Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.05.2020, Síða 14

TENGSL
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.5. 2020
B
ræðurnir tala afar fal-
lega hvor um annan og
greinilegt er að milli
þeirra ríkir mikill kær-
leikur. Bubbi segir
Tolla bróður sinn hafa verið stoð
hans og styttu í lífinu. Hann á ljúf-
ar minningar frá ævintýrum sem
þeir rötuðu í sem börn en síðar,
þegar Bubbi var kominn á villi-
götur, var það Tolli sem tók hann
að sér. Tolli segist ekki alltaf hafa
verið góður stóri bróðir í æsku en
á unglingsárum tók hann Bubba í
sátt og á þeim árum myndaðist
strengur á milli þeirra sem aldrei
hefur slitnað. Tolli segist hrífast af
lífskrafti og eldmóð Bubba og báð-
ir segja hinn vera mikla fyr-
irmynd.
„Þessi mannlegi ófullkomleiki“
Vart þarf að kynna þá bræður og listamenn Bubba
og Tolla Morthens fyrir þjóðinni. Í gegnum lífsins
ólgusjó hafa þeir stutt við bakið á hvor öðrum og
eiga bræðurnir afar fallegt og dýrmætt samband
sem ekkert fær grandað.
Ásdís Ásgeirsdóttir asdis@mbl.is
Tolli er svo samofin tilveru minni. Þegar viðvorum ungir drengir var það þannig aðsá sem var eldri bar ábyrgð á þeim yngri.
Þannig að það var gjarnan sagt við Tolla:
„Taktu Bubba með.“ Við lékum okkur saman
með öllum börnunum í götunni, en það voru yfir
sextíu krakkar í verkamannablokkinni þar sem
við bjuggum. En ég átti líka mína vini og hann
sína en við vorum samtvinnaðir og lékum mikið
saman. Við vorum í lurkabardögum, smíðuðum
kofa og leiruðum mikið,“ segir Ásbjörn
Kristinsson Morthens, eða Bubbi eins og hann
er kallaður.
„Ég á líka minningar af því að Tolli hjálpaði
mér, en ég er skrifblindur og átti í erfiðleikum í
skóla. Á þessum tíma voru svoleiðis krakkar af-
greiddir með því að setja þá í tossabekk. Um
tíma var haldið að ég væri tregur eða hefði orðið
fyrir einhverjum skaða. Sú umræða fór fram upp
í opið geðið á mér. Ég man að Tolli varði mig.
Svo eitt sinn fór hann með mig niður í hjóla-
geymslu og setti upp sérhljóða og samhljóða sem
herdeildir og notaði til þess tindáta,“ segir Bubbi
og útskýrir að þá hafi hann loks skilið námsefnið.
„Ég gat svarað nánast öllu á prófinu en kenn-
arinn tók prófið mitt og veifaði því fyrir framan
allan bekkinn og sagði: „Við tökum ekki mark á
svindlurum.“ En í kringum þetta verður Tolli
sennilega fyrirmynd mín. Hann er leiðtogi að
upplagi, á auðvelt með að safna fólki að sér og
hefur stjórnunarhæfileika.“
Datt ofan í lyftuop
Var hann alltaf góður við þig þegar þið voruð
krakkar?
„Honum verður oft tíðrætt um það að hann
hafi verið vondur við mig og leiðinlegur við mig.
En ég held það hafi kannski frekar verið einhver
afbrýðisemi af því að mamma mín elskaði mig út
af lífinu,“ segir Bubbi, sem var yngstur bræðr-
anna og í miklu uppáhaldi hjá móður þeirra.
„En mér fannst hann alltaf vera verndandi.
Mér var strítt, en minningar mínar af honum eru
mjög fallegar. Hann var hvetjandi en eflaust
voru einhverjir núningar. Ég var oft tilraunadýr
hjá eldri bræðrum mínum og sumar tilraunirnar
voru lífshættulegar á meðan aðrar voru saklaus-
ar og skemmtilegar,“ segir Bubbi og hlær.
„Ég man eitt sinn að Tolli var að leiða mig yfir
götu og ég reif mig lausan. Það lendir á mér bíll
en ég man að mér þótti ógnarskemmtilegt þegar
ég fleytti kellingar eftir allri Suðurlandsbrautinni.
Mamma horfði á þetta út um gluggann og fékk
taugaáfall og hélt ég hefði dáið. Hún skammaði
Tolla rosa mikið, ég man það,“ segir hann.
„Svo eitt sinn vorum við að leika á byggingar-
svæði og ég er að leika skógarbjörn en hann
veiðimann. Húsið þar sem við lékum var fjög-
urra hæða og Tolli var að hlaupa yfir planka; við
vorum svo kaldir. Ég var á planka yfir lyftuopi
og datt ofan í opið og endaði á gjörgæslu í marg-
ar vikur. Tolli stökk niður á eftir mér og slapp
sjálfur við meiðsli, en ég fékk innvortis meiðsli,
rifið milta og er enn með ör á hökunni. Ég lenti
sem betur fer á bognum járntein, í stað þess að
þræðast á hina teinana. Tolli bar mig heim, sem
var í raun ekki sniðugt, en hann gerði sér auð-
vitað ekki grein fyrir meiðslunum,“ segir Bubbi
og segir ótrúlegt að Tolli hafi getað þetta,
kannski ellefu, tólf ára gamall.
„Ég held hann hafi fengið mikið áfall. Og ég
var með martraðir í mörg ár á eftir þar sem mig
dreymdi að ég væri í frjálsu falli. Mig dreymdi
það á hverri nóttu alveg fram á unglingsár.“
Vissi alltaf að hann yrði listamaður
Var Tolli byrjaður í myndlist sem barn?
„Hann var mjög snemma byrjaður að teikna.
Ég gerði mér snemma grein fyrir því að hann
hefði þennan hæfileika. Svo á unglingsárunum
kenndi hann sér á gítar og hann er með frábæra
söngrödd og hefði leikandi létt getað haslað sér
völl í tónlist. En hann var mikið að teikna og
hafði þessa hæfileika umfram aðra. Ég vissi
alltaf að hann yrði listamaður, alveg eins og ég
vissi að ég yrði listamaður. Ég er ekki viss um
að hann hafi endilega gert sér grein fyrir því.“
Sástu strax að hann yrði svona farsæll mynd-
listamaður?
„Já! Alveg frá byrjun. Hann hefði skarað
fram úr í hverju því sem hann hefði tekið sér
fyrir hendur.“
Órofinn strengur myndaðist
Bubbi flutti um skeið með móður sinni til Dan-
merkur en eldri bræðurnir urðu eftir heima.
„Svo kom ég heim og byrja að vera með það
sem í dag væru kallaðir glæpamenn, en þetta
voru vinir mínir. Ég stefndi hraðbyri í fangelsi.
Mamma hringdi í Tolla og bað hann um að taka
mig að sér, taka mig út á land. Þarna er ég
kannski 16, 17 ára. Ég fór á vertíð á Höfn í
Hornafirði með Tolla og þarna urðum við góðir
vinir; hann þurfti ekkert að passa mig þar. Ég
var þá orðinn hnefavanur og bokkuvanur og
stelpuvanur. Það var þarna sem myndaðist ein-
hvers konar strengur á milli okkar sem hefur
verið órofinn síðan.“
„Það var gríðarlega gaman þarna; við vorum
svo ungir, ferskir og lífsglaðir. Við höfum báðir
þann eiginleika að okkur finnst engin vinna leiðin-
leg. Aldrei, mér leiddist aldrei í vinnu. Allt sem ég
geri er leikur og Tolli er svona líka,“ segir Bubbi.
Að sörfa lífsins öldu
„Svo vorum við gríðarlegir vinstrimenn og Tolli
hafði mikil áhrif á mig þar. Hann var að um-
gangast mjög róttækt fólk og við vorum að
berjast fyrir réttindum farandverkafólks þar
sem Tolli var fremstur í flokki. Menn litu á okk-
ur sem vandræðagemlinga.“
Bubbi segir þá bræður hafa stundað
skemmtanalífið af krafti á þessum árum og
stundað sveitaböllin.
„Þegar ég drakk var ég algjört skaðræði og
ég elskaði að slást. Ég var stútfullur af reiði og
hafði öll hráefnin í vandræðagemsa, en við feng-
um ekki bestu spilin á hendi sem börn. Þess
vegna er mergjað hvernig við Tolli náðum að
spila úr þessari hendi sem við fengum,“ segir
Bubbi.
„Þessi lífsins alda sem við vorum að sörfa
þarna, við gerðum það með glæsibrag,“ segir
Bubbi og hlær.
„Nú flytur þú til mín“
Bubbi segir Tolla svo hafa tekið þá ákvörðun að
verða myndlistamaður.
„Ég man hvað ég var glaður þegar hann fór í
myndlistina og ég hvatti hann áfram. Ég sá
þetta alltaf. Hann hafði stutt mig með ráðum og
dáð þegar ég var að gefa út fyrstu plötu mína
árið 1980. Tolli spilaði mjög stóra rullu í Utan-
garðsmönnum, bak við tjöldin. Hann hefur allt-
af verið fyrirmynd fyrir mig,“ segir Bubbi.
„Svo fer hann til Berlínar og samband okkar
rofnar í töluverðan tíma en þarna vorum við báð-
ir að stofna fjölskyldur. Við auðvitað hittumst en
þráðurinn á milli okkar var kannski ekki jafn
sterkur og áður. En svo tókum við aftur upp náið
samband þegar ég skil. Þá lendi ég á mjög vond-
um stað andlega og það hefði getað brugðið til
beggja. En Tolli kemur og nær í mig og segir:
„Nú flytur þú til mín.“ Ég var hjá Tolla í nokkrar
vikur og næ að stíga upp úr þessu ótrúlega svart-
nætti. Þar byrjar heilunarkaflinn í lífi mínu og
enn og aftur er það nú þannig að leiðir okkar
renna saman. Við rennum saman á þá braut að
gefast upp á svipuðum tíma gagnvart vímuefnum
og hugbreytandi efnum. Við ákváðum að það eitt
og sér dugar ekki til og þar verður Tolli aftur
fyrirmynd mín. Hann hefur iðkað búddisma með
góðum og kærleiksríkum árangri og hjálpað okk-
ar minnstu bræðrum. Ég sé þessar breytingar í
honum og finnst þær áhugaverðar,“ segir Bubbi
og segir Tolla hafa leitt sig áfram í átt að betra
lífi.
„Með mikilli vinnu bárum við gæfu til að gef-
ast upp og hafa löngun til umbreyta lífi okkar.
Gæfa mín í svo mörgu hefur tengst Tolla. Leið
okkar er ekki lokið og ef eitthvað er er hún að
styrkjast. Tolli er skemmtilegur, sjálfsöruggur,
fullur af kærleika og ég held hann sé orðinn for-
dómalaus. Ég er óendanlega þakklátur fyrir
ferðalag okkar saman. Ég elska hann nákvæm-
lega eins og hann er.“
„Taktu Bubba með“
’Ég var á planka yfir lyftuopiog datt ofan í opið og endaðiá gjörgæslu í margar vikur. Tollistökk niður á eftir mér og slapp
sjálfur við meiðsli, en ég fékk
invortis meiðsli, rifið milta og
er enn með ör á hökunni.
Bubbi og Tolli á
æskuárunum.