Bændablaðið - 15.11.2018, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 15. nóvember 20182
FRÉTTIR
1. nóvember 2018 – atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið:
Vegna ummæla formanns Sambands garðyrkjubænda
– Misskilningur um áhrif þriðja orkupakkans
Haft er eftir formanni
Sambands garðyrkjubænda á
forsíðu Bændablaðsins í dag,
fimmtu daginn 1. nóvember, að
innleiðing á þriðja orkupakka
Evrópu sambandsins myndi „án
nokkurs vafa leiða til lagningar
sæstrengs og hækkunar á
raforkuverði“. Í kjölfarið
sé „borðleggjandi að íslensk
garðyrkja mun leggjast af í
þeirri mynd sem hún er nú“.
Vegna þessa vill atvinnuvega-
og nýsköpunarráðuneytið árétta
að þriðji orkupakkinn leggur
engar skyldur á herðar Íslandi að
samþykkja hugsanlegan sæstreng.
Enginn vafi leikur á því að
leyfisveitingarvaldið yrði eftir sem
áður hjá íslenskum stjórnvöldum.
Engar millilandatengingar fara
á verkefnalista ESB (PCI-lista)
nema með samþykki viðkomandi
stjórnvalda og reglugerðin um
verkefnalistann hefur raunar ekki
verið innleidd í EES-samninginn
og er ekki hluti af þriðja
orkupakkanum. Þá er sérstaklega
kveðið á um að kerfisáætlun
sambandsins sé óbindandi fyrir
aðildarríkin. Af þessum ástæðum
og fleirum er óhugsandi að slíkur
strengur yrði lagður gegn vilja
yfirvalda, enda hefur ekki verið
bent á dæmi um að slíkt hafi gerst.
Því hefur verið velt upp að
mögulega geri grunnreglur
EES-samningsins um frjálst
vöruflæði að verkum að óheimilt
sé að leggja fortakslaust bann
við lagningu strengs, þó að
eftir sem áður yrði hann háður
leyfum samkvæmt málefnalegum
sjónarmiðum. Sé það raunin er sú
staða uppi nú þegar, hefur verið
það frá því að EES-samningurinn
var samþykktur fyrir um
aldarfjórðungi, og er með öllu
ótengt þriðja orkupakkanum.
Loks er rétt að árétta að
þriðji orkupakkinn breytir engu
um heimildir stjórnvalda til að
koma til móts við atvinnugreinar
á borð við ylrækt, sem nýtur
niðurgreiðslna á verulegum hluta
af flutnings- og dreifikostnaði
raforku. Þess má einnig geta að
iðnaðarráðherra skipaði síðastliðið
vor starfshóp til að fara yfir
raforkumál garðyrkjubænda.
Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir,
ferðamála-, iðnaðar- og nýsköpunar-
ráðherra.
Sagt misskilningur á Íslandi en er tilefni
lögsóknar gegn norskum stjórnvöldum
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Sambands garðyrkjubænda,
sagði í samtali við Bændablaðið
að hann skildi ekki í hverju
hans misskilningur ætti að
liggja eins og atvinnuvega- og
nýsköpunarráðuneytið haldi fram
í sinni yfirlýsingu.
„Maður veltir þá fyrir sér hver
sé hinn raunverulegi skilningur í
málinu. Ég hef ekki heyrt nein rök
fyrir því að það sé gott fyrir íslenska
þjóð að innleiða þetta annað en að
við verðum að gera þetta af því að
við séum undir EES samningnum. Ef
það er orðin staðreynd að við þurfum
að afsala okkur öllu því á grundvelli
EES samningsins sem við ætlum að
hafa sjálfstæði yfir, erum við þá ekki
á rangri leið – eða hvað? Í mínum
skilningi er það þannig. Ég hef ekki
heyrt nein rök fyrir því að þetta sé
kostur.
Margir segja að við höfum innleitt
orkupakka 1 og 2 sem innihaldi
ekki minna valdaafsal, þá spyr
ég; voru menn ekki vakandi þegar
þeir innleiddu orkupakka 1?“ segir
Gunnar.
Hann furðar sig líka á að það skuli
vera ráðherra Sjálfstæðisflokksins
sem ætli sér að leggja fram tillögu
um þessa innleiðingu þegar fyrir liggi
samþykkt landsfundar flokksins um
að gera það ekki. Þá veki líka athygli
þögn ráðherra hinna flokkanna í
ríkisstjórninni um málið.
Fyrrverandi ráðherra skýtur
á Bændablaðið
Orð Björns Bjarnasonar á Facebook-
síðu sinni á dögunum um þetta mál
hafa líka vakið athygli. Þar sagði
hann m.a.:
„Löngu tímabært að ráðuneytið
taki af skarið um þetta. Bændur
og Bændablaðið eiga ekki að láta
andstæðinga EES-samningsins í
Noregi ráða afstöðu sinni í þessu
máli. Svo virðist sem þeir ætli að
beita Íslendingum fyrir vagn sinn
eftir að þeir urðu undir á norska
þinginu.“ Björn talar einnig um
óvænta upphlaupið vegna þriðja
orkupakkans og gagnrýnir ályktun
landsfundar Sjálfstæðisflokksins
2018.
Kjarninn greindi frá því fyrir
nokkru að þessi sami Björn
Bjarnason hefur verið skipaður
af utanríkisráðherra til að sinna
formennsku í starfshópi sem hefur
það hlutverk að vinna skýrslu
um aðild Íslands að Evrópska
efnahagssvæðinu. Samkvæmt
ráðuneytinu er með skýrslunni
verið að koma til móts við beiðni
frá hópi þingmanna um skýrslu
utanríkisráðherra um kosti og galla
aðildar Íslands að EES-samningnum
sem samþykkt var á Alþingi fyrr á
þessu ári.
Gagnrýni á gagnrýni
ráðuneytisins
Bjarni Jónsson rafmagnsverkfræð-
ingur gerir margvíslegar athugasemdir
við þessa yfirlýsingu ráðuneytisins
í Bændablaðinu í dag (bls. 44–45).
Hann segir m.a. að ráðuneytið og
lögfræðilegir ráðgjafar þess hafi
ekki haft uppi neina tilburði til að
greina afleiðingar „orkupakkans“
á íslenska raforkumarkaðinn. Þá
bendir hann einnig á að norski
lagaprófessorinn Peter Örebech hafi
þegar hrakið ítarlega öll lögfræðileg
rök sem ráðuneytið lét gera til að
réttlæta innleiðingu orkupakkans og
lesa má um í síðasta Bændablaði.
Bendir Bjarni jafnframt á að
óhjákvæmilegt sé að markaðsvæðing
raforkunnar hérlendis vegna
innleiðingar orkupakkans muni
leiða til verðhækkana til notenda
(utan langtímasamninga) og minna
afhendingaröryggis forgangsorku
vegna þess, að samræmd
orkulindastýring sé bönnuð sem
óleyfilegt markaðsinngrip ríkisins á
Innri markaði ESB.
„Þetta mun allt gerast, þótt
raforkukerfi landsins verði áfram
ótengt við millilandasæstreng,“ segir
Bjarni í grein sinni. /HKr.
– Sjá nánar um orkupakka 3 og
tengd mál á síðum 8, 20–21 og 44–46
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Sambands garðyrkjubænda. Mynd / smh
Bjarni Jónsson rafmagnsverk-
fræðingur.
Engin rök lögð fram um að orkupakki 3
sé hagstæður fyrir Íslendinga
– segir Gunnar Þorgeirsson, formaður Sambands garðyrkjubænda
Björn Bjarnason, fyrrverandi
menntamála ráðherra.
Norsku samtökin Nei til EU hafa
höfðað mál gegn stjórnvöldum
í Noregi vegna samþykktar á
þriðju orkutilskipun Evrópu-
sambandsins fyrr á þessu ári.
Samtökin telja að samþykktin
hafi brotið í bága við stjórnarskrá
Noregs.
Dómsmál Nei til EU hefur
verið höfðað gegn Ernu Solberg,
forsætisráðherra Noregs, sem æðsta
embættismanns landsins.
Lögsóknina byggja samtökin á
því að þau telja að 93. grein norsku
stjórnarskrárinnar um framsal
fullveldis, sem krefst 3/4 atkvæða
þingmanna á Stórþinginu þar sem
að minnsta kosti 2/3 þingmanna eru
viðstaddir, hafi átt við um afgreiðslu
þriðju orkutilskipunarinnar. Hún var
hins vegar aðeins samþykkt með
einföldum meirihluta atkvæða.
„Framsal fullveldis til
Evrópusambandsins í hverju
málinu á fætur öðru, nú síðast til
orkustofnunar sambandsins, er
stjórnarskrármál. Baráttunni fyrir
fullveldið er ekki lokið,“ sagði
Kathrine Kleveland, formaður
norsku samtakanna Nei til EU,
í samtali við norska dagblaðið
Nationen. Mikil umfjöllun hefur
verið um málið í fjölmörgum
fjölmiðlum í Noregi.
Þriðja orkutilskipun ESB
hefur ekki enn verið samþykkt
hér á landi en íslensk stjórnvöld
stefna á að leggja fram þingmál
um samþykkt hennar í febrúar
á næsta ári. Liggja drög að
nauðsynlegum lagabreytingum
vegna þess þegar fyrir. Greinilegt
er af viðbrögðunum að mikil pressa
er á stjórnvöldum um að samþykkja
þennan orkupakka. /HKr.
Kathrine Kleveland, formaður sam-
takanna Nei til EU í Noregi.
Þrír flokkar álykta
gegn orkupakka 3
Tveir af þrem flokkum í ríkisstjórn
Íslands hafa á sínum landsfundum
tekið afstöðu gegn innleiðingu
orkupakka 3 frá ESB, en VG virðist
tvístígandi í málinu.
Málið kom til umræðu á fundi
stjórnarflokkanna í ráðherra-
bústaðnum í Reykjavík í fyrri viku,
en mikil óvissa er um afstöðu VG og
líka átök innan Sjálfstæðisflokks eftir
útspil iðnaðar- og nýsköpunarráðherra
í málinu þvert á ályktun landsfundar.
Samþykktar ályktanir þriggja
flokka á Alþingi eru afgerandi. Þannig
sagði m.a. í ályktun á Landsfundi
Sjálfstæðisflokksins í mars 2018 um
iðnaðar- og orkumál:
„Íslensk útflutnings- og
framleiðslufyrirtæki skulu njóta
þess samkeppnisforskots sem felst
í notkun á grænni íslenskri orku.
Landsfundur leggst gegn því að
græn upprunavottorð raforku séu
seld úr landi. Sjálfstæðisflokkurinn
hafnar frekara framsali á yfirráðum
yfir íslenskum orkumarkaði til
stofnana Evrópusambandsins.“
Framsókn gegn orkupakka 3
Á flokksþingi Framsóknar-
flokksins í mars var tekin afgerandi
afstaða gegn því að orkulöggjöf
Evrópusambandsins verði tekin
inn í samninginn um Evrópska
efnahagsvæðið. Þar segir orðrétt:
„Framsóknarflokkurinn stendur
vörð um fullveldi Íslands í orku-
málum og hafnar því að orkulöggjöf
Evrópusambandsins verði tekin
inn í samninginn um Evrópska
efnahagssvæðið.“
Í umræðum um málið kom fram að
Evrópusambandið hafi ákveðið að taka
upp aukna miðstýringu í orkumálum
undir yfirstjórn orkustofnunar
(ACER) og legði áherslu á að
sama regluverk og þar með að vald
ACER næði til Íslands, færi svo að
Ísland undirgengist orkulöggjöfina.
Framsóknarflokkurinn hafni því
enda sé það algerlega óásættanlegt
að erlendu stjórnvaldi verði falin
bein eða óbein völd yfir orkumálum
þjóðarinnar.
Vinstri grænir tvístígandi
Vinstri græn hafa ekki tekið formlega
afstöðu til málsins í sínum stofnunum.
Katrín Jakobsdóttir, formaður
flokksins og forsætisráðherra,
ræddi um orkupakka 3 á fundi með
forsætisráðherra Norðmanna fyrir
skömmu. Norska ríkisstjórnin hefur
lagt mikla áherslu á að Íslendingar
samþykktu líka orkupakka 3 líkt
og gert var í Noregi í mars 2018 í
Noregi. Meðal þeirra sem samþykktu
innleiðingu orkupakkans í Noregi
var Venstre og Miljøpartiet De
Grønne, systurflokkur VG á Íslandi.
Nú velta menn fyrir sér hvort
forsætisráðherra Íslands láti afstöðu
norska systurflokksins ráða afstöðu
sinni í málinu.
Miðflokkurinnn ályktar
gegn orkupakka 3
Á flokksráðsfundi Miðflokksins á
Akureyri 3. nóvember var ályktað
gegn innleiðingu á orkupakka 3. Þar
sagði m.a. orðrétt:
„Á hundrað ára fullveldis-
afmæli virðist allt benda til þess að
ríkisstjórnin ætli sér að innleiða
hinn svokallaða þriðja orkupakka
Evrópusambandsins, þrátt fyrir
ótal viðvaranir, heimanfrá og að
utan. Það er ótækt að jafn stórt
hagsmunamál og hér um ræðir sé
látið reka á reiðanum af starfandi
stjórnvöldum. Að líkindum í trausti
þess að málið, sem kallar á verulegt
fullveldisframsal, renni í gegnum
ríkisstjórn og Alþingi, án þess að til
varna verði tekið.
Slík framganga kemur ekki á
óvart hjá ríkisstjórn sem hefur það
sem sitt helsta markmið að tryggja
ráðherrastóla.“ /HKr.