Fréttablaðið - 03.11.2020, Blaðsíða 10

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Björn Víglundsson RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is

Það fylgir
því ábyrgð
að gera
menn út frá
heimalandi
sínu til að
sitja í
sendiráðum
í löndum
heims.

Víða um
Norðurlönd
hafa verið
tekin stór
skref í átt að
mannúð-
legra og
meira
nærandi
umhverfi
sjúklinga
sem glíma
við geð-
rænar
áskoranir.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
LÆGSTA VERÐIÐ Í
ÖLLUM LANDSHLUTUM
OG ÓDÝRASTA ELDS-
NEYTI LANDSINS Á
DALVEGI, REYKJAVÍKUR-
VEGI OG Á MÝRARVEGI,
AKUREYRI
SKILYRÐISLAUST
Orkan – Ódýrt fyrir alla
Það er mikið fagnaðarefni að fylgjast með kröftugri uppbyggingu nýs Landspítala við Hringbraut. Hönnun og útlit miðar að nútímakröfum í
lækna- og heilbrigðisvísindum hvort tveggja varðandi
aðbúnað sjúklinga sem og heilbrigðisstarfsfólks. Það
skiptir miklu máli að þar fari saman gott aðgengi,
aðbúnaður og ekki síður nærandi umhverfi fyrir þá
sem þurfa að sækja þarna þjónustu, en Landspítalinn
þjónustar alla landsmenn auk þess að vera héraðs-
sjúkrahús og háskólasjúkrahús.
Það urðu mér því nokkur vonbrigði að sjá að eitt svið
spítalans er skilið eftir í uppbyggingunni, þrátt fyrir úr
sér genginn húsakost. Geðsvið Landspítala skal áfram
staðsett í gömlu og óhentugu húsnæði við Hringbraut
og Klepp. Þessi hús eru óhentug á margan hátt. Hús-
næðið við Hringbraut gerir ekki ráð fyrir að þeir sem
eru þar í vistun á lokuðum deildum komist út undir
bert loft. Engin útisvæði eru fyrir þá sem þurfa, veik-
inda sinna vegna, að vera í stöðugri gæslu. Húsnæðið
sjálft er svo ósköp lítið nærandi, gráir hrjúfir veggir
mæta sjúklingum og fjölskyldum þeirra við komuna og
aðbúnaður innan húss á köflum þannig að ekki er hægt
að opna glugga eða búa til lágmarks þægindi. Kleppur
er svo að hluta til 100 ára gömul bygging byggð á jafn
gamalli hugmynd um aðstæður geðsjúkra. Nútíma-
þekking kallar á að við gerum betur.
Í Ábyrgu leiðinni, frá atvinnukreppu til grænnar
uppbyggingar, sem inniheldur tillögur okkar í Samfylk-
ingunni um uppbyggingarstarf í kjölfar veirufaraldurs
eru tillögur að uppbyggingu mannúðlegra umhverfis
fyrir geðheilbrigðisþjónustu Landspítala. Víða um
Norðurlönd hafa verið tekin stór skref í átt að mannúð-
legra og meira nærandi umhverfi sjúklinga sem glíma
við geðrænar áskoranir. Þetta er sjúklingahópur sem
þarf að geta notið útiveru í öruggu umhverfi, sótt
hreyfingu og fundið næringu í því umhverfi sem dvalið
er í til lengri eða skemmri tíma. Aðstaðan sem þessum
hópi er boðið upp á er ófullnægjandi og við eigum ekki
að skilja þau og starfsfólk geðsviðs eftir þegar kemur að
nútímalegri uppbyggingu þjóðarsjúkrahússins.
Húsnæði geðsviðs
barn síns tíma
Helga Vala
Helgadóttir
þingmaður
Samfylkingar-
innar
Fjölmiðlar eru stundum nefndir fjórða valdið og er þá vísað til þess að þeir veiti stofnunum samfélagsins mikilvægt aðhald. Hér á landi hefur mikilvægi fjölmiðla meðal annars verið undirstrikað með því að starfsemi þeirra er háð eftirliti opinbers stjórnvalds og
um starfsemi þeirra gilda lög. Í fyrstu grein fjölmiðla-
laga segir að markmið laganna sé að stuðla að tjáning-
arfrelsi, rétti til upplýsinga, fjölmiðlalæsi, fjölbreytni
og fjölræði í fjölmiðlun.
Margt af því sem færst hefur til bóta í íslensku sam-
félagi hefur orðið einmitt vegna þess að fjölmiðlar hafa
fjallað um málefnið, spurt gagnrýnna spurninga og
bent á þörfina fyrir úrbætur.
Upp til hópa rækja fjölmiðlar hérlendis skyldur sínar
vel og íslenskt fjölmiðlafólk tekur hlutverk sitt alvar-
lega og umgengst það af ábyrgð. Í íslensku samfélagi
er almennt borin virðing fyrir hlutverki fjölmiðla og
skynbragð borið á mikilvægi þess aðhalds sem þeir
veita. Meðal annars hafa stjórnvöld margítrekað mikil-
vægi fjölmiðla og í því skyni stutt þá fjárhagslega til að
mæta tekjufalli sem varð í fyrstu bylgju faraldursins.
Í liðinni viku flutti Fréttablaðið litla frétt af smiti sem
upp kom innan veggja sendiráðs Bandaríkjanna hér á
landi. Fréttin var byggð á heimildum sem metnar voru
traustar, annars hefði hún ekki verið flutt.
Þá brá svo við að aðfaranótt föstudags birtust á sam-
félagsmiðlum sendiráðsins fáséðar árásir á Fréttablaðið
og vegið var að trúverðugleika þess og það vænt um að
nýta sér faraldurinn í pólitískum tilgangi – aðferð sem
beitt hefur verið linnulítið í forsetatíð Donalds Trump
vestra. Ekki varð ráðið af færslunni hvernig það átti
að koma heim og saman. En sendiherrann lét ekki þar
við sitja heldur greiddi sendiráðið samfélagsmiðlum
sérstaklega til að auka útbreiðslu færslunnar. Hún bar
ekki með sér að lögð hefði verið sérstök rækt við gerð
hennar þótt hún væri á móðurmáli sendimannsins. Þá
hefur sendiráðinu oft tekist betur upp við íslenskun á
texta í færslum sínum.
En sendimaðurinn lét ekki þar við sitja. Eftir hádegi
föstudags barst símtal á ritstjórn blaðsins frá fulltrúa
sendiráðsins þar sem tilkynnt var að boð til Frétta-
blaðsins frá því í byrjun vikunnar, um að sitja hring-
borðsfund með flotaforingja bandaríska sjóhersins í
Evrópu, var afturkallað.
Þannig var Fréttablaðið á grímulausan hátt beitt ein-
hvers konar refsingu með því að útiloka það frá fund-
inum. Í nefndri færslu staðfesti þó höfundur hennar
alla meginþætti fréttarinnar. En það kom fleira fram
í færslunni. Því var lýst að gistiríki sendimannsins,
Ísland, væri eins konar pestarbæli með einna hæstan
smitstuðul ríkja í Evrópu og eini öruggi staðurinn á
landinu í því tilliti væri sendiráð Bandaríkjanna hér.
Það fylgir því ábyrgð að gera menn út frá heimalandi
sínu til að sitja í sendiráðum í löndum heims. Það fylgir
því ábyrgð að vera sendimaður erlends ríkis í gistiríki.
Háttalag sendimanns Bandaríkjanna í liðinni viku
bendir hvorki til að honum né stjórnvöldum í heima-
landi hans sé þessi ábyrgð ljós. Vanhæfnin getur varla
orðið meira áberandi.
Vanhæfnin
Há-karl
Bandaríkjamenn varpa öndinni
léttar því að í ljós hefur komið
að í 245 ára gömlum hákarli
sem veiddur var árið 2017 hér
við land voru engin merki um
öldrun í heila né taugakerfi
skepnunnar. Eins og kunnugt
er eru frambjóðendur Demó-
krata og Repúblikana til forseta
nokkuð komnir til ára sinna.
Virkjað hefur verið vísinda-
teymi helstu sérfræðinga í
Bandaríkjunum til að yfir-
færa aðstæður hákarla á þann
frambjóðendanna sem kjörinn
verður forseti í nótt. Vesenið er
að snar þáttur í þessum árangri
hákarla er að þeir lifa við lægra
hitastig en menn, eða fjórar
gráður. Meðallofthiti í Banda-
ríkjunum er hins vegar nokkru
hærri.
Er áfengi matur?
Það urðu f leiri hlessa en Víðir
þegar upp kom að áfengi væri
skilgreint sem matvæli. Þess
vegna mættu fimmtíu vera inni
í lítilli áfengisverslun í einu en
bara tíu í mörgþúsund fermetra
byggingarvöruverslun. Reyndar
líta margir svo á að áfengi sé
matur. Alkunna er að Dönum er
hlýtt til ölsins. Fyrir nokkrum
áratugum felldu bjórframleið-
endur í Danmörku út nokkur
bætiefni í áfengum framleiðslu-
vörum sínum. Frá því var horfið
þegar í ljós kom að fjöldi Dana
fékk skyrbjúg af C-vítamín-
skorti.
3 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0 Þ R I Ð J U D A G U R10 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN