Spássían - 2012, Qupperneq 4

4
Íslensk vampíra
og íslenskir varúlfar
Eftir Ásdísi Sigmundsdóttur
ALLTAF tekur maður eft ir því þegar litla Ísland kemur fyrir
í erlendum bókum, sjónvarpsþátt um eða kvikmyndum.
Hrekkur við, hissa á að einhverjum í útlöndum skuli dett a
í hug að láta persónu vera frá landinu, heimsækja það eða
bara nefna í einhverju samhengi. Í afþreyingarbókaröðinni
um Járndrúídann, nýrri fantasíuseríu af auðmeltanlegustu
gerð, eru einmitt þrjár mikilvægar persónur frá Íslandi;
tveir varúlfar og ein vampíra.
 Bókaröðin fj allar um síðasta eft irlifandi drúídann í
heiminum og samskipti hans við ýmiss konar goðsagna- og
þjóðsagnaverur. Sagan gerist í nútí manum og sögusviðið
er að mestu leyti Arizona í Bandaríkjunum. Þar hefur
ekki bara Járndrúídinn sjálfur sest að heldur íslenskur
varúlfahópur, en í forsvari fyrir hann eru þeir Gunnar
Magnusson og Hallbjörn Hauk, og íslenska vampíran
Leif Helgarson. Íslendingarnir reka lögfræðiskrifstofu í
bænum og eru samherjar drúídans í barátt u hans við
illar nornir, djöfl a og óvinveitt guðleg öfl frá hinum ýmsu
menningarheimum.
 Bókafl okkur þessi einkennist af hraðri atburðarás,
ofgnótt goðsögulegra atriða og létt um stí l. Höfundurinn,
Kevin Hearne, leggur mikið upp úr vísunum í bæði
bókmennti r og ýmsa dægurmenningu; tónlist,
kvikmyndir og sjónvarpsþætti . Mikið er um orðaleiki,
fi mmaurabrandara og „one-liners” og engin sérstök dýpt
er í persónusköpun. Þett a er afþreying sem er ekkert
að reyna að vera neitt annað og minnir mest á ýmsa
sjónvarpsþætti af sama toga, eins og Buff y the Vampire
Slayer og Supernatural sem hafa noti ð þó nokkurra
vinsælda. Í hverri bók er eitt megin ævintýri en svo er
einnig heildarsaga rauður þráður í öllum bókunum. Þær
eru orðnar fj órar; Hounded, Hexed, Hammered og Tricked.
 Í þriðju bókinni, sem fj allar um átök Járndrúídans við
persónur úr norrænni goðafræði, verður tengingin við
Ísland meiri en svo að það sé bara upprunaland nokkurra
aukapersóna. Í þeirri bók fá lesendur að kynnast forsögu
þessara persóna og þar kemur fram
að Gunnar og Hallbjörn voru gerðir
að varúlfum snemma á 18. öld á
Íslandi en Leif var landnámsmaður
og víkingur sem lét breyta sér í
vampíru ti l að hefna fj ölskyldu sinnar
snemma á 11. öld. Þett a er þó líklega
sísta bókin í fl okknum. Áherslan á
að segja forsögur persónanna sem
taka þátt í ævintýri þessarar bókar
(og eru mun fl eiri en þær íslensku)
drekkir eiginlega sögunni. En fyrir
Íslending er áhugavert að spá í
hvernig höfundur notar hið íslenska
sögusvið og íslenska sögu. Skaft afell,
Kirkjubæjarklaustur og Húsavík
koma meðal annars við sögu og
Skaft áreldar og Stórabóla hafa áhrif á
lífshlaup persóna. Skemmst er frá því
að segja að þrátt fyrir að höfundur
reyni að láta sögu sína passa við hið íslenska umhverfi þá
þarf hann að skauta ansi hratt yfi r ýmis atriði. Til dæmis
hafa aldrei verið neinir úlfar á Íslandi, meðvitund um
kynþætti var ekki áberandi á 18. öld og þétt býlismyndun
var ekki mjög langt á veg kominn. Því er ekki hægt að segja
að höfundi takist að draga upp mjög trúverðuga mynd af
Íslandi fortí ðarinnar enda kannski ekki hægt að ætlast ti l
þess í bók af þessu tagi.
 Ísland er stundum nefnt í erlendu afþreyingarefni og þá
oft sem „fáránlegur staður, langt í burtu” og ti lfi nningin
er sú að svo hafi upphafl ega verið í þessari bókaröð
líka. Seinna hafi höfundurinn reynt að gera Ísland að
raunverulegu sögusviði og jafnvel íslenska sögu að hluta
af sögu persónanna en það heppnast misvel. Það er þó
kannski hægt að sæma Járndrúídann hinu margtuggna
sæmdarheiti „Íslandsvinur“.
Kevin Hearne.
The Iron Druid
Chronicles. Del Rey.
2011-12.
Gríman fellur
Eftir Ástu Gísladóttur
ÞJÓÐÞEKKTUR og dáður leikari deyr undir grunsamlegum
kringumstæðum og kemur dauði hans af stað keðjuverkun
með ósköpum og afh júpunum. Sjónarhornið fl akkar á
milli lögregluteymisins sem stendur að rannsókn málsins
og leikmunavarðarins Öldu sem tekur þátt í rannsókninni
þegar á líður.
 Í fyrstu virðist sagan aðeins hverfast um morðið á
leikaranum en fl jótlega fara önnur mál að tengjast og
smám saman fl etti st ofan af fj ölskylduharmleik sem hefur
víðtæk áhrif. Í lögregluteyminu eru tveir karlar og tvær
konur sem öll hafa einhverja bresti sem hindra framgöngu
málsins á köfl um – stundum þannig að lesanda fi nnst
nóg um trassaskapinn – en þau búa að sama skapi yfi r
styrkleikum sem koma að góðu gagni og eru þannig
sterkust þegar þau vinna saman. Lesandinn fær að kynnast
þeim misvel og er mörgum spurningum um einkahagi
þeirra ósvarað þegar lestri lýkur, sem gæti gefi ð ti l kynna
að höfundur ætlaði sér að skrifa fl eiri bækur með þessum
persónum. Ég veit þó ekki hversu gagnlegt eða trúverðugt
það er að hafa yfi rlögregluþjón sem getur skynjað sálir.
Leikarinn er fyrsta skáldsaga Sólveigar og ber þess merki
að enn er stí llinn í vinnslu. Hann
er hrár á köfl um, mikið er um
enskuslett ur og sti rðbusalegar
setningar, og persónusköpunin
svolíti ð ómarkviss. En frásögnin
er hröð og glæpafl étt an vel gerð.
Sólveig kann að byggja upp spennu,
koma lesandanum á óvart og halda
fl estum möguleikum opnum fram á
síðustu mínútu þegar svo allir þræðir
sameinast í lausninni. Og á vissan
hátt vinnur byrjendabragurinn með
sögunni þar sem undarlegar lýsingar
og upplýsingar í fyrri hlutanum voru
afskrifaðar af mér sem létt úðugir
dutt lungar höfundar en þegar á
hólminn var komið reyndust þær
vera mikilvægar fyrir lausn málsins.
Sem fyrsta verk lofar Leikarinn því
góðu og er fí nasta afþreying á afslöppuðum sumardegi.
Sólveig Pálsdótti r.
Leikarinn. JPV. 2012.
Gagnrýni
Gagnrýni