Fréttablaðið - 10.12.2020, Síða 6

DÓMSMÁL Í dag hefst meðferð í
máli útgáfunnar Hljóðbók.is gegn
Hljóðbókasafninu. Útgáfan krefst
þess að safnið verði dæmt skaða-
bótaskylt fyrir dreifingu á efni sem
þegar hafi verið gefið út án greiðslu
til útgáfunnar sjálfrar. Safnið krefst
frávísunar málsins.
„Aðgangar að Hljóðbókasafninu
hafa verið misnotaðir. Stofnaðir eru
reikningar fyrir sjö ára barn vegna
lesblindu og svo teknar út Stríð og
friður eftir Tolstoy og Karamazov
bræðurnir eftir Dostojevski,“ segir
Eggert Bjarni Ólafsson lögmaður
Hljóðbókar.is.
Kerfið hefur verið harðlega gagn-
rýnt af bókaútgefendum en sam-
kvæmt undanþágu frá lögum má
Hljóðbókasafnið gefa út allt höf-
undarréttarvarið efni til þeirra sem
geta ekki lesið með hefðbundnum
hætti. Höfundar fá tæplega 32 þús-
und króna eingreiðslu en útgáfurnar
ekkert. Eggert bendir á að á árunum
2011 til 2018 hafi Íslendingum fjölg-
að um 12 prósent en útlán safnsins
hafi aukist um 251 prósent á sama
tímabili. Notkunin á Hljóðbóka-
safninu er margfalt meiri en á sam-
bærilegum söfnum hinna Norður-
landanna, fimm- til sjöföld miðað
við söfn í Svíþjóð og Noregi og
nokkuð mikið meiri en í Danmörku.
Eggert segir að vissulega hafi orðið
framfarir í greiningu á lesblindu,
en það hljóti að hafa átt sér stað á
hinum Norðurlöndunum einnig.
Söfnin í Skandinavíu láti heldur
ekki lesa upp bækur séu þær þegar
til, ólíkt því sem gert er hér á landi.
Í haust lagði Lilja Dögg Alfreðs-
dóttir menntamálaráðherra fram
frumvarp um breytingar á höf-
undaréttarlögum vegna innleið-
ingar Marrakesh-samningsins um
aðgang fatlaðra að menningarefni.
Í greinargerð segir að „ávinningur
þeirra sem þurfa á því að halda að
verk séu á aðgengilegu formi vegna
sjón- eða lestrarhömlunar sé meiri
en mögulegt tjón rétthafa vegna tak-
mörkunar á einkarétti þeirra skv. I.
kafla höfundalaga.“
Félag íslenskra bókaútgefenda
hefur lagt til ýmsar úrbætur fyrir
útgefendur í málinu, sem nú er í með-
förum þingsins. Svo sem að börn hafi
ekki aðgang að fullorðinsbókum,
safnið gefi ekki út nýútgefnar bækur
og að það kaupi þær upplesnu bækur
sem þegar eru til af útgefendum.
„Við höfum því kallað eftir
gagnsæi í útlánum safnsins þann-
ig að rétthafar hafi upplýsingar um
útlánin og greiningu á útlánum til
stórra notenda til ágiskana um hvort
þær samrýmist aldri og þroska við-
komandi notanda,“ segir Heiðar Ingi
Svansson, formaður félagsins. Lands-
lagið sé allt annað með tilkomu
netsins en þegar safnið fékk undan-
þágu frá höfundarrétti. Þá hafi verið
notaðar kasettur. „Við höfum einnig
gert athugasemdir við aðferðir við
dreifingu safnsins á verkum til not-
enda sem mögulega samrýmist ekki
heimild höfundalaga um lán.“
Heiðar segist hafa trú á því að
ráðherra muni sýna öllum sjónar-
miðum málsins skilning, ólíkt fyrri
ráðherrum sem ekki hafi tekið undir
gagnrýni á kerfið, frekar en forsvars-
menn safnsins sjálfir. Lilja hafi sett
íslenskt mál og bókaútgáfu í for-
gang og beitt sér fyrir myndarlegum
stuðningi með endurgreiðslu hluta
útgáfukostnaðar og auknum fram-
lögum í sjóði sem veita fjármuni til
útgefenda og höfunda.
Aðspurður um það mál sem nú er
fyrir dómi segir Heiðar að enn eigi
eftir að koma í ljós hvort efnislega
verði tekist á um kröfuna og Hljóð-
bók.is eigi eftir að sanna tjón sitt,
hugsanlega með annarri málsókn.
„Verði niðurstaða um að bæta skuli
Hljóðbók.is tjón vegna starfsemi
Hljóðbókasafns þá er líklegast að
það eigi við um fleiri útgefendur þó
erfitt sé fyrir okkur á þessari stundu
að leggja mat á það,“ segir hann.
kristinnhaukur@frettabladid.is
Verði niðurstaða
um að bæta skuli
Hljóðbók.is tjón vegna
starfsemi Hljóðbókasafns
þá er líklegast að það eigi
við um fleiri útgefendur þó
erfitt sé fyrir okkur á
þessari stundu að
leggja mat á
það.
Heiðar Ingi Svans-
son, formaður
Félags íslenskra
bókaútgefenda
UNDIRBÚÐU JÓLIN Á
HAFNARTORGI
Við tökum vel á móti þér og minnum
á öll bílastæðin í bílakjallaranum.
Deilt um hljóðbækur í héraði
Hljóðbók.is hefur stefnt Hljóðbókasafninu vegna dreifingar efnis og krefst skaðabóta. Safnið krefst frávís-
unar í málinu. Formaður Félags íslenskra bókaútgefenda vonast til að Alþingi breyti reglum um safnið.
Hlutfallslegur fjöldi lántakenda Hljóðbókasafnsins er margfaldur samanborið við Norðurlöndin. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
PÓSTÞJÓNUSTA Það er nóg að gera
hjá Póstinum þessa dagana og
greinilegt að landsmenn eru farnir
að nýta sér netverslanir í meira
mæli.
„Það er mun meira álag en hefur
verið undanfarin ár. Í nóvember
var 120% aukning á milli ára á inn-
lendum sendingum og það sem af er
desember er aukningin 100%,“ segir
Brynjar Smári Rúnarsson, forstöðu-
maður markaðs-og sölusviðs hjá
Póstinum.
„Innanlandssendingar fyrir jólin
fara líklegast að detta inn núna á
fullu en síðasti skiladagur til að ná
fyrir aðfangadag er 18. desember. Ég
geri ráð fyrir að það verði brjálað að
gera fyrir þann tíma.“
Álagið er ekki aðeins á pósthús-
unum sjálfum og hjá dreifingunni
en sem dæmi voru 80 manns á bið
hjá símaþjónustuveri Póstsins í dag.
„Okkur þykir virkilega leitt að
láta fólk bíða eftir sendingunum
sínum, en álagið hefur aldrei verið
eins mikið og nú. Allt okkar fólk er
að gera sitt allra besta. Við vonumst
til að þetta verði komið í betra stand
um helgina,“ segir Brynjar. – uö
Mikið álag er
hjá Póstinum
SAMFÉLAG Gagnsæi, samtök gegn
spillingu, hafa fengið heimild til
að byggja upp og halda úti sérstakri
Íslandsdeild í alþjóðasamtökunum
Transparency International.
Transparency Inter national
eru alþjóðleg samtök sem vinna
að heilindum í stjórnsýslu og við-
skiptalífi.
Samtök in star fa í y f ir 100
löndum en Ísland er síðast af
Norðurlöndunum til að koma á fót
sérstakri landsdeild innan samtak-
anna að Færeyjum undanskildum.
Samtökin halda meðal annars úti
svokallaðri spillingarvísitölu (CPI)
sem birt er í janúar á hverju ári og
metur spillingu í ríkjum heims.
Ísland hefur mælst neðst allra
Norðurlanda á lista samtakanna
undanfarin tólf ár eða allt frá því að
fjármálakreppan árið 2008 skall á.
„Að mati okkar sem unnið höfum
í starfinu með Gagnsæi, felst mikið
tækifæri í því að fá þessa viður-
kenningu til að stuðla að auknum
heilindum í íslenskum stjórn-
málum, stjórnsýslu og viðskipta-
lífi og ábyrgð, vernd almannahags-
muna og markvissum vörnum gegn
spillingu,“ segir Guðrún Johnsen,
stjórnarkona í Gagnæi, en aðildar-
ferlið hefur tekið fimm ár.
Stjórn Gagnsæis réð nýlega fram-
kvæmdastjóra til samtakanna,
Árna Múla Jónasson lögfræðing,
sem mun vera í hlutastarfi fyrst um
sinn, frá 1. janúar næstkomandi, en
svo í fullu starfi þegar tekist hefur
að tryggja samtökunum nægilegt
rekstrarfé. – aá
Gagnsæi verður Íslandsdeild Transparency International
Að mati okkar felst
mikið tækifæri í því
að fá þessa viðurkenningu,
til að stuðla að auknum
heilindum í íslenskum
stjórnmálum, stjórnsýslu og
viðskiptalífi.
VI ÐS K IP TI Gengi hlutabréfa í
Icelanda ir hefur styrkst um 67,2
prósent á einum mánuði. Hlutabréf
í félaginu hækkuðu um 7,6 prósent
í 709 millj óna króna viðskipt um í
gær. Gengið stóð í gær í 1,84 krón-
um þegar markaðurinn lokaði.
Síðustu daga hafa borist jákvæð
tíðindi af bólusetningu f y rir
kóróna veirunni víðs vegar að.
Þannig var til að mynda byrjað að
bólusetja fólk í Bretlandi í gær.
Fyr ir mánuði bárust fregnir um
að lyfja fyr ir tækið Pfizer hefði náð
95 prósenta ár angri með bólu efni
sitt og í kjölfarið hefur gengið í
Iceland air styrkst. – hó
Gengi bréfa í
Icelandair hefur
styrkst til muna
Guðrún Jo-
hnsen, stjórnar-
kona í Gagnsæi
1 0 . D E S E M B E R 2 0 2 0 F I M M T U D A G U R6 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð