Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.10.2019, Blaðsíða 14

Þ
að er mánudagsmorgunn og safnið
er nýopnað. Reyndar er Listasafn
Reykjavíkur í Hafnarhúsinu opið
363 daga á ári þannig að þar koma
gestir sjaldan að lokuðum dyrum.
Blaðamaður er mættur til fundar við safnstjór-
ann Ólöfu Kristínu Sigurðardóttur en hún hef-
ur verið þar við stjórnvölinn í fjögur ár. Við
komum okkur fyrir á notalegu kaffistofunni á
annarri hæð með útsýni út á haf og Esju og
tölum um ferilinn, listamenn og myndlist, sem
er að sjálfsögðu óþrjótandi umræðuefni. Það
kemur fljótt í ljós að Ólöf hefur mikla ástríðu
fyrir safninu, starfinu og myndlist í landinu
sem hún segir á afar háu plani.
Frábær tími í Chicago
Ólöf tók við starfi safnstjóra í ágúst árið 2015
og segist hún hafa tekið við góðu búi af Haf-
þóri Yngvasyni sem stjórnaði safninu í tíu ár
þar á undan. Ólöf segist vel geta hugsað sér að
sitja í áratug en starfið er tímabundið og tíu ár
er hámarkið sem safnstjóri má sitja.
„Mér finnst þetta svo skemmtilegt og svo
mikil áskorun. Þetta er svo gefandi starf að
það hálfa væri nóg,“ segir hún.
„Ég kom reyndar ekki ókunnug að þessu
verkefni því ég var búin að vinna svo lengi hér
áður en ég tók við sem safnstjóri. Ég þekkti
innviði stofnunarinnar og hafði strax skýra sýn
á það hvar væru tækifæri til úrbóta,“ segir
Ólöf en hún er í grunninn með próf úr Mynd-
lista- og handíðaskóla Íslands og meistarapróf
frá School of the Art Institute í Chicago þar
sem hún sérhæfði sig í stjórnun listasafna og
sýningarstjórnun.
„Ég málaði aðeins eftir myndlistarnámið og
hélt sýningar og tók þetta nokkuð alvarlega.
Ég flutti til Akureyrar ásamt manninum mín-
um sem var að leika hjá Leikfélagi Akureyrar
og bjó þar í þrjú ár. Þar tók ég að mér verkefni
þar sem mitt hlutverk var meira að skapa vett-
vang fyrir aðra listamenn. Ég stýrði Lista-
sumri á Akureyri en á þessum tíma var Gilið
rétt að byrja að ná flugi. Þar komst ég að því
að ég hafði ótrúlega gaman af því að láta eitt-
hvað gerast. Það gaf mér mikið og ég gerði það
vel. Þá fann ég að þetta var eitthvað sem mig
langaði að gera. Ég var að fást þarna við allar
listgreinar; myndlist, leiklist og tónlist,“ segir
hún.
„Þegar ég kom svo aftur suður fór ég að
vinna í Menningarmiðstöðinni Gerðubergi þar
sem líka er verið að fást við ýmsar listgreinar
en komst fljótt að því að ég var best í myndlist-
inni, enda með þann grunn. Ég sótti svo um og
fékk starf deildarstjóra fræðsludeildar Lista-
safns Reykjavíkur og sinnti því starfi í ellefu
ár ásamt sýningarstjórnun.“
Ólöf tók sér hlé frá vinnu þegar hún var rétt
að verða fertug og hélt út í heim með mann og
börn. „Ég fann háskóla í Chicago þar sem ég
gat tekið meistaragráðu sem var tengd bæði
safnafræði og samtímalistfræði. Á þessum
tíma voru ýmis knýjandi viðfangsefni til um-
ræðu í safnaheiminum, eins og safnið sem vett-
vangur sköpunar, og ýmis viðfangsefni sem
tengjast nýmiðlum. Ég skrifaði lokaritgerðina
mína um varðveislu stafrænna miðla og það er
enn verið að reyna að leysa þá þraut. En þar
fyrir utan var þetta ótrúlega gaman og gefandi
fyrir okkur sem fjölskyldu,“ segir Ólöf og
nefnir að börnin hafi þá aðeins verið um
tveggja og tólf ára en eru í dag þrítug og tví-
tug.
Eiginmaður Ólafar, Sigurþór Albert
Heimisson, er menntaður leikari og vinnur
við vefumsjón í LHÍ og sem leiðsögumaður.
„Í Chicago var hann að leika í leikhópi sem
fékk einmitt virt verðlaun, og svo var hann líka
að sinna börnunum og heimilinu. Þetta var frá-
bær tími fyrir okkur öll. “
Griðastaður landsmanna
Eftir starfið sem deildarstjóri fræðsludeildar
Listasafns Reykjavíkur tók Ólöf við starfi
safnstjóra Hafnarborgar. „Ég tók við því starfi
1. október 2008, sex dögum fyrir hrun,“ segir
hún og hlær.
„Þetta var mjög áhugaverður tími. Það var
jákvæðni gagnvart breytingum og þótt ég hafi
líka þar tekið við góðu búi var sitthvað sem ég
vildi breyta. Það er einmitt þess vegna sem
þessar stöður eru allar tímabundnar; svo nýtt
fólk geti komið inn með nýja sýn,“ segir hún.
„Svo þegar ég tók við hér fann ég að hér
voru væntingarnar miklar. Fólk væntir þess
að þetta safn sé áhugavert og spennandi,“ seg-
ir Ólöf og tekur fram að safnið hafi síður en svo
verið illa rekið áður en auðvitað hafi hún komið
inn með nýjar áherslur.
„Mig langaði að opna safnið meira út í sam-
félagið; að leggja áherslu á að safn sem er rek-
ið fyrir almannafé sé griðastaður fyrir fólkið.
Ég vil að fólk geti komi hingað og upplifað þá
sögu sem myndlistin speglar um samtíma okk-
ar og fortíð og jafnvel hvernig hún getur verið
vegvísir inn í framtíðina. Auðvitað þurfum við
að vera með vandaðar sýningar; það er grund-
vallaratriði. Það þurfa að vera sýningar sem
tala inn í samtímann og eru ekki á skjön við
það sem fólk er almennt að velta fyrir sér í
samfélaginu. Við fylgjum sýningunum eftir
með vönduðum textum sem eru aðgengilegir
og ókeypis. Síðan þarf að ná til fólks í gegnum
miðlun og gera hana opna og aðgengilega,“
segir Ólöf.
„Safnið hefur vaxið mikið en margir eru þó
enn pínu hræddir við stofnanir eins og þessa
og sumum finnst þeir ekki eiga erindi inn á
listasafn en hluti af þessari stefnu okkar var að
vera opin og bjóða fólk velkomið og um leið
veita því góða þjónustu,“ segir Ólöf og nefnir
að allt starfsfólk Listasafnsins telur um fjöru-
tíu manns.
Að finna samhljóminn
Ólöf segir að safnið eigi oft í góðu samstarfi við
erlend söfn og komið hefur fyrir að sýningar
héðan séu sendar utan. „Við fáum líka mikið af
fyrirspurnum frá söfnum úti um allan heim
sem óska eftir samstarfi og þá er það okkar
áskorun að velja úr það sem okkur finnst eiga
erindi hingað. Við höfum lagt áherslu á að
kynna listasögulega mikilvæga listamenn. Í
sumar vorum við til dæmis með William Morr-
is-sýninguna. Mér fannst mjög áhugavert að
kynna hann hér af ýmsum ástæðum. Hann var
áhugamaður um Ísland og kom hingað, kunni
íslensku, skrifaði mikið og þýddi íslenskar
bókmenntir. En einnig þá rímaði hans hug-
myndafræði um hönnun ótrúlega vel við hug-
myndafræði um sjálfbærni í samtímanum.
Þannig að ég er líka að skoða hvaða erindi
hlutir eiga við okkur,“ segir hún.
„Á næsta ári verða tvær alþjóðlegar sýn-
ingar hér í Hafnarhúsinu. Annars vegar sýn-
ing á verkum bandaríska listamannsins Sol
LeWitt, sem er stórt nafn í samtímalistasög-
unni, sérstaklega í tengslum við mínimal-
ismann. Það er áhugavert að kynna hann hér
sem sögulega mikilvæga persónu en ekki síst
vegna þess að það má finna hans taug í verkum
nokkurra íslenskra listamanna,“ útskýrir hún.
„Þessi sýning verður á sama tíma og sýning
á Feneyjaverki Hrafnhildar Arnardóttur /
Shoplifter. Báðar sýningarnar eru hugsaðar út
frá rými og þannig fáum við tækifæri til að
skoða innsetninguna sem fyrirbæri; að lista-
verk séu hluti af arkitektúr og rými fyrir gesti.
Það verður ákveðinn samhljómur í þessu. Ég
vil að gesturinn sem gengur inn á safnið upplifi
einhverja sögu; það er markmið með því
hvernig hlutirnir eru settir saman. Eins og
þegar við settum upp á Kjarvalsstöðum í sum-
ar Sölva Helgason og William Morris, sem eru
samtímamenn úr gerólíkum áttum. En það var
alveg óneitanlega samhljómur í því sem þeir
gerðu en áhrif þeirra á heiminn mjög ólík,“
segir hún.
„Hin erlenda sýningin sem verður á næsta
ári er sýning á verkum breska tvíeykisins Gil-
bert & George. Hún verður hluti af Listahátíð
og við erum að vinna hana í samstarfi við önn-
ur söfn í öðrum löndum,“ segir Ólöf og segir
afar mikilvægt að vera í nánu samstarfi við er-
lend söfn því án þess væri ekki möguleiki að fá
stór nöfn til að sýna hérlendis.
Gaman að vera á gólfinu
Þegar Ólöf er spurð hvernig hún velji lista-
menn til að sýna, svarar hún: „Þetta er stórt
safn með þrjá sýningarsali, þannig við höfum
tækifæri til hafa fjölbreyttar sýningar,“ en auk
Hafnarhússins eru Kjarvalsstaðir og Ásmund-
arsafn undir Listasafni Reykjavíkur.
„Ég vil segja margar og fjölbreyttar sögur.
Við reynum að tala við alla, en ekki alla í einu.
Við höfum skyldur við skapandi listamenn og
við listasöguna út frá okkar safneign en mér
finnst líka mjög mikilvægt að taka saman feril
einstaka listamanna eins og til dæmis á við um
yfirlitssýningu á verkum Ólafar Nordal á
Kjarvalsstöðum og sýningu á verkum Magn-
úsar Pálssonar í Hafnarhúsi. Safnið er líka af-
ar mikilvægur vettvangur nýsköpunar þar
sem róttækar hugmyndir komast á flug,“ segir
Ólöf.
„Ég er sýningarstjóri einstaka sýninga og
þar að auki finnst mér stundum ægilega gam-
an að vera á gólfinu þótt mér þyki líka ótrúlega
skemmtilegt að horfa yfir völlinn,“ segir hún.
Ólöf segir söfnin þrjú bjóða upp á ólíkar
nálganir við myndlist; hvert hús hafi sínar
föstu sýningar; Kjarval, Erró og Ásmund.
„Við erum vissulega að skoða listasöguna en
samtíminn er þó drifkrafturinn, að tengja
söguna við samtímann með nýjum og eldri
verkum. Hér í Hafnarhúsi viljum við vera
með tilraunakenndari miðla og meira ögrandi
sýningar. Í D-salnum sýnum við verk eftir
fólk sem hefur þegar sýnt af sér tilburði í
minni rýmum í borginni en fær svo að eiga
hér sína fyrstu safnasýningu,“ segir Ólöf og
segir ákveðna áskorun fólgna í því að fylgjast
með því nýja sem er að gerast í myndlist í
landinu.
Mikilvægt að eignast Heimsljós
Listasafnið á mikið safn verka eftir íslenska
samtímalistamenn, auk safns Kjarvals, Errós
og Ásmundar. Ólöf segir þau leitast við að
sýna hluta þeirra árlega.
„Þá finnum við þema eða viðfangsefni og
vinnum með safneignina út frá því. Við höfum
til dæmis verið dugleg að tengja Ásmund við
samtímann og vorum einmitt tilnefnd til ís-
lensku safnverðlauna fyrir það; að halda
myndlist Ásmundar lifandi í gegnum samtal
við yngri listamenn,“ segir hún.
„Svo er Kjarval ótrúlega ríkulegur og hægt
að skoða hann frá ýmsum sjónarhornum. Eins
og þegar Eggert Pétursson gerði sýningu, sem
hangir uppi núna, sér maður að þetta er allt
annar Kjarval en maður hefur áður séð. Fólk
fær aðra mynd af honum og það er hollt og
gott,“ segir hún.
„Það bætist alltaf eitthvað við safneignina á
hverju ári. Við erum með takmarkað fé til inn-
kaupanna en höfum notið góðs af því að við
eigum velunnara sem hafa styrkt okkur í inn-
kaupum. Svo fáum við líka listaverkagjafir,“
segir hún.
„Mér fannst til dæmis mjög mikilvægt að
eignast verkið Heimsljós eftir Ragnar Kjart-
ansson þegar hann var að taka flugið alþjóð-
lega og verkin hans eru orðin mjög dýr. Það
kom til okkar velunnari og studdi okkur til
þess að við gætum keypt verkið.“
Ólöf segir eitt af hlutverkum safnsins sé að
sýna þjóðinni þessar gersemar og eru því
fimm hundruð verk til sýnis víða um bæinn í
stofnunum Reykjavíkurborgar.
„Við sjáum um Höfða og Ráðhúsið svo dæmi
séu nefnd, og svo eru alltaf verk héðan á sýn-
ingum alþjóðlega. Það er mikilvægt að við lán-
um verkin til útlanda og er líka gæðastimpill á
safnið.“
Hafði strax skýra sýn
Ólöf Kristín Sigurðardóttir, safnstjóri Listasafns Reykjavíkur, hefur í mörg horn að
líta. Mikil gróska er í myndlist í landinu en safnið sinnir samtímalist og reynir að gefa
listamönnum af öllum kynslóðum pláss. Ólöf vill að almenningur líti á safnið sem
griðastað þar sem njóta megi myndlistar, félagsskapar og menningar.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
„Mig langaði að opna safnið meira út í sam-
félagið; að leggja áherslu á að safn sem er
rekið fyrir almannafé sé griðastaður fyrir
fólkið. Ég vil að fólk geti komi hingað og upp-
lifað þá sögu sem myndlistin speglar um sam-
tíma okkar og fortíð og jafnvel hvernig hún
getur verið vegvísir inn í framtíðina,“ segir
safnstjórinn Ólöf Kristín Sigurðardóttir.
VIÐTAL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.10. 2019