðs
Þýskalands.
Sagan er að mörgu leyti listilega
saman fléttuð. Sjónarhólarnir eru
margvíslegir, í upphafi er alsjáandi
sögumaður, þá segir vinur Olgu frá
og að síðust er sagan sögð með sendi-
bréfum.
Herbert er stórhuga og fullur af
útrásardraumum. Hann fer til Þýsku
Suðvestur-Afríku þar sem Þjóðverjar
murkuðu lífið úr Herero-mönnum.
Hann ræðst í örlagaríka landkönnuð-
arferð á norðurslóðir.
En Olga bíður heima og ofbýður
útrásarhvöt manns síns.
Olga horfir líka upp á það að sonur
þeirra gengur nasistum á hönd og
fylgir þeim að málum í heimsstyrjöld-
inni.
Eftir stríðið kynnist hún ungum
manni, sem vill gera upp við fortíðina,
en lætur ekki staðar numið þar, held-
ur vill einnig breyta heiminum. Olga
styður uppgjörið, en ákafinn við að
breyta heiminum finnst henni af
sama toga og markmiðin, sem
hrundu Þjóðverjum út í tvær heims-
styrjaldir.
Schlink vill í bókinni koma ákveðn-
um boðskap á framfæri og Olga er
verkfærið.
Á einum stað vísar hún til þess að
Frakkar, Englendingar og Rússar
hafi eignast föðurlönd sín snemma,
en Þjóðverjar lengi vel aðeins átt sitt
í draumheimum eins og Heine hafi
skrifað, ekki á jörðu þar sem þeir
voru klofnir og tvístraðir heldur á
himni.
„Þegar Bismarck hafði loksins
skapað handa þeim föðurland voru
þeir orðnir vanir draumórunum,“
skrifar Olga í bréfi, sem hún skrifar
manni sínum en veit að sennilega
mun aldrei berast honum. „Þeir geta
ekki hætt að láta sig dreyma. Þeir
halda órunum áfram, nú um mikilleik
Þýskalands og sigra þess á hafinu og
í fjarlægum heimsálfum og um efna-
hagsleg hernaðarleg kraftaverk.“
Annars staðar segir hún við full-
trúa ’68-kynslóðarinnar „í staðinn
fyrir að leysa ykkar vandamál viljið
þið bjarga heiminum. Þetta verður of
stórt hjá ykkur líka, finnurðu það
ekki?“
„Of stórt“ svipti Olgu sínum nán-
ustu og um það kennir hún Bismarck,
sem freistaði Þjóðverja kynslóð fram
af kynslóð á tuttugustu öldinni. Hann
segir þó ekkert um hvort Þjóðverjar
glími enn við Bismarck-heilkennið.
Órar um mikilleik
Of stórt Í Olgu gerir Bernhard Schlink upp við Þýskaland á tuttugustu öld.
Skáldsaga
Olga bbbmn
Eftir Bernhard Schlink.
Elísa Björg Þorsteinsdóttir þýddi. Mál
og menning gefur út. Kilja, 260 bls.
KARL BLÖNDAL
BÆKUR
Finnur Arnar Arnarsson, höfund-
ur og leikstjóri sýningarinnar
Engillinn sem frumsýnd verður í
Þjóðleikhúsinu 21. desember, og
Gréta Kristín Ómarsdóttir drama-
túrg hafa hleypt af stokkunum
verkefninu Hversdagsleikhúsið og
er Gréta nýkomin úr hringferð um
landið þar sem hún setti upp
hversdagsleikhús á tíu ólíkum
stöðum, kom fyrir stólum úr leik-
húsinu í almannarými og breytti
því þar með í lítið leikhús.
Þessi gjörningur er á vegum
Þjóðleikhússins. „Hversdagslegt
rými verður leiksvið, fólk að störf-
um og gestir og gangandi í hvers-
dagslegum erindagjörðum verða
leikarar og þeim sem sest í sætið
býðst að verða áhorfandi og von-
andi sjá hversdagsleikann í öðru
ljósi,“ segir í tilkynningu um
gjörninginn.
Staðirnir tíu eru Listasafnið á
Akureyri, JMJ herradeild í sama
bæ, Salvía á Húsavík, pósthúsið á
Raufarhöfn, Herðubreið á Seyðis-
firði, Hárátta í Keflavík, Reykja-
víkurflugvöllur og Vesturbæjar-
laug í Reykjavík og bókasafnið í
Safnahúsinu á Ísafirði.
Tilgangur þessa verkefnis er að
heiðra minningu Þorvaldar Þor-
steinssonar, myndlistarmanns, rit-
höfundar og leikskálds, og voru
fyrrnefndir staðir valdir með
hversdagsleikann í huga, „kunn-
uglegir staðir sem við höfum
kannski gleymt að búi yfir nokkr-
um töfrum eða sögum“, eins og
því er lýst í tilkynningu en Þor-
valdur bjó einmitt yfir þeim hæfi-
leika að geta séð töfrana í hinu
hversdagslega og vann mikið með
hverdagsleikann í list sinni, bæði
myndlist og skrifuðum verkum.
Sýningin Engillinn er byggð á
verkum Þorvaldar og hefur Finn-
ur Arnar, myndlistarmaður og
leikmyndahöfundur, skapað sýn-
ingu upp úr verkum Þorvaldar og
koma saman í því verk úr ýmsum
áttum; örverk, brot úr lengri verk-
um og vísanir í myndlist og gjörn-
inga.
Þorvaldur fæddist árið 1960 og
lést fyrir aldur fram árið 2013.
Morgunblaðið/RAX
Hæfileikaríkur Þorvaldur skildi eft-
ir sig mikinn fjölda merkra verka.
Hversdagsleikhús í
minningu Þorvaldar
 Sýnt á tíu hversdagslegum stöðum
The Retreat Bláa lónsins hlaut
arkitektaverðlaun ársins, eða
Architectural Design of the Year
eins og verðlaunin heita á ensku, á
alþjóðlegu verðlaunahátíðinni
Architecture Master Prize. Verð-
launin voru afhent í Guggenheim-
safninu í Bilbao á Spáni í síðustu
viku, að því er fram kemur í til-
kynningu.
Verðlaunin þykja ein þau virt-
ustu í heimi arkitektúrs og eru þau
veitt einstökum verkum sem hafa
verið byggð eða reist á síðustu
fimm árum, eins og segir í tilkynn-
ingunni og er þetta í fyrsta sinn
sem Íslendingar vinna til þeirra.
Í rökstuðningi dómnefndar segir
m.a. að The Retreat nái að sameina
heilsulind, jarðhitalón og 62 her-
bergja hótel sem hinn einstaki jarð-
sjór Bláa lónsins umlyki.
„Það er mikill heiður fólginn í því
að vinna þessi virtu og eftirsóttu
verðlaun. Við hjá Bláa lóninu höf-
um ávallt lagt afar mikla áherslu á
hönnun í okkar uppbyggingu enda
teljum við að hún skili sér vel í ein-
stakri upplifun gesta okkar,“ er
haft eftir Grími Sæmundsen, for-
stjóra Bláa lónsins.
The Retreat var hannað af Bas-
alt arkitektum og var innanhúss-
hönnun unnin í samstarfi við
Design Group Italia sem sá einnig
um upplifunarhönnunina. Lýsingar-
hönnuðir eru Liska og verkfræð-
ingar Eflu verkfræðistofu.
The Retreat hlaut virt verðlaun
Í Guggenheim Frá vinstri Sigríður Sigþórsdóttir, Hrólfur Karl Cela,
Hartmann Kárason og Marcus Zotes frá Basalt arkitektum.
Hanna Dóra Sturludóttir mezzó-
sópran, Martial Nardeau flautuleik-
ari og píanóleikarinn Snorri Sigfús
Birgisson koma fram í tónleikaröð-
inni Tíbrá í Salnum í Kópavogi í
kvöld og flytja fjölbreytt efni með
dans og söng, einfaldleika, drama-
tík, alvarleika og glaðværð. Verða
flutt verk eftir Edvard Grieg,
Charles Ives, Igor Stravinsky,
Gabriel Fauré og Maurice Ravel og
frumflutt verkin „Sólheimar“ og
„Hvorki nú né þá“ eftir Snorra Sigfús Birgisson.
Mezzó, flauta og píanó
Hanna Dóra
Sturludóttir
157 lög bárust í Söngvakeppnina 2020,
sem er 25 lögum fleiri en í fyrra, þegar
send voru 132 lög. Umsóknarfrestur
rann út 17. október og tekur nú við sjö
manna valnefnd sem mun velja úr lög
og hafa samband við þá höfunda sem
boðið verður að taka þátt í Söngva-
keppninni á næsta ári. Mun RÚV einn-
ig leita til reyndra lagahöfunda sem
munu semja nokkur keppnislaganna.
Tíu lög keppa um að verða framlag Ís-
lands í Eurovision 2020. Í ár var það „Hatrið mun sigra“
með Hatara.
157 lög send í keppnina
Matthías í Hatara
Funahöfða 7, 110 Reykjavík | Sími 577 6666
., '*-�-��,�rKu�,
KIEL/ - OG FRYSTITJEKI
Iðnaðareiningar
í miklu úrvali
Dalvegi 16c | 201 Kópavogur | Sími 568 6411 | rafvorur@rafvorur.is
Amerísk heimilistæki
rafvorur.isRAFVÖRUR ehf
Þvottavélar
og þurrkarar
sem taka
10-17 kg