Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1976, Side 72

70 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
anleiki, hráeggjahvíta, nítrat og málmarnir
kalsíum, fosfór, magnesíum, kalíum, natrí-
um og kopar. Meltanleiki kálsins var ákvarð-
aður með In-Vitro-aðferð, sem lýst er í riti
Atvinnudeildar háskólans, nr. 17 í A-flokki
(Ingvi Þorsteinsson og Gunnar Ól-
afsson, 1965). Hráeggjahvíta kálsins var
fundin með Kjeldahl-aðferð, en nítratið með
aðferð þeirri, sem notuð er í Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins. Akvörðun á kalsíum
og magnesíum var gerð með EDFA-filter-
ingu, natríum og kalíum með logaljósmæli
og fosfór með spektrómetri og lesið af kúrfu.
Við koparákvörðunina var notuð litarstyrk-
leikaaðferðin (colormetric merhod). Kopar,
uppleystur í ammóníakblöndu, sameinast
með natríum dethýl-dithikarbónati og mynd-
ar litasamband. Þetta samband er síðan leyst
upp í ísólamýlalkóhóli og litarstyrkleikinn
mældur á spektrómetri, sem svo er lesinn af
kúrfu.
Fundið var þurrefni lifranna og innihald
þeirra af fitu, hráeggjahvítu, ösku og kopar,
en auk þess voru prófuð bragðgæði þeirra.
Þurrefnið var fundið þannig, að helming-
ur hverrar lifrar var skorinn í smástykki og
mulinn í mortéli. Um 30 g af þessum graut
voru þurrkuð við 70 °C, þar til hann hætti
að léttast. Það, sem þá var eftir, var talið
þurrefni. Fituinnihald lifranna var fundið
með eimingu í asetoni með fituskolara, hrá-
eggjahvítan með Kjeldahl-aðferð, askan með
því að brenna lifrarþurrefnið í brennsluofni
við 550°C, og koparinn var ákvarðaður með
sömu aðferð og lýst er við fóðurkálið. Bragð-
gæði voru athuguð með því að bera saman
lifrar úr I. og III. lambaflokki. Matargerð
þeirra fór fram í mötuneytinu á Hvanneyri.
Lifrarnar voru þvegnar, steiktar á pönnu,
soðnar og bornar fram sneiddar í sósu. Varazt
var að nota bragðefni við matargerðina.
Tuttugu og tveir unglingar, piltar og
stúlkur undir 21 árs aldri, sem neyttu ekki
tóbaks af neinu tagi, voru fengnir til að eta
lifrarnar og gefa þeim einkunnir frá 1—5
eftir bragðgæðum.
Efnagreint var í blóðinu bílirúbín, alkal-
ískur fosfór, hemóglóbín, hematókrít, úrea
og steinefni. Þá var mældur storknunarhraði
blóðsins, eins og áður segir, og blóðkorn
talin.
Vísað er til greiningaraðferða í þeim stofn-
unum, þar sem þær voru gerðar.
I saursýnunum var athugaður fjöldi orma-
eggja, hnísla, flækjuorma (Mematodiris) og
mjólkurmaðka (Moniezía). Greining þessara
sníkjudýra var gerð með því, að eitt gramm
af saur var blandað í vatni og mulið í mor-
téli. Sérstök glerskífa er fyllt viðkomandi
blöndu. Með smásjá er svo fjöldi orma og
eggja talinn milli strika á skífunni.
Veðrið.
Sunnudaginn 29/9 voru fóðurkálslömbin
(III. og IV. flokkur) lokuð alfarið inni á
kálakrinum. Þá snjóaði nokkuð, og varð jörð
alhvít. Veðurfar var svipað fram yfir mán-
aðamót, nema hvað heldur fór kólnandi, og
frost var um nætur allt að -f- 4°C. Framan
af októbermánuði voru úrkomur litlar, en
snjóföl á jörðu. Meðalhiti á daginn var um
frostmark, en frost um nætur. Kálið var þá
orðið slappt vegna frosta. Upp úr miðjum
mánuði hlýnaði heldur, en ekki fór frost úr
jörðu um daga. Síðast í mánuðinum kólnaði
verulega, og fór frost niður fyrir -f- 10 til
-f- 12°C.
NIÐURSTÖÐUR RANNSÓKNA
a. Fóðurkálið.
Hinn 4/10 reyndist uppskera vera 7970 kg
af þurrefni (þe.), 7590 fóðureiningar (FE.)
á hektara (ha), miðað við niðurstöður um
meltanleika kálsins, en 27/10 var hún 6500
kg þe. og 6190 FE., einnig miðað við ha.