Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.05.2020, Blaðsíða 8

KÓRÓNUVEIRAN
8 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.5. 2020
E
ftir að hafa rætt bæði við Ölmu og
Víði er blaðamanni ljúft og skylt
að loka hringnum og tala við Þór-
ólf Guðnason sóttvarnalækni. Þau
þrjú, sem kölluð hafa verið ýmist
þríeykið, þrjú á palli eða tríóið, hafa frætt og
um leið stappað stálinu í þjóðina síðustu tvo
mánuði eða svo. Hvert og eitt kemur að borð-
inu með sína sérþekkingu og væri ómögulegt
annað en að hafa þar sóttvarnalækni innan-
borðs. Þórólfur hefur gríðarlega þekkingu á
sýkingum, enda á hann að baki langan feril
sem smitsjúkdómalæknir og er með dokt-
orspróf í lýðheilsuvísindum.
Í þessum frekar kuldalegu gámum við
Skógarhlíðina, þar sem daglegir blaðamanna-
fundir fara fram, áttum við fund og ræddum
allt milli himins og jarðar, þó aðallega um vá-
gestinn mikla sem skekur heiminn og litla Ís-
land.
Ræturnar í Eyjum
Þórólfur er fæddur á Hvolsvelli í október árið
1953, en foreldrar hans, Guðni B. Guðnason og
Valgerður Þórðardóttir, eru bæði ættuð úr
Rangárvallasýslu. Er Þórólfur í miðju þriggja
bræðra.
Fjölskyldan flutti austur á Eskifjörð þegar
Þórólfur var á öðru ári, en faðir hans fékk þar
stöðu kaupfélagsstjóra. Þegar Þórólfur var á
níunda ári fluttu þau til Vestmannaeyja og bjó
Þórólfur þar fram á unglingsár.
„Rætur mínar liggja í Vestmannaeyjum. Við
Víðir eigum margt sameiginlegt þar,“ segir
Þórólfur og segist eiga þaðan afar ljúfar minn-
ingar.
„Þarna var mikið íþróttalíf og það var mikið
leikið úti í náttúrunni. Ég byrjaði einnig í tón-
list, þannig að það var
aldrei dauð stund, en í
bænum var mikið mús-
íklíf. Ég hafði aldrei
kynnst svona mikilli
músík,“ segir Þórólfur.
„Ég byrjaði snemma
í lúðrasveit og spilaði á
trompet. Það var svo
keypt píanó á heimilið
en þegar fór að líða á
unglingsárin leitaði hugurinn annað og ég fór
að hlusta á Bítlana og keypti mér bassagítar.“
Sextán ára hélt hann upp á meginlandið og
settist á skólabekk í Menntaskólanum á
Laugarvatni.
„Þá var ég í raun fluttur að heiman, þó að
maður færi heim á sumrin að vinna,“ segir
hann og nefnir að hann hafi snemma stefnt að
læknisfræði.
„Móðurbróðir minn var læknir, merkilegur
maður, góður og klár. Mér fannst hann góð
fyrirmynd. Ég byrjaði svo í læknisfræði haust-
ið 1973 og þá fór þáverandi kærasta mín, nú-
verandi eiginkona, í sjúkraþjálfunarnám til
Danmerkur,“ segir hann, en þess má geta að
konan í lífi Þórólfs heitir Sara Hafsteinsdóttir
og er yfirsjúkraþjálfari á Landspítala Foss-
vogi, og eiga þau tvo uppkomna syni. Þau hafa
þekkst allt frá æskuárunum í Vestmanna-
eyjum.
„Ég elti Söru til Danmerkur og fór í læknis-
fræði í Árósum en
kláraði það svo hér
heima.“
Áhugi á bólu-
setningum
Ungu hjónin bjuggu
víða en fluttu svo til
Connecticut í Banda-
ríkjunum þar sem Þór-
ólfur stundaði nám í
barnalækningum og síðar í smitsjúkdóma-
lækningum í Minnesota.
„Ég veit ekki alveg hvað varð til þess að ég
fór í barnalækningar en ég hafði alltaf gaman
af börnum. Svo sérhæfði ég mig í smit-
sjúkdómum barna, en á þeim tíma var enginn
sérhæfður í því hér. Mér fannst þetta mjög
áhugavert og fékk snemma mikinn áhuga á
bólusetningum, sem er besta og hagkvæmasta
aðferð sem til er til að koma í veg fyrir smit-
sjúkdóma,“ segir hann.
„Þegar ég kom heim fór ég að vinna á
Barnaspítala Hringsins sem almennur barna-
læknir og smitsjúkdómalæknir og opnaði líka
stofu sem ég var með til ársins 2015, en ég lok-
aði henni þegar ég tók við sem sóttvarnalækn-
ir,“ segir hann en áður, eða árið 2002, hafði
Þórólfur verið ráðinn yfirlæknir bólusetninga
hjá þáverandi sóttvarnalækni, Haraldi Briem.
„Ég hef lifað og hrærst í þessum smitsjúk-
dómum lengi,“ segir hann.
„Fyrsta verkið sem yfirlæknir bólusetninga
var að innleiða bólusetningar gegn svoköll-
uðum meningókokkum C, sem er blóðsýking
og heilahimnubólga. Þessi sjúkdómur getur
verið mjög alvarlegur hjá börnum og ungling-
um. Á hverju ári fengu um 10-15 börn þennan
sjúkdóm og við vorum að missa eitt til tvö börn
á ári. Það var farið af stað árið 2002 að bólu-
setja alla undir tvítugu og það brá svo við að
þessi sjúkdómur þurrkaðist algjörlega út. Það
er bólusett áfram og hann sést ekki lengur
hér. Það var mjög gefandi að sjá árangurinn,
sérstaklega eftir að hafa verið barnalæknir og
hafa horft upp á mörg börn fá þennan sjúkdóm
og að hafa misst börn úr þessum sjúkdómi.“
Vorum búin undir faraldur
Við snúum okkur að máli málanna, hinni ill-
ræmdu kórónuveiru. Fáir hér á landi vita jafn
mikið um hana og Þórólfur.
Áttir þú von á að svona faraldur gæti herjað
á heiminn?
„Já, það kom mér ekkert á óvart en það kom
mér kannski á óvart að það væri kórónuveira.
Þó eru þekktir faraldrar af hennar völdum,
eins og Sars-veiran árið 2002 og Mers-veiran
„Þessi sýking er þannig að
margir eru með veiruna í sér
en eru einkennalausir og vita
ekkert af því. Við vitum að það
er meiri útbreiðsla en greind
sýni gefa til kynna. Þessir ein-
kennalausu eða einkennalitlu
geta smitað,“ segir Þórólfur.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Ég hef lifað og hrærst í þessum
smitsjúkdómum lengi“
Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir er orðinn heimilisvinur flestra Íslendinga enda sést hann daglega á skjáum lands-
manna. Hann er alltaf skýr, yfirvegaður og traustur enda veit hann sínu viti. Þórólfur er sérfræðingur í barnalækningum
og smitsjúkdómum, doktor í lýðheilsuvísindum og hefur gegnt embætti sóttvarnalæknis í fimm ár.
Í kórónuveirufaraldrinum sem gengur nú yfir er gott að vita af honum í brúnni.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
’En svarið er já, við munumfá aftur svona faraldur. Al-veg klárlega. Hvenær það verðurveit ég ekki og hvort það verður
heimsfaraldur inflúensu, önnur
tegund af kórónuveiru eða alveg
ný veira, það veit ég ekki.