Þjóðólfur - 20.12.1942, Síða 14

12
ÞJÓÐÓLFUR
burða gamalmenni. Bara það dragi ekki til sorglegra
atburða einhvern daginn.
Og einn morguninn hafa þeir þá sorglegu sögu að
segja, að faraldurinn hefði stungið sér niður þar sem
sízt skyldi. Hann er kominn að Fjalli til hreppstjór-
ans og yngsta barn hjónanna þar, fárra vikna gamalt,
er mikið veikt. Nokkrum dögum síðar hefur það feng-
ið sog.
Allt í einu eru tvö börn orðin að umræðuefni í
Hóladal. Nú getur maður ekki lengur verið viss um,
þótt maður heyri talað um barnið, að það sé afkvæmi
Eiríks á Vaði; það getur eins verið að átt sé við af-
kvæmi hreppstjórans.
Á hverjum morgni heyrir maður svolátandi samtal
hjá bændunum, vinnufélögum okkar:
— Heyrðir þú nokkuð frá Fjalli í gærkvöldi, eða
hefurðu heyrt það í morgun?
Alltaf hefur sá þeirra, sem ekki spyr, heyrt eitt-
hvað. Alltaf er það sama sagan. Yngsta barnið veikist
stöðugt meira og meira. Það hefur hræðileg sog.
Nokkru síðar er það talið dauðvona og svo deyr það.
Allir, sem við finnum, tala um dauðsfallið. Hóla-
dælir eru fullir samúðar með foreldrunum. Það er að
heyra, að þeim þyki vænt um hreppstjóra sinn.
— Hér er víst gott fólk, segjum við aðkomumenn-
irnir hver við annan.
* * V
*
Um sama leyti fær hitt barnið veikina. Móðirin
kemur til að sjá það, og um kvöldið, þegar hún er á
heimleið, kemur hún við í tjöldunum hjá okkur. Hún
hvíar ekkert eða skríkir. Augu hennar eru full af
kvíða.
Þegar farsóttir geisa, vekur eitt dauðsfall grun um,
að annað sé yfirvofandi.
Brytinn, sem er í rauninni hjartagóður maður, gefur
henni kaffi. Og nú er hann búinn að finna viðeigandi
tón í samræðunum við hana. Þegar hún hefur drukk-
ið, og hann vill fara að hátta, segir hann henni, að
nú sé kominn tími fyrir hana að fara. Þá þakkar
hún fyrir kaffið og fer.
Um þetta leyti kemur yfirverkstjóri okkar til að
líta á vinnubrögðin og borga kaupið. Meðal annars
segir hann okkur, að jarðarför barnsins á Fjalli eigi
nú bráðum að verða og Hóladælir vilji sýna samúð
sína með því að fella niður alla vinnu í sveitinni þann
dag, sem athöfnin verður látin fara fram. Þeir hefðu
óskað þess, að engin vegagerð yrði í Hóladal þann
dag, teldu allt slíkt vanhelgun dagsins. Allir ættu
að leggjast á eitt.
— Fáum við þá kaupið?
Yfirverkstjórinn segir fátt um það. — En Hóladælir
eru formfastir, og það er víst bezt, að við gerum eins
og þeir vilja, segir hann.
Þar með eigum við von á helgidegi í miðri viku,
vegna samúðar með hreppstjóranum, sem við höfum
aldrei séð. Hins vegar munum við, að Lási hefur sagt
okkur, að hann ætti flestar skjáturnar. Og samúðin
kostar okkur ein daglaun.
En brytinn segir, að það geti nú varla ódýrara verið,
fyrst samúð á að vera á annað borð, og við hinir ger-
um okkur ánægða með það.
Og innan skamms rennur þessi dagur samúðarinnar
upp. Við sofum fram eftir, förum síðan á fætur og
setjumst úti við læk, rökum okkur og þvoum rækilega
og förum í betri fötin. Allan morguninn er stöðugur
straumur ríðandi útsveitarmanna framhjá tjöldun-
um. Þeir stefna inn dalinn, fram að Fjalli, til að vera
viðstaddir húskveðjuna. Við heimtum af brytanum,
að hann breyti til í mat, og þegar við erum búnir að
borða, leggjumst við í brekkuna ofan við veginn og
teygjum úr okkur í sólskininu. Okkur líður í rauninni
ágætlega- Þetta er eins og aukasunnudagur.
— Svona er að sýna samúð, segir einn — og annar
tekur undir:
— Já, það er gott að sýna samúð.
— Það er eitthvað annað að sýna samúð en að þræla
1 mold allan liðlangan daginn.
— Það er sjálfsagt að sýna samúð, þegar tækifæri
gefst.
— Við kunnum nú mannasiði ... Hvaða mannasiðir
hefðu það verið að standa og moka í dag eins og aðra
daga?
Þannig styrkjum við sálir okkar með uppbyggileg-
um samræðum, þangað til við sjáum líkfylgdina koma
á leið til kirkjunnar. Dökkleitur mannfjöldinn nálg-
ast hægt og hægt í langri röð. Löng stund líður,
þangað til við sjáum fyrir enda hennar. Þegar hún er
komin á móts við okkur, rísum við allir á fætur, og
þeir, sem hafa húfur, taka þær ofan. Við viljum vera
kurteisir við líkfylgdina, en þó er eins og fólkið horfi
fremur óvingjarnlega til okkar. Það er víst orðróm-
urinn, sem enn er kominn í spilið, og brytinn verður
snöggvast mjög iðrandi á svip.
En hvað um það! Þetta er í rauninni mjög merki-
leg líkfylgd. Fremst er nýleg áburðarkerra, sem hefur
verið skafin vendilega og þvegin, yfir barma hennar
sést á ofurlítinn svartmálaðan ungbarnsstokk með'
einhverjum pjáturlaufum, sem negld eru á lokið,
önnur blóm eru þar ekki. Stórvaxinn, rauðskeggaður
bóndi teymir hestinn^ sem dregur vagninn, og næst
á eftir honum ríða foreldrarnir, fölleit kona, þóttaleg
í sorginni og hreppstjórinn, miðaldra maður, dálítið
yfirlætislegur og reynir að bera sig fyrirmannlega.
Manni flýgur í hug, þegar maður sér hjónin, að þau
þyrftu nú eiginlega engrar samúðar með, væru að
minnsta kosti líkleg til að spjara sig án hennar. Á
hinn bóginn er auðséð, að fyrst þau á annað borð fá
samúð, þá verður hún að vera mikil.
Á eftir þeim fer svo allur mannfjöldinn, konur og
karlar, ungir og gamlir, þessi dökkleiti skari, þögull
og alvarlegur, með stingandi hornaugum í áttina til
okkar, sem stöndum berhöfðaðir þarna við veginn.
Það þyrmir yfir okkur. Samúð okkar virðist ekki mik-
ils virði í augum fólksins, og lítils virt samúð er ekki
léttbærara mótlæti en hvað annað. Kannske það hefði
verið betra, ef við hefðum gengið með hinum í lík-
Framh. á bls. 16.