Morgunblaðið - 06.04.2020, Qupperneq 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. APRÍL 2020
Eyja að skoða bréf sem pabbinn hefur
verið að lesa og skrifuð voru þegar
spænska veikin var í gangi, en bréfin
hafði pabbinn fundið í stólnum.
Rotturnar (2018)
Hættulegur smitsjúkdómur er
leiðarstefið í Rottunum eftir Ragn-
heiði Eyjólfsdóttur sem tilnefnd var til
Barna- og unglingabókmenntaverð-
launa Norðurlandaráðs í fyrra. Hér er
á ferðinni æsispennandi vísinda-
skáldsaga þar sem metnaðarfullt vís-
indafólk á sviði líftækni er tilbúið að
fórna öllu siðferði og virðingu fyrir
manneskjunni fyrir háleit markmið
sín. Titill bókarinnar vísar til hóps
unglinga sem numinn er á brott og
læstur inni til þess að vísindafólkið
geti gert á þeim tilraunir sem tengjast
svartadauða, einum skæðasta heims-
faraldri sögunnar sem náði hámarki í
Evrópu um miðja 14. öld.
Koparborgin (2015)
Plágan gegnir einnig veigamiklu
hlutverki í fantasíusögunni Kopar-
borgin eftir Ragnhildi Hólmgeirs-
dóttur sem tilnefnd var til Barna- og
unglingabókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs 2016. Sögusvið
bókarinnar er órætt, en ýmislegt
bendir til þess að um sé að ræða borg í
suðurhluta Evrópu á endurreisn-
artímanum. Í lóninu utan við borgina
búa fiskimenn í bátum og kofum sem
reistir eru á staurum. Þegar plágan
berst til fiskiþorpsins í lóninu grípa
borgarbúar til þess örþrifaráðs að
brenna fiskiþorpið og þá íbúa með
sem plágan hefur ekki lagt að velli.
Pietro kemst undan við illan leik, forð-
ar sér á sundi. Hann er nær dauða en
lífi þegar norn birtist honum í draumi
og læknar hann um leið og hún velur
hann til verkefnis sem er ógnvæn-
legra en drepsóttin. Þessi æsispenn-
andi skáldsaga er einstaklega vel
skrifuð, þétt og viðburðarík auk þess
sem hún er full af spennandi göldrum.
Í liðinni viku var upplýst að Villu-
eyjar, sem út kom í fyrra og er sjálf-
stætt framhald af Koparborginni,
hefði verið tilnefnd til Barna- og
unglingabókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs í ár. Sú bók, sem
undirrituð hlakkar til að lesa fljótlega,
fjallar um munaðarlausu systkinin
Arildu og Maurice, sem neydd eru í
uppgjör við fortíðina.
Eyland (2016)
Á sama tíma og landamærum hefur
verið lokað víðs vegar um heim og að-
eins eru farnar örfáar flugferðir með
farþega til og frá Íslandi er tilvalið að
rifja upp frábæra frumraun Sigríðar
Hagalín Björnsdóttur, vísindaskáld-
söguna Eyland. Í bókinni leikur höf-
undur sér með þá hugmynd hvað gæti
gerst ef Ísland myndi einangrast al-
farið frá umheiminum. Hvers konar
samfélag myndi bíða okkar þegar lyf
og aðrar nauðsynjar klárast? Og til
hvaða aðgerða gætu stjórnvöld gripið
þegar ljóst er að matmælaframleiðsla
stendur ekki undir þeim 350.000 sem
byggja landið? Þetta er hrollvekjandi
lesning sem minnir lesendur á að á
tímum þrenginga og þegar frum-
þörfum fólks er ógnað, hvort heldur
vegna matvælaskorts eða veiru, er
varhugavert að láta lýðskrum og þjóð-
rembing ráða för. Ef kórónuveiru-
faraldurinn sem nú geisar kennir okk-
ur eitthvað þá er það hversu heimur-
inn er í raun tengdur. Veiran virðir
engin landamæri og því verða lei-
ðtogar heims og heilbrigðisyfirvöld að
vinna vel saman að lausnum.
Palli var einn í heiminum (1942)
Að lokum verður að minnast á
klassísku myndabókina Palli var einn í
heiminum eftir Jens Sigsgaard frá
árinu 1942 sem Arne Ungermann
myndlýsti og út kom í íslenskri þýð-
ingu Vilbergs Júlíussonar 1948. Vafa-
lítið tengja margir við titilpersónuna
ungu um þessar mundir þegar fáir eru
á ferli og markvisst hefur verið dregið
úr samneyti við aðra. Fyrstu viðbrögð
Palla þegar hann uppgötvar að hann
er einn í heiminum eru að gleðjast yfir
því að geta gert allt það sem hugurinn
girnist án þess að spyrja leyfis, hvort
heldur það snýr að því að borða eins
mikið súkkulaði og hægt er úti í búð
eða gerast sporvagnsstjóri. Fljótlega
kemst Palli hins vegar að því að þótt
hann geti gert allt sem hann langar til
þá er hreinlega ekkert gaman að vera
alltaf einn – því maður er manns gam-
an eins og sagt er. Gott er að ylja sér
við þá speki þar til við getum aftur far-
ið að umgangast vini okkar og ætt-
ingja áhyggjulaus að kófi loknu.
Maður er manns gaman
Teikning/Arne Ungermann
Einmana Í myndabókinni Palli var einn í heiminum kemst titilpersónan að
því að maður er manns gaman og lítið gaman að vera alltaf einn.
AF BÓKUM
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
Íkófinu sem nú ríkir í heiminum átímum kórónuveirunnar þarsem sífellt fleiri leita í sóttkví –
ýmist að beiðni yfirvalda eða sjálf-
viljug – hafa listirnar aldrei verið
mikilvægari. Þær stytta okkur ekki
aðeins stundir á þessum erfiðu tím-
um einverunnar og veita okkur til
dæmis færi á að hitta fjölbreytt per-
sónugallerí hvort heldur er á blaði
eða skjá. Því þegar best lætur opna
listirnar augu okkur fyrir ýmsum
áskorunum heimsins og veita okkur
kærkomið tækifæri til að skoða hvert
leiðin gæti legið ef samkennd og
manngæska fá ekki að ráða för.
Sjö dagar (2017)
Öll höfum við þörf fyrir að spegla
okkur í aðstæðum annarra. Því gæti
verið kærkomið að lesa skáldsöguna
Sjö dagar eftir Francescu Hornak
sem nýverið kom út í íslenskri þýð-
ingu Valgerðar Bjarnadóttur. Í bók-
inni ákveður Birch-fjölskyldan að
eyða jólahátíðinni saman í sóttkví á
sveitasetri sínu eftir að elsta dóttirin,
Olivia, snýr heim frá Afríku þar sem
hún hefur sem læknir verið að sinna
sjúklingum með bráðsmitandi sjúk-
dóm. Allar persónur bókarinnar eiga
sér leyndarmál sem leysast úr læð-
ingi eftir því sem á vikuna líður.
Garðurinn (2008)
Spænska veikin sem gekk yfir
heiminn 1918 til 1919 með miklu
mannfalli gegnir lykilhlutverki í
spennusögunni Garðinum eftir Gerði
Kristnýju. Aðalpersóna bókarinnar
er unglingsstúlkan Eyja sem er ný-
flutt á Ljósvallagötuna, á þriðju hæð
í húsi sem stendur gegnt Hólavalla-
garði, gamla kirkjugarðinum við
Suðurgötu í Reykjavík. Þegar pabbi
Eyju kaupir gamlan hægindastól á
fornsölu fer undarleg atburðarás af
stað sem virðist tengjast stólnum. Í
ljós kemur að stóllinn er frá tíma
spænsku veikinnar, en pabbi Eyju
hefur sérstakan áhuga á því tímabili í
íslenskri sögu og ætlar sér að skrifa
um það bók. Eftir að hafa setið mikið
í stólnum veikist pabbinn og þá fer
Við framleiðum lausnir
Sími 577 6700 / islandshus@islandshus.is / www.islandshus.is
TENGISTYKKIN
DVERGARNIR R
Skoðið
nýju
heimas
íðuna
islands
hus.is
FÁST Í BYGGINGA-VÖRUVERSLUNUM
Sérsmíðuð tengistykki á dvergana
léttir vinnuna – margar tegundir
Ríkisstjórn Þýskalands álítur
menninguna svo mikilvæga að hún
veitir milljarðahjálp til að tryggja
menningarstarfsemina í landinu.
„Menning er ekki lúxus sem aðeins
hlýtur stuðning þegar vel árar.
Þvert á móti, því hún er ómissandi.
Við finnum hversu mikið við sökn-
um hennar á þeirri stundu sem
hennar nýtur ekki lengur við. Í
sköpun listamanna felst tjáning á
mennskunni og við höfum aldrei
haft meiri þörf fyrir slíkt en núna.
Þess vegna veitum við stóran
hjálparpakka,“ sagði Monika
Grütters, menningarmálaráðherra
Þýskalands, við þýsku útvarpsstöð-
ina Deutschlandfunk.
Í frétt Politiken um málið kemur
fram að í Þýskalandi sé veltan í
menningargeiranum meiri en í
orkubransanum. Samkvæmt frétt
Artnet nemur hjálparpakki þýsku
ríkisstjórnarinnar til menningar
þar í landi 50 milljörðum evra, sem
samsvarar 7.798 milljörðum ís-
lenskra króna. Pakkinn er meðal
annars ætlaður litlum fyrirtækjum
og einyrkjum sem starfa við menn-
ingu, sköpun og miðlun. Sem dæmi
getur listafólk sótt um styrk frá
ríkinu til að standa straum af húsa-
leigu á verkstæðum sínum, vinnu-
stofum eða æfingarýmum næstu
þrjá mánuði. Einnig geta tónlistar-
hópar, sjálfstætt rekin kvikmynda-
hús og bóksalar sótt um styrki sem
ekki þarf að endurgreiða til ríkis-
ins. Dugi slíkur styrkur ekki til
geta fyrirtæki og einyrkjar sótt um
lán sem ríkið gengst í ábyrgð fyrir.
„Við vitum að ástandið er erfitt
og skiljum örvæntinguna. Stór hluti
þeirra sem starfa við listir er sjálf-
stætt starfandi og á nú í erfið-
leikum með að sjá fyrir sér,“
skrifar Monika Grütters í frétta-
tilkynningu sem þýska ríkisstjórnin
hefur sent frá sér um málið.
„Menning ekki lúxus“
 Þýska ríkisstjórnin veitir menning-
unni 50 milljarða evra hjálparpakka
AFP
Hjálparpakki Monika Grütters,
menningarmálaráðherra Þjóðverja.