Fréttablaðið - 10.06.2020, Blaðsíða 38

Fasteignagjöld hafa
aldrei verið hærri
og sveitarfélög geta ekki
verið stikkfrí í hagstjórn.
Skotsilfur Slítur samskipti við Suður-Kóreu
Nú leggjast þjóðarleiðtogar og ríkisstjórnir um allan heim á árarnar með innspýtingum
í efnahagslífið, til að halda fyrir-
tækjum í rekstri og fólki í vinnu. Allt
með það að markmiði að grynnka
og stytta kreppuna vegna kórón-
uveirunnar. Íslensk stjórnvöld hafa
kynnt þrjá aðgerðapakka sem talið
er að kosti í kringum 350 milljarða
króna. Íslenska ríkið er vel í stakk
búið til að takast á við þessa atburði,
þar sem það hefur markvisst greitt
niður skuldir á síðustu árum.
Þessu er öfugt farið hjá Reykja-
víkurborg, þar sem fram hefur
farið fordæmalaus skuldaaukning
í góðærinu sem nú hefur runnið
sitt skeið. Þannig jukust skuldir
borgarinnar um tæp 85 prósent að
nafnverði á árunum 2012 til 2019 en
eigið fé aðeins um tæp 19 prósent.
Þar fór forgörðum gullið tækifæri
til að safna í sarpinn.
Einn af tekjustofnum sveitar-
félaga eru fasteignagjöld. Til grund-
vallar liggur fasteignamat, en
hækkun þess í borginni hefur verið
gríðarleg. Frá 2016 til 2021 hækk-
aði fasteignamat um tæplega 60
prósent. Það hefur hækkað um 22
prósent frá síðustu borgarstjórnar-
kosningum. Fasteignamat fjölbýlis í
borginni hækkar um 2,4 prósent frá
núverandi mati til næsta árs, í miðri
kreppu.
Fasteignaskattar eru sérlega
ósanngjörn skattheimta þar sem
hún leggst beint á eignir fólks og
fyrirtækja og leggst á sama skatt-
stofninn ár eftir ár. Hún er heldur
ekki í neinu sambandi við afkomu
þeirra eða skerta afkomu líkt og nú
þegar fjöldi borgarbúa hefur misst
störf sín og fyrirtæki misst tekju-
stofna sína. Þessi hækkun gjalda er
algjörlega úr takti við þær aðstæður
sem ríkja í þjóðfélaginu. Í raun má
segja að með því að halda álagn-
ingarhlutfalli óbreyttu sé borgin að
taka hluta af þeim aðgerðapökkum
sem ríkið hefur kynnt og stinga
þeim í vasann.
Fasteignagjöld hafa aldrei verið
hærri og sveitarfélög geta ekki verið
stikkfrí í hagstjórn, líkt og aðal-
hagfræðingur Samtaka iðnaðarins
sagði í Fréttablaðinu síðastliðinn
föstudag. Þau þurfa að aðstoða
heimili og fyrirtæki við að takast
á við afleiðingar efnahagsáfallsins.
Hærri skattgreiðslur gera hið gagn-
stæða.
Borgin á hliðarlínunni 
Katrín Atladóttir
borgarfulltrúi
Sjálfstæðis-
flokksins
Hvernig sem viðrar í su ma r bend a allar spár til þess að mjög þungbúið verði yfir hagkerf-inu. Væntingar sem
margir atvinnurekendur höfðu til
þessa árs eru orðnar að engu. Tæp
80 prósent forsvarsmanna fyrir-
tækja eiga von á tekjutapi á öðrum
fjórðungi þessa árs miðað við sama
fjórðung í fyrra, samkvæmt nýlegri
könnun sem framkvæmd var fyrir
Samtök atvinnulífsins. Um fimmt-
ungur stjórnenda áætlar að tekju-
tapið verði 75 prósent eða meira,
en í ferðaþjónustu áætla fjórir af
hverjum fimm stjórnendum, tekju-
tap af slíkri stærðargráðu. Nær
þriðjungur forsvarsmanna fyrir-
tækja telur að kórónukreppan muni
vara lengur en eitt ár.
Þessir stjórnendur hafa f lestir
neyðst til að grípa til krefjandi
aðgerða. Sjaldan eða aldrei hafa
jafnmargir þurft að hugsa út fyrir
kassann samtímis til að tryggja
sér lífsviðurværi. Nú þegar hafa
nýjar lausnir á sviði heilsutækni
og fjarskipta reynst verðmæt tól
í baráttunni við veiruna. Fleiri
slíkar nýjungar eru á teikniborðum
frumkvöðla víða um heim, sem eru
þegar farnir að hugsa í lausnum um
hvernig best sé að bregðast við þeim
breyttu neyslu- og ferðavenjum sem
við sjáum fram á í kjölfar farsóttar-
innar.
Framtíðin felur þannig í sér tæki-
færi, en til skemmri tíma þurfum
við að kljást við alvarlegar afleið-
ingar áfallsins. Hvernig sem tekst til
við að milda höggið er veruleikinn
sá að þau verðmæti sem hið opin-
bera treysti á að yrðu til í nánustu
framtíð, verða mun minni en áætl-
anir gerðu ráð fyrir.
Hvernig stoppum við í gatið?
Mikill árangur hefur náðst við
lækkun skulda ríkisins á síðustu
árum og því hefur skapast svig-
rúm til lántöku til að fjármagna
tímabæra innviðauppbyggingu og
fyrirséðan hallarekstur til skemmri
tíma. Sértækar aðgerðir eins og
hlutabótaleiðin og stuðningslán
munu milda sársaukann fyrst um
sinn, en framtíðarsýnin þarf að
byggja á stefnu sem er uppbyggileg
og hvetjandi fyrir atvinnulífið,
hvort sem vel árar eða illa.
Hið opinbera er nefnilega ekki
sjálf bær rekstrareining í frjálsu
samfélagi. Það er rekið með skatt-
tekjum frá þeim sem standa undir
verðmætasköpun; atvinnulífinu
og einkaframtakinu. Þetta er stað-
reynd sem oft vill gleymast. Í apríl
stóð heildaratvinnuleysi í 18 pró-
sentum samkvæmt Vinnumála-
stofnun – um 7,5 prósenta atvinnu-
leysi mældist í almenna bótakerfinu
en ríf lega 10 prósent vegna hluta-
bótaleiðarinnar. Þeim fjölgar ört
sem þiggja tekjur frá ríkinu á meðan
þeim fækkar sem standa undir
framleiðslu verðmæta. Óljóst er hver
staðan verður að sumri loknu, en
víst er að ekki munu allir geta snúið
aftur til starfa.
Áætlað er að áhrif á rekstur ríkis-
sjóðs verði neikvæð um 330 millj-
arða á árinu 2020 vegna COVID-19.
Í kjölfar síðasta fjármálaáfalls var
aukin skattheimta talin meðalið
við hallarekstri en skattheimta hér
á landi er mikil, bæði í alþjóðlegum
og sögulegum samanburði. Enn
þyngri skattbyrði er ekki valkostur
við núverandi kringumstæður.
Útgjöld hins opinbera hafa að sama
skapi vaxið og stóðu þau í 42 pró-
sentum af vergri landsframleiðslu
á árinu 2019. Þetta þýðir að ríki og
sveitarfélög ráðstafa nær helmingi
þeirra verðmæta sem verða til hér-
lendis. Umsvifin eru orðin það mikil
að einkageirinn mun ekki koma til
með að standa undir þeim, í ljósi
breyttra aðstæðna. Hið opinbera
þarf því að hemja útgjöldin og hag-
ræða í rekstri, rétt eins og atvinnu-
rekendur hafa neyðst til að gera.
Til að efnahagslífið geti tekið að
blómstra á ný og haldið áfram að
fjármagna það velferðarkerfi sem
við erum aðnjótandi, þarf að standa
fyrir aðgerðum sem eru vinsam-
legar efnahagslífinu til langs tíma.
Stefna stjórnvalda þarf að hvetja til
nýsköpunar og fjárfestingar, sem að
endingu leiða til framleiðslu verð-
mæta og fjölgunar starfa. Yfirvöld
hyggjast auka framlög og ívilnanir
til nýsköpunarfyrirtækja, sem er
jákvætt, en þegar allt kemur til alls
er mikilvægast að almenn rekstrar-
skilyrði séu fyrirtækjum hagfelld,
skattar lágir og regluverk einfalt og
skýrt.
Þannig munum við stoppa í gatið.
Stoppað í gatið 
Þeim fjölgar ört sem
þiggja tekjur frá
ríkinu á meðan þeim fækkar
sem standa undir fram-
leiðslu verðmæta.
Norður-Kórea hefur slitið á öll samskipti við Suður-Kóreu. Sérfræðingar segja að með því sé Kim Jong Un, leiðtogi Norður-Kóreu, að reyna að setja
þrýsting á bandarísk stjórnvöld vegna efnahagslegra refsiaðgerða gegn landinu. Ríkisfjölmiðill Norður-Kóreu segir að Suður-Kórea hafi hagað sér
með sviksamlegum hætti. Fyrir skemmstu sendu suður-kóresk hjálparsamtök Kóreu áróðursefni gegn ríkjandi öf lum í Norður-Kóreu. MYND/EPA
Anna Hrefna
Ingimundard.
forstöðumaður
efnahagssviðs
Samtaka at-
vinnulífsins.
Lager í fangið
Bílaleigur hafa horft
upp á algjört
tekjutap eins og
önnur fyrirtæki
í ferðaþjónustu.
Margar eru tækni-
lega gjaldþrota og
sumar eru mjög skuld-
settar, jafnvel með marga milljarða
á herðunum. Ríkisbankarnir tveir, Ís-
landsbanki, sem Birna Einarsdóttir
stýrir, og Landsbankinn, eru ekki
í öfundsverðri stöðu eftir að hafa
fjármagnað öran vöxt undanfarinna
ára. Segja má að bankarnir hafi í
reynd haldið mörgum bílaleigum á
floti fyrir kórónafaraldurinn, með
því að ganga ekki að þeim þrátt fyrir
þungan rekstur. Bankarnir þurfa að
öllum líkindum að leysa til sín mörg
fyrirtæki og taka á sig tap þegar þeir
sitja uppi með lager af bílum sem
ganga hægt út.
Engin hagræðing
Ekki er hægt að segja
annað en að for-
ysta Eflingar sé
samkvæm sjálfri
sér. Orðræðan
er algjörlega í
takt við gjörðir.
Stéttarfélagið fer
fram á miklar launahækkanir hjá
hinu opinbera og atvinnurekend-
um þegar hagkerfið er í frjálsu falli
og vill ekki heyra minnst á nauð-
syn hagræðingar. Stöðugildum hjá
Eflingu hefur fjölgað úr 35 manns
í 50 frá ársbyrjun 2018, um það
leyti sem Sólveig Anna Jónsdóttir
tók við sem formaður, og á sama
tíma hefur launakostnaður aukist
úr 354 milljónum króna í 584 millj-
ónir. Það er 65 prósenta aukning
í launakostnaði. Fáir geta leikið
þetta eftir.
Í eigin rekstri
Hrönn Sveinsdóttir,
stjórnarmaður
í Kviku og fyrr-
verandi fjármála-
stjóri Vodafone,
hefur hleypt
af stokkunum
fyrirtækinu Smart Fin-
ance. Það annast fjármálaþjónustu
fyrir minni og millistór fyrirtæki
sem kjósa að úthýsa fjármálasviði
sínu. Hún stofnaði Smart Finance
ásamt Hildi Pálu Gunnarsdóttur og
Katrínu Dögg Ásbjörnsdóttur. Þær
þrjár störfuðu saman um árabil hjá
Vodafone. Samstarfið gekk vel og
nú reka þær saman eigið fyrirtæki í
Katrínartúni. Hrönn hefur til dæmis
setið í stjórn Almenna lífeyrissjóðs-
ins og Húsasmiðjunnar.
1 0 . J Ú N Í 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R14 MARKAÐURINN