Vísbending


Vísbending - 25.12.2020, Blaðsíða 12

Vísbending - 25.12.2020, Blaðsíða 12
12 V Í S B E N D I N G • 2 0 2 0 „Í heildina litið held ég að það sé þegar komið í ljós að nokkuð margt hafi tekist vel� Ég var alla tíð viss um að Ísland myndi ná sér upp úr kreppunni í þeirri merkingu að við myndum aftur fara nálægt fullri atvinnu og að það myndi koma ágætis uppsveifla og allt það� Það sem ég óttaðist var hins vegar að þegar við kæmum að þeim stað myndi hið óstöðuga Ísland frá fyrri tíð birtast aftur, með tilhneigingu til verðbólgu, viðskiptahalla og undirliggjandi fjármálalegum óstöðugleika� Það skiptir mig mjög miklu máli að svo varð ekki�“ Þar hafi tilkoma peningastefnunefndar skipt miklu máli sem og aukið gagnsæi peningastefnunnar auk breyting­ anna á regluverkinu í fjármálakerfinu� Með þeim hefði verið hægt að koma verðbólguvæntingum í markmið og tryggja fjármálastöðugleika� Sá rammi sem skapaður var fyrir opinbera fjármálastefnu hefði einnig hjálpað til og skapað forsendur til að bæta samspilið á milli peninga­ stefnu og ríkisfjármálastefnu� TILHNEIGING FJÖLMIÐLA TIL AÐ PERSÓNU GERA SAMHERJAMÁLIÐ Aðgerðir Seðlabankans í stjórnartíð Más voru hins vegar ekki óumdeildar� Bankinn sektaði Samherja hf� vegna meintra brota á gjaldeyrislögum, en sú ákvörðun var ógild af Hæstarétti fyrir tveimur árum síðan� Núna í haust féll svo dómur í héraði þar sem Seðlabankanum var gert að greiða Þorsteini Má Baldvinssyni, forstjóra Samherja, bætur vegna rannsóknar bankans á meintum brotum Þorsteins� Aðspurður hvort honum fyndist dómurinn í héraði vera sanngjarn segist Már lítið geta tjáð sig um það, alla vega á þessu stigi málsins� Sama á við um héraðsdóm sem féll á sama tíma þar sem Seðlabankinn var sýknaður í máli þar sem Samherji krafði bankann um bætur vegna aðgerða hans gegn sér� „Ég hef rennt lauslega yfir þessa dóma en ekki fengið neina lögfræðilega greiningu á þeim eins og hefði verið ef ég væri enn í embætti� Það eru töluverðar takmarkanir á því sem þeir sem eru í forsvari fyrir rann­ sóknar­ og kæruferlum mega segja um einstök mál og það gildir einnig eftir að þeim er lokið og viðkomandi hefur látið af embætti� Í þessum tilfellum er ekki einu sinni víst að málunum sé lokið því mér vitanlega liggur ekki fyrir hvort málsað­ ilar muni áfrýja til æðra dómsstigs� Auk þess er ég ekki lengur í forsvari fyrir Seðlabankann� Það er auðvitað ákveðin tilhneiging hjá fjölmiðlum að færa mál sem þessi í búning einhvers persónulegs hasars en þannig er það ekki í raun� Ég er ekki málsaðili í þessum málum og því ekki viðeigandi að ég sé að tjá mig um þau eins og svo væri� Síðar meir kemur til greina að ég tjái mig á ný með almennum hætti um rannsóknir Seðlabankans á gjaldeyr­ isbrotamálum meðan ég var í embætti en eðlilegt er að fyrst liggi ljóst fyrir hvort endanleg niðurstaða sé komin í þessi tvö tilteknu mál�“ ERFIÐARA AÐ STUNDA PENINGAÞVÆTTI Í HÖFTUM Annað mál sem Seðlabankinn var gagnrýndur fyrir í tíð Más var hin svokallaða fjárfestingarleið, sem fól í sér að þeir aðilar sem áttu gjaldeyri sem ekki var háður skilaskyldu gátu skipt honum í krónur í gegnum útboð á gengi sem var hagstæðara en álandsgengi með því skilyrði að krónurnar væru bundnar í fjárfestingu til að a�m�k� fimm ára� Í áætlun íslenskra stjórnvalda um aðgerðir gegn peninga­ þvætti, sem birt var í fyrra, kom fram að gjaldeyriseftirlit Seðlabankans hefði skort þekkingu á hættumerkjum og aðferðum gegn peningaþvætti� Sömuleiðis sýndu úttektir Fjármálaeftirlitsins að margháttaðar brotalamir voru í peningaþvættisvörnum viðskiptabankanna á þeim tíma sem höft voru við lýði og fjárfestingarleiðin var í gangi á Íslandi� Már telur þó ekki að fjármagnshöftin hefðu auðveldað peningaþvætti og segir að í mörgum skýrslum hefði verið komist að þveröfugri niðurstöðu: „Það er miklu erfiðara að stunda peningaþvætti þegar það eru fjármagnshöft heldur en þegar þau eru ekki við lýði� Það liggur líka í hlutarins eðli, vegna þess að ýmsar færslur komast ekki í gegn og hinar eru skoðaðar meira en venjulega vegna eftirlitsins sem fylgir höftunum� Svo var það ekki Seðlabankans að fylgjast með og grípa til aðgerða varðandi peningaþvætti� Fyrsti aðilinn eru fjármálastofnanirnar sjálfar sem tilkynntu ekki til Seðlabankans, heldur Fjármálaeftirlitsins eða beint til lögregluyfirvalda� Ef Seðlabankinn hefði farið að beita sér í þessum málum umfram lagalegt umboð sitt, þá hefði nú hvinið í einhvers staðar,“ bætir hann við� STJÓRNMÁLAMENN VILJI STUNDUM LÁTA HAGFRÆÐINGA REIKNA SIG INN Í LAUSNINA Þrátt fyrir Samherjamálið og gagnrýni á fjárfestingarleið Seðlabankans náði bankinn að losa verulega um fjár­ magnshöftin tiltölulega áfallalaust á meðan Már var seðla­ bankastjóri� Þótt enn séu einhver höft á gjaldeyrisflæði til og frá landinu er ljóst að krónan er frjálsari nú en hún hefur lengst af verið� Seðlabankastjórinn fyrrverandi telur ekki að til sé fyrir­ komulag sem getur komið í veg fyrir sveiflur í hagkerfinu hérlendis� „Hnykkirnir, þeir koma� Hvort sem þeir eru vegna veiru frá útlöndum, að eitthvað gerist í sjónum í kringum okkur, eða að alþjóðlega fjármálakerfið hikstar, þá mun þetta koma� Það mun valda sveiflum, en mis­ jafnt hvar sveiflurnar muni koma fram� Koma þær fram í atvinnustiginu, genginu, verðbólgu eða ríkisfjármálum?“ Engin fullkomin lausn sé til varðandi peningastefnu Íslands� Engin lausn vari að eilífu og sé algjörlega sjálfbær við allar aðstæður, heldur þurfi að gera það sem sé skyn­ samlegast á hverjum tíma� Myntbandalag væri til dæmis alvöru valkostur fyrir Ísland, en það liggi ekki endilega fyrir hvort sá kostur væri fýsilegri við núverandi aðstæður en sá sem þjóðin býr við um þessar mundir� Sú ákvörðun hefði einnig mun víðtækari samfélags­ legar hliðar en hinar efnahagslegu, þar sem eini raunhæfi kosturinn á myntbandalagi felur í sér aðild að Evrópusam­ bandinu, og segir Már að umræða og ákvarðanir um það færu langt út fyrir svið hagfræðinnar: „Mér finnst eins og ýmsir, bæði stjórnmálamenn og aðrir, hafi tilhneigingu til að ætlast til þess að hagfræðingar reikni þá inn í lausnina� En það er ekki þannig og það verður ekki þannig�

x

Vísbending

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.