Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1976, Síða 84

82 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
áður er getið. Áhrif kál- og úthagabeitar á
lifandi þunga, fallþunga og kjötprósentu til-
raunalambanna fara á allan hátt ágætlega
saman við áður gerðar beitartilraunir þeirra
Halldórs Pálssonar og Péturs Gunnarssonar
(1961).
Við samanburð á blóði tilraunalambanna
við blóð áa að vetrarlagi (Þorsteinn Þor-
STEINSSON o.fl., 1970) sést, að blóð þeirra
er í aðalatriðum mjög líkt, nema hvað þvag-
efnið í blóði lambanna er nokkru meira.
I fóðrunartilraunum með síldarmjölsgjöf
(Pétur Gunnarsson, 1953) höfðu ær, sem
fengu 200—300 g af síldarmjöli á dag, svip-
að þvagefnismagn í blóði og fóðurkálslömb-
in.
Innihald blóðsins af hemóglóbíni, hemató-
kríti og bílírúbíni fór heldur minnkandi eftir
því, sem á haustið leið, í öllum lambaflokk-
unum. Rannsóknir vísindamannanna C. A.
Grants o.fl. (1968) og R. H. C. Pennys o.fl.
(1964) benda í sömu átt, að því er varðar
minnkandi hemóglóbín og hematókrít í blóði
við beit kinda á fóðurkál. Blóð fóðurkáls-
lambanna storknaði mun hraðar en saman-
burðarlambanna, hvort sem miðað er við
3/10 eða 27/10, en storknunartíminn lengd-
ist í báðum flokkum eftir því, sem leið á
haustið. Ekki var vitað, hvort lömbunum af
fóðurkálinu blæddi verr en hinum við förg-
unina, en það er alls ekki óhugsandi, þar sem
munurinn á storknunartímanum skipti mín-
útum.
Eins og fram hefur komið, voru skjald-
kirtlarnir þeim mun stærri sem lifrarnar
voru þyngri. Telja má eðlilegt, að þetta fari
nokkuð saman, þar sem skjaldkirtilsvökvinn
thýroxín örvar efnaskipti líkamans og lifrin
er efnaskiptastöð hans, sem vinnur úr nær-
ingarefnunum, og þá ekki sízt þegar skepn-
urnar hafa aðgang að miklum og auðmeltum
næringarefnum, eins og fóðurkálslömbin
höfðu.
Samsetning lambalifranna af þurrefni,
próteíni, fim og ösku má heita hin sama í
öllum tilraunaflokkunum þrátt fyrir mikinn
þyngdarmun. Ber þessum rannsóknum vel
saman við athuganir á íslenzkum lambalifr-
um, sem K. Vestergárd-Thomsen gerði vet-
urinn 1967—1968. Engin sjúkleg einkenni
sáust á lifrunum, þótt stærðarmunur væri
mikill eftir flokkum, og má því ætla, að
hinar stóru lifrar fóðurkálslambanna séu
eðlileg viðbrögð þeirra við miklum og hröð-
um efnaskiptum í líkamanum, þar sem svo
til enginn munur fannst á efnasamsetningu
þeirra. Þyngdarmunur lifra í IV. fl. (605 g)
og III. fl. (811 g) sýnir, að lifrarnar í IV.
lambafl. hafa hætt að þyngjast eða jafnvel
létzt, þegar lömbin voru tekin af fóðurkálinu.
I samanburðarflokknum hélzt lifrarþunginn
stöðugur allt haustið, enda höfðu lömbin
viðhaldsfóður á beitinni og héldu sama fall-
þunga. Ekki er gott að skýra hið mikla kop-
armagn í lifrum II. samanburðarflokks, en
verið getur, að við beit í koparauðugum út-
haga safnist koparinn fyrir í lifrunum. Þessu
virðist svo öfugt farið við beit á fóðurkáli,
þar sem koparmagn fóðurkálslifranna hefur
minnkað lítið eitt við beitina, ef miðað er
við koparmagn lifra úr I. lambafl. Hvort hér
er um hliðstæðar verkanir að ræða og Hol-
lendingurinn J. Hartman fann (1964), er
ekki gott að segja, en hann fann, að við að
beita vetrungum (1—2 ára nautgr.) á áborið
land minnkaði koparforði í lifrum þeirra eftir
því, sem leið á beitartímann.
Við athugun á bragðgæðum lifranna kom
ekkert fram, er bent gæti til þess, að fóður-
kálslifrarnar væru verri til matar en aðrar
lifrar. Flestum þeim, sem neyttu þeirra, fannst
þær mýkri, en aðeins tólf af tutmgu og
tveimur töldu þær betri.