Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.05.2020, Blaðsíða 13

3.5. 2020 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13
þurfti að sigla á móti skipinu, stökkva á milli
skipa og ná í manninn. Flugvélin beið svo til að
ferja hann yfir til Las Palmas,“ segir Kristín
og útskýrir að maðurinn hafi verið settur beint
úr bátnum í sjúkrabíl sem átti að keyra á flug-
völlinn. En í stað þess að beygja inn á flugvöll-
inn beygði bílstjórinn í hina áttina, í átt að
sjúkrahúsi.
„Ég sagði honum að sjúkraflugið væri klárt,
hann ætti að keyra á flugvöllinn. Hann myndi
ekki lifa það af að fara á þennan spítala; hann
þyrfti miklu meiri aðstoð. En þeir þóttust ekki
skilja mig en enginn þarna skildi ensku eða
spænsku. Þetta snerist hjá þeim um pening-
inn; þeir vildu fá sjúklinginn inn á spítalann til
að fá peninginn,“ útskýrir hún.
„Þeir stoppuðu við spítalann og það mætti
þarna mannfjöldi til að reyna að rífa sjúkling-
inn út úr bílnum. Ég lagðist á börurnar. Ég
var líkamlega að berjast gegn þeim og hugsaði
ekkert út í það að þarna var ég kona í araba-
ríki,“ segir hún.
„Það komu alltaf fleiri og fleiri og þarna
voru mikil öskur og læti á arabísku. Ég neitaði
að láta þau fá þennan meðvitundarlausa mann.
Að lokum náðu þeir í lækni sem talaði frönsku.
Þá allt í einu braust fram franska, sem ég hafði
ekki notað síðan í menntaskóla,“ segir Kristín,
sem fékk að lokum sitt fram.
„Ég hafði tekið frönsku í menntó þegar allir
mínir vinir tóku þýsku, bara af því ég vildi gera
eitthvað öðruvísi en aðrir. Og ég trúi því að þessi
eina ákvörðun mín, að haka við frönsku í stað
þýsku, hafi orðið til þess að bjarga mannslífi.“
Þótt útlitið hafi verið svart náði maðurinn
sér. „Það var algjört kraftaverk að hann skyldi
lifa af; það var enginn sem bjóst við því. En
hann náði sér og fór meira að segja aftur til
starfa síðar. Eina sem breyttist var að hann
varð grænmetisæta og varð heldur léttari í
skapi. Hann sendir alltaf jólakort og hefur gef-
ið okkur koníak og fleiri fallegar gjafir frá sínu
heimalandi, Úkraínu.“
Að kveðja spítalann
Þegar Kristín kom heim réð hún sig í 70%
starf á endurhæfingardeild Landspítalans og
hugðist taka vaktir á slysadeild á móti. Hún
fann sig vel á endurhæfingadeildinni og gat vel
hugsað sér að vinna þar áfram. Það varð lítið
úr vöktunum á slysadeild því Kristín fór að
upplifa endurtekin flensulík einkenni.
„Fyrst var þetta eins og flensa og svo út-
haldsleysi, sem ég skildi ekki því ég var ekki
byrjuð að taka vaktir og aðeins með eitt kall-
tæki. Ég hélt kannski að ég væri að fá flensu af
því ég væri nýkomin frá Spáni. Ég var þurr og
rauð í augum og þurr í hálsinum og fór að fá
hálsbólgur og útbrot og fleiri einkenni. Það
varð alltaf erfiðara fyrir mig að hlaupa eða
stunda ræktina sem ég skildi ekki því ég var í
fantaformi. En ég mætti alltaf í vinnuna því ég
er af þeirri kynslóð sem mætir bara í vinnuna
sama hvað, sem er auðvitað rangt,“ segir hún.
„Einn daginn var okkur sagt að taugasál-
fræðingarnir væru svo veikir að við þyrftum að
skipta um herbergi við þá; það væri svo mikil
mygla,“ segir Kristín og segist þá í fyrsta
skipti hafa farið að hugsa um hvort veikindi
hennar gætu mögulega verið tengd þessum
rakaskemmdum.
„Eftir nokkra mánuði var mér ekkert að
batna en ég var að enn að vinna. Það tekur
mann langan tíma að átta sig á þessu. Ég tók
eftir því að ég var betri heima um helgar en
það dró af mér í vinnunni. Um vorið var ég
orðin verulega veik, en hélt að þetta myndi
lagast í sumarfríinu. En þegar ég kom aftur til
starfa eftir sumarfríið varð ég enn verri, var
hreinlega orðin talmóð og ég lagðist einfald-
lega í rúmið með verstu flensu ævinnar. Svo
kom í ljós að fleiri voru veikir,“ segir Kristín
og það kom á daginn að húsnæði Landspít-
alans var víða illa farið af rakaskemmdum.
„Ég hélt að ég myndi bara lagast og hélt að
ég yrði bara frá vinnu í eina viku meðan á við-
gerðum stæði. Ég gerði mér enga grein fyrir
þessu. Ég reyndi að fara niður á slysadeild og
fékk strax einkenni og ég prófaði fleiri staði en
fékk alls staðar einkenni. Þetta var hrikalegt
ár. Það tók mig heilt ár að átta mig á því að ég
gæti ekki farið aftur að starfa sem læknir á
spítalanum,“ segir hún.
„Það var mikil sorg að kveðja ástríðuna
mína, læknisstarfið. Þetta var skellur.“
Fleiri sem veiktust
Kristín á nú erfitt með að dvelja inni í gömlum
húsum og er komin með óþol fyrir alls kyns
efnum, eins og ilmvötnum og hreinsiefnum.
„Kenningar með þessi veikindi eru að þetta
kveiki á ónæmiskerfinu. Það verður ýkt svörun
við hlutum sem maður þoldi ágætlega áður.
Ónæmislæknirinn minn sagði að við í mínum
hópi værum því miður ennþá miklu næmari á
rakaskemmdir og örveruefnasúpuna sem af því
hlýst en hægt væri að mæla nákvæmlega. Það
er alltaf verið að skoða þetta betur og fleiri
skýringar að koma fram. Af þeim þrjátíu sem
voru saman í læknadeildinni hafa sex veikst
vegna rakaskemmda í húsnæði í vinnu okkar.
Þrír karlmenn og þrjár konur, allt yfirlæknar
nema ég, sem var hætt. Þau þrjú sem veiktust
fyrst voru lengur í húsnæðinu og veiktust mest,
en hin sem veiktust síðar vissu af hinum og
gátu farið út fyrr. Ég, ásamt félagi ofnæmis- og
lungnalækna, hélt málþing um umhverfisveik-
indi fyrir þremur árum á læknadögum. Við vor-
um fjögur sem höfðu lent í þessu sem héldum
erindi. Þarna greindum við frá eigin heilsufari
og hversu erfitt það er að reka deildir þar sem
húsnæðið veldur veikindum. Og það sem mér
finnst algjörlega óviðunandi er að veikasta fólk-
ið í landinu, og allt það góða starfsfólk sem því
sinnir, sé í húsnæði sem er ekki í lagi með. Ég
hef alltaf tjáð mig um það að byggja ætti nýjan
spítala frá grunni á góðum stað frekar en að
byggja við gömul og víða ónýt hús,“ segir hún.
„Ég veit því miður um fólk af öllum stéttum
sem hefur veikst,“ segir hún og nefnir að hún
og konan í eldhúsinu hafi oft þjáðst saman.
„Mér finnst þetta sorglegt ástand, en það var
aldrei góðæri í heilbrigðisþjónustunni og það
átti alltaf að vera að spara og svo kom hrunið
og allt varð ennþá erfiðara. Peninga sem áttu
að fara í viðhald þurfti að nota í rekstur.“
Lánsöm að vera hraust
Síðan eru liðin um fimm ár og Kristín hefur
ekki setið auðum höndum, þótt veikindin hafi
tekið sinn toll og sett henni skorður. Kristín
varð að sætta sig við að það væru margir staðir
sem hún gæti alls ekki farið né unnið á sökum
rakaskemmda húsnæðisins. Eftir að hún hætti
á spítalanum fór hún í leiðsögunám í endur-
menntunardeild Háskóla Íslands.
„Námið var í eitt og hálft ár og ég kynntist
frábæru fólki. Við ferðumst mikið saman og
lendum í skemmtilegum ævintýrum en ég get
illa unnið við þetta því ég á erfitt með að vera í
rútum, og mörgum skálum og hótelum. Ég get
þó verið í nýjum rútum og einstaka skálar hafa
verið í lagi. Ég skil stundum ekkert hvað veldur
en ég finn það bara um leið og ég geng inn. Ég
fæ það sem við köllum högg,“ segir hún og lýsir
því að strax verður pirringur í augum, hálsi og
lungum, og svo fylgja flensueinkennin eftir það.
„Þá er ég bara úti, og hefur kuldaþol mitt
þjálfast mikið. Þar hefur sjósundið hjálpað mér
mikið. Þegar ég var veikust gaf það mér mikið
líka því þar gat ég hitt fólk utandyra. Fyrstu
tvö, þrjú árin kom enginn hér inn á heimilið og
það voru mjög fáir staðir sem ég gat farið á. Það
var frekar erfitt fyrir mig af því ég er svo fé-
lagslynd. Sjósundið hefur því verið mikil gjöf,
bæði fyrir líkama og sál,“ segir hún.
„Ég er svo mikil Pollýanna í mér að ég hef
ekki lagst í reiði. Ég meira að segja neita að
hugsa um mig sem veika, heldur segi ég bara
eins og er, að ég þoli ekki sumt húsnæði. Þá
forðast ég það bara og geri allt sem ég get til að
halda mér hraustri. Ég var líka lánsöm að áður
en ég veiktist var ég rosalega hraust og gat
hlaupið upp hvaða fjall sem er. Fyrst var ég
mjög svekkt og sorgmædd að hafa misst þessa
hreysti mína. En það breyttist og seinna varð
ég þakklát fyrir að hafa í raun verið svona
hraust áður, því það hefur hjálpað mér að þola
veikindin betur. Ég horfi á það sem ég hef og er
þakklát fyrir að vera með svona góða fjölskyldu
og vini, hreyfigetu og að geta stundað útivist.“
Seigla og streita
Kristín er nú í hlutastarfi við heilsurannsókn
hjá þjónustumiðstöð rannsóknarverkefna (ÞR)
fyrir Íslenska erfðagreiningu en einnig kennir
hún læknanemum.
„Fólk kemur Í ÞR og er hjá okkur hálfan dag í
alls konar heilsurannsóknum,“ segir hún en auk
þess hefur Kristín síðastliðin ár beint kröftum
sínum enn meira að heilsueflingu og forvörnum
og flutt vinsæl erindi um seiglu og streitu.
„Ég hef alltaf verið í fræðsluhlutverkinu og
lengi haft áhuga á streitu og fundist hún
heillandi. Streitan hjálpar okkur að þola áskor-
anir, breytingar og hættur. En hún á ekkert að
vera alltaf í gangi! Mér hefur þótt gagnlegt og
gaman að því að fræða fólk um streitu og sér-
staklega hvað sé hægt að gera til að efla
streituþol og seiglu. Eftir að ég gat ekki verið
á spítalanum hef ég haft miklu meiri tíma til að
sinna þessu og hef verið beðin að tala um þetta
víða. Ég hef unnið mikið meðal annars með
Gyðu Dröfn Tryggvadóttur lýðheilsufræðingi,
en hún hefur skipulagt heilsutengdar ráð-
stefnur. Svo er hún líka búdda zen. Við höfum
mæst; ég með mína vestrænu læknisfræði og
hún með sína austrænu visku,“ segir Kristín.
Við förum að slá botninn í samtalið en ekki
er úr vegi að spyrja hvað sé á dagskrá á næst-
unni hjá þessari orkumiklu konu, sem þó hefur
þurft að hægja á sér.
„Ég lifi að mestu í núinu en mig langar að
vera virk og geta tekið þátt. Mig langar að
halda áfram að læra og fylgjast áfram með fjöl-
skyldu og vinum. Ég lifi einn dag í einu, en mér
er samt alltaf að detta eitthvað nýtt í hug.“
„Ég er svo mikil Pollýanna í mér að ég hef ekki
lagst í reiði. Ég meira að segja neita að hugsa
um mig sem veika, heldur segi ég bara eins og
er, að ég þoli ekki sumt húsnæði. Þá forðast ég
það bara og geri allt sem ég get til að halda mér
hraustri,“ segir Kristín Sigurðardóttir læknir.
Morgunblaðið/Ásdís