Fréttablaðið - 06.03.2020, Blaðsíða 12

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is,
Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Hörður
Ægisson
hordur@frettabladid.is

Ólíkt
bankanum
vestanhafs
hefur
Seðlabanki
Íslands
kosið að
bíða og sjá.
Sú afstaða
sætir furðu.

Það verður
ekki sárs-
aukalaust
fyrir sam-
félag okkar
að vinna sig
út úr þessari
stöðu, en það
er hægt.
Samdrátturinn í hagkerfinu hófst fyrir alvöru haustið 2019 og er á f lestum sviðum útf lutn-ings og gjaldeyrisskapandi atvinnustarfsemi.
Orsökin liggur í genginu og rekstrarkostnaði
fyrirtækja þó vissulega hafi loðnubresturinn og
kórónaveiran sitt að segja.
Gengið er vitlaus skráð, það vita allir sem eitt-
hvað vita. Seðlabankinn stundar gjaldeyrisinn-
grip sem viðheldur fölsku gengi, að sögn til að
halda stöðugleika, en gengið leiðir til versnandi
af komu útf lutningsgreinanna, sem seðlabanka-
stjóri og „hagkerfisráðherrar“ ríkisstjórnarinnar
segja meginvandann. Hin stjórnvaldsstýrða falska
gengisskráning eykur þennan vanda og birtist
meðal annars í auknu atvinnuleysi. Ég verð að
viðurkenna að þessi hagstjórnarspeki er ofar
mínum skilningi.
Vandinn er kristalklár. Alltof hátt gengi krón-
unnar, hæstu laun í heimi og hæstu vexti á fyrir-
tæki í okkar samkeppnisheimi eru meginvandinn,
hann er enginn annar. Af hverju styðjið þið,
ríkisstjórnin og Seðlabankinn, ekki sannleikann?
Það vissu allir sem eitthvað vita um hagsveif luna,
nema þið að því er virðist, að spá Seðlabankans frá
október 2019 myndi ekki rætast.
Nú þegar kórónaveirufaraldurinn ógnar enn
frekar hagkerfinu standa ríkisstjórnin og Seðla-
bankinn fyrir gengisfölsun sem eykur enn frekar á
vandann. Með ónýtri hagstjórnarstefnu, sem mun
kosta enn f leiri störf, valda enn meira atvinnu-
leysi, enn meiri útgjöldum og minni skatttekjum
hins opinbera er verið að grafa enn frekar undan
hagkerfinu, af því að ríkisstjórnin og Seðlabank-
inn þora ekki að horfast í augu við staðreyndir.
Það verður ekki sársaukalaust fyrir samfélag
okkar að vinna sig út úr þessari stöðu, en það er
hægt. Til þess þarf hins vegar þor og raunsæi sem
mér sýnist skorta allan Arnarhólshring.
Arnarhólshringur
á villigötum
Páll Kr. Pálsson
framkvæmda-
stjóri
– við Laugalæk
Ekkert hveiti
Ekkert soyja
Enginn sykur
Ekkert MSG
Íslenskt kjöt
Íslensk
framleiðsla
Sterkar,
mildar
og allskonar
Slæmur talsmáti
Afar áhugaverð umræða fór fram
á Alþingi í gær en þar ræddu
þingmenn hvernig bætt uppeldi
gæti verið góð leið til forvarna og
lýðheilsu. Málshefjandi var Una
Margrét Óskarsdóttir sem situr
á þingi sem varamaður Gunn-
ars Braga Sveinssonar. Hún lýsti
meðal annars yfir áhyggjum af
ljótum talsmáta ungra drengja
sem hefðu greinilega fengið að
spila bannaða tölvuleiki. Einnig
hrósaði hún framtaki Sigmundar
Davíðs Gunnlaugssonar,
þáverandi forsætisráðherra,
sem setti á fót ráðherranefnd um
lýðheilsu. Upp úr þeirri vinnu
kom meðal annars tillaga um
uppeldisnámskeið fyrir foreldra.
Já, bara ef öll börn tækju nú upp
talsmáta þeirra Gunnars Braga
og Sigmundar Davíðs.
Hreinskilni
Sérstakt hrós fyrir hreinskilni
fær Guðmundur Andri Thors-
son, þingmaður Samfylkingar-
innar, sem tók þátt í umræðum
þingmanna um uppeldi. „Herra
forseti. Ég verð að játa að ég
veit ekkert um lýðheilsu,“ sagði
hann meðal annars. Hrein-
skilni af þessu tagi heyrist ekki
á hverjum degi úr ræðustól
þingsins og er til eftirbreytni.
Þingmenn þurfa að átta sig á
því að það er ekki veikleiki að
viðurkenna vanþekkingu á ein-
hverju sviði. Þetta mættu ýmsir
taka sér til fyrirmyndar.
sighvatur@frettabladid.is
Meira en tvær vikur eru síðan ljóst varð að kórónaveiran væri að breiðast út um Evrópu. Á Íslandi hafa greinst flest smit í heiminum miðað við höfðatölu og fjöldinn fer hratt vaxandi. Óþarfi
er að lesa of mikið í þær tölur annað en að þær eru til
marks um skilvirkar viðbragðsaðgerðir almannavarna
og heilbrigðisyfirvalda. Ómögulegt er að segja til um
framhaldið en efnahagsáhrifin af faraldrinum eiga
eftir að verða veruleg. Lítið hefur heyrst frá íslenskum
stjórnvöldum sem hafa ekki enn séð ástæðu til að boða
aðgerðir í því skyni að bregðast við efnahagsáhrifunum.
Af yfirlýsingum að dæma, meðal annars frá Seðlabank-
anum, virðast væntingar um að þetta gangi yfir á örfáum
mánuðum. Um það veit hins vegar enginn og hætt er við
að því fylgi meiri hætta á að gera of lítið og of seint.
OECD hefur lækkað hagvaxtarspá sína fyrir árið – úr
3 prósentum í 1,5 prósent – og varað við því að útbreiðsla
veirunnar muni hafa alvarlegar afleiðingar fyrir heims-
hagkerfið. Hún sé raunar mesta ógn við fjármálakerfi
heimsins frá alþjóðlegu fjármálakreppunni 2008. Það
hefur orðið framboðsskellur sem lýsir sér í því að verk-
smiðjum hefur verið lokað og talsverðar truflanir orðið
á aðfangakeðjum með neikvæðum áhrifum úti um allan
heim. Á eftirspurnarhliðinni hefur traust og væntingar
heimila og fyrirtækja hrapað vegna óvissunnar sem aftur
bitnar á fjárfestingum og neyslu. Peningamálayfirvöld og
fjármálaráðherrar helstu iðnríkja heims hafa því stigið
fram og heitið að grípa til aðgerða til að milda höggið sem
heimsbúskapurinn verður fyrir vegna veirufaraldursins.
Margir seðlabankar hafa þegar lækkað vexti til að
blása lífi í efnahag sinn. Í Bandaríkjunum, þar sem vextir
voru lækkaðir um hálft prósentustig á sérstökum neyðar-
fundi, tók seðlabankastjóri sérstaklega fram að áhrif-
anna gætti einna mest í ferðaþjónustunni en alþjóða-
samtök flugfélaga hafa varað við því að flugfélög gætu
orðið fyrir meira en 100 milljarða dala tekjutapi. Ólíkt
bankanum vestanhafs hefur Seðlabanki Íslands kosið að
bíða og sjá. Sú afstaða sætir furðu. Fá þróuð ríki eiga jafn
mikið undir ferðaþjónustu og því augljóst að faraldurinn
kann að hafa umtalsvert meiri áhrif á íslenskt efnahagslíf
en í öðrum ríkjum. Afbókanir og mögulega tugprósenta
samdráttur er í kortunum. Gæti fjöldi ferðamanna farið
úr tveimur milljónum í um eina milljón í ár? Það væri að
minnsta kosti óvarlegt að útiloka slíka sviðsmynd.
Enginn efast um að þjóðarbúið hefur aldrei verið betur
í stakk búið að takast á við efnahagsáföll. Þá stöðu þarf
að nýta með því að bregðast tímanlega við með skýrum
og afgerandi aðgerðum. Koma þarf til móts við atvinnu-
greinar og fyrirtæki, sem eru lífvænleg en í tímabundn-
um greiðsluerfiðleikum vegna mikils samdráttar, með
lausafjárfyrirgreiðslu í gegnum bankakerfið og eins auka
útlánagetu fjármálastofnana með lækkun á eiginfjár-
aukum. Mikilvægast af öllu er hins vegar að forystumenn
stjórnvalda, sem hafa verið næsta ósýnilegir, stígi fram og
útskýri fyrir almenningi og atvinnulífinu að þetta verði í
lagi og að gripið verði til þeirra ráðstafana sem þarf til að
tryggja efnahagsstöðugleika. Þetta snýst nefnilega ekki
hvað síst um skilaboð sem hafa jákvæð áhrif á væntingar
í hagkerfinu. Þar hefur ríkisstjórnin skilað auðu.
Forystuleysi 
6 . M A R S 2 0 2 0 F Ö S T U D A G U R12 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN