Morgunblaðið - 14.07.2020, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚLÍ 2020
Við Fellsmúla | Sími: 585 2888
ÚRVAL ÚTILJÓSA
Fyrir löngu var
sjávarútvegsráðherra á
Íslandi sem lét ein-
hvern tíma hafa eftir
sér eitthvað á þann veg
að það væri sögulegt
slys ef þorskafli við Ís-
land færi niður fyrir
250 þúsund tonn á ári.
Þetta var, að mig minn-
ir, áður en sérfræð-
ingar fengu allsherjar-
vald yfir veiðum við landið og hefur
sjálfsagt verið byggt á skráðum upp-
lýsingum um þorskveiðar við landið í
marga áratugi þar á undan. Um svip-
að leyti voru sérfræðingarnir þó farn-
ir að senda frá sér svartar skýrslur
um yfirvofandi stofnhrun vegna
meintrar ofveiði. Ekki voru þó allar
yfirlýsingar þeirra á sama veg því ég
minnist þess að einn þeirra, íslenskur
prófessor starfandi í Noregi, hélt því
fram að ekki væri hægt að ofveiða
botnlægar fisktegundir líffræðilega
heldur eingöngu hagfræðilega.
Nú eru liðnir þrír eða fjórir ára-
tugir frá því að ofangreind
staða var uppi og hafa út-
gefendur svörtu skýrsln-
anna um yfirvofandi stofn-
hrun þorskstofnsins fengið
að ráða mestöllu allan tím-
ann um veiðarnar.
Ef mælikvarði Matthías-
ar Bjarnasonar heitins er
notaður á afrek þeirra vís-
indamanna sem stýrt hafa
fiskveiðum Íslendinga lengi
fá þeir einkunnina „sögu-
legt slys“. Rétt er þó að
taka fram að Matthías var
ekki að dæma einn eða neinn heldur
beitti hann sögulegum rökum gegn
vísindamönnum sem boðuðu í svörtum
skýrslum yfirvofandi stofnhrun.
Varðeldavísindi af því tagi sem um
ræðir hafa síðan færst stöðugt í
aukana og eru nú forsenda hafta og
þvingana um allt mögulegt. Töfra-
mennirnir hafa sem sé fengið til sín
völdin með þessari gömlu aðferð og
meira að segja fengið að stýra veiðum
þannig að hrun virðist vera yfirvofandi
af og til svo mikilvægi þeirra gleymist
ekki.
Mitt mat er að Matthías Bjarnason
hafi haft rétt fyrir sér og að afstaða
hans hafi byggst á skynsamlegri að-
ferðafræði sem felst í að draga lær-
dóm af sögunni frekar en að treysta
ófullburða vísindum sem eru að reyna
að gera sig gildandi með stórum yfir-
lýsingum. Ég get einnig bætt því við
frá eigin brjósti að ég tel slysið ekki
einvörðungu sagnfræðilegt heldur
ekki síður vísindalegt og pólitískt.
Mælikvarðinn sem Matthías
Bjarnason setti var hvorki stór né
flókinn og sjálfsagt gátu flestir Ís-
lendingar þess tíma verið honum
sammála þá. Núna vilja þó arftakar
töframannanna láta okkur líta á það
sem góðan árangur eða afrek að kom-
ast upp fyrir viðkomandi mælikvarða
af og til og eflaust hafa einhverjar
fálkaorður verið verðskuldað veittar
fyrir það. Þessi breyting á sjálfs-
mælikvörðum vísindamanna er ekk-
ert einsdæmi og frekar regla en hitt.
Lífsbaráttan í ráðgjafarvændinu hef-
ur harðnað verulega vegna offram-
leiðslu á sérfræðingum, því nota menn
stórar upphrópanir til að ná athygli og
völdum en reyna síðan að slá á vænt-
ingar með áróðri og sögufölsun. Þegar
gagnrýni á árangursleysið er síðan
studd rökum og hugmyndum um
ástæður er ekkert eftir nema þegja
þunnu hljóði um það en halda samt
áróðrinum áfram.
Margir þeirra sem gagnrýna fisk-
veiðistjórnunina vilja gera Sjálf-
stæðisflokkinn ábyrgan fyrir öllu sem
úrskeiðis hefur farið. Er þá jafnvel
horft fram hjá því að flokkurinn var
hvorki í stjórn þegar kerfið var sett á
koppinn 1984 né heldur þegar fram-
salið var samþykkt með undarlegum
tilburðum um 1990. Sjálfstæðisflokk-
urinn hvarf ekki frá stefnu um aft-
urhvarf til frjálsra veiða fyrr en á
landsfundi sínum 1995 þegar þeir vin-
irnir Davíð Oddsson og Þorsteinn
Pálsson lögðust á eitt til að vinna afla-
marksismanum brautargengi. Síðan
þá hefur aflamarksisminn verið alls-
ráðandi á Íslandi og stanslaus áróður
um ágæti hans tröllriðið þjóðinni.
Þeir sem hafa skilning á yfirburð-
um frelsisins gagnvart ofurskipulagi
áætlunarbúskapar, hvort heldur sem
hann þjónar fjármagninu eða sam-
félagsgerðum af ýmsu tagi, vita hvers
lags drómi leggst yfir þjóðir ef frels-
inu er úthlutað með skömmtunar-
miðum. Ég er einn þeirra sjálfstæðis-
manna sem telja löngu tímabært að
flokkurinn endurnýi heit sín við frels-
isgyðjuna og tel vel við hæfi að 90 ára
afmælið verði notað til þess. Ég verð
þó að viðurkenna að þróun siðferðis
hjá stórfyrirtækjum virðist hafa farið
út fyrir öll mörk í sumum tilfellum og
geri mér því grein fyrir að setja verð-
ur þeim skýr mörk svo þau misnoti
ekki frelsið til glæpsamlegra athafna.
Það er þó engin ástæða til að láta ótt-
ann við óreiðu tilverunnar og lífríkis-
ins valda því að við höfnum ódýrri
þjónustu frelsisins á sem flestum svið-
um. Festa og stöðugleiki eru fyrir-
bæri sem hvorki lífríkið né tilveran
munu ábyrgjast til lengdar eins og
mörg dæmi sögunnar fyrr og síðar
sanna.
Lifið heil.
Sínum augum lítur hver á silfrið
Eftir Sveinbjörn
Jónsson »Ég get einnig bætt því
við frá eigin brjósti að
ég tel slysið ekki einvörð-
ungu sagnfræðilegt held-
ur ekki síður vísindalegt
og pólitískt.
Sveinbjörn Jónsson
Höfundur er sjómaður
og ellilífeyrisþegi.
svennij123@gmail.com
Um 45 manns eru
nú í sóttkví í Sótt-
varnahúsinu á Rauð-
arárstíg. Húsið er nær
fullt að sögn umsjón-
armanns þess. Fólkið í
sóttkvínni er allt um-
sækjendur um al-
þjóðlega vernd. Ekki
er hægt að ásaka
þessa umsækjendur.
Þau eru að gera sitt
besta til að komast til lands sem sér
þeim fyrir bærilegum lífskjörum,
frábærum á þeirra mælikvarða. Nei,
hér er einvörðungu við dómsmála-
ráðuneytið að sakast. Stjórnlaus
ólöglegur innflutningur fólks hefur
verið staðreynd frá árinu 2016. Ár-
leg bein og óbein útgjöld vegna svo-
nefndra hælisleitenda nema líklega
10 milljörðum króna og fara vax-
andi. Hvaða stjórnmálaflokkur hef-
ur farið með málefni innflytjenda
frá árinu 2016? Af óstjórninni að
dæma skyldi maður ætla að það
væri Samfylking. En Sigríður And-
ersen náði ekki einu sinni árangri
þrátt fyrir góð áform. Séð var til
þess og henni síðan rutt úr embætti.
Enda flýgur fiskisagan eins og
dæmin sanna og vitað var. Útlend-
ingar kunna nefnilega, merkilegt
nokk, að afla sér upplýsinga á net-
inu.
Dómsmálaráðuneytið var ræki-
lega varað við að stefna myndi í
stórslys varðandi opnun landamæra
ef ekki yrðu gerðar svipaðar ráð-
stafanir hér og í öðrum löndum Evr-
ópu. Eins og ræðismaður Íslands í
Makedóníu benti á á sínum tíma eru
þeir sem misnota sér bága stöðu
flóttafólks vel upplýstir um tækifær-
in. Umfram allt var varað við afleið-
ingunum ef Ísland gripi ekki til
sömu varúðarráðstafana og aðrir á
tímum farsóttar. Hættan yrði marg-
föld ef hingað flykktist fólk frá lönd-
um þar sem lítið er vitað um út-
breiðslu farsóttarinnar. Við bókun
flugferða yrði að fylla út svonefndar
APIS- [vegabréfs]upplýsingar.
Endurupptaka landamæraeftirlits
er aðildarríkjum EES heimil undir
sérstökum kringumstæðum. Eftir-
litsstofnun EFTA getur gefið álit
um nauðsyn ráðstafana og meðalhóf
hennar, en getur ekki beitt neit-
unarvaldi gegn slíkri ákvörðun þeg-
ar hún er tekin af aðildarríki. Ekki
þarf lagabreytingu vegna þessa.
Ferðamenn verða að geta sýnt auð-
kenni innan Schengen-svæðisins og
haft ferðaskilríki með sér (t.d. per-
sónuskilríki eða vega-
bréf/vegabréfsáritun).
Ökuskírteini, banka- og
kreditkort eða svipuð
skjöl eru ekki viður-
kennd sem gild ferða-
skilríki eða sönnunar-
gögn. Öll flugfélög geta
látið farþega skrá upp-
lýsingar um persónu-
skilríki eða vegabréf
við kaup á farmiðum
eða í síðasta lagi við
innritun. Enda gera
þau það ef krafist er, t.d. þegar
ferðast er til Finnlands, Bretlands,
Kanada og Bandaríkjanna. Sama
ætti við ef Ísland krefðist vegabréfs
og vegabréfsáritunar þar sem við á.
Til hvers að kjósa
Sjálfstæðisflokkinn?
Ég tel að að ég sé í góðu sam-
bandi við fjölda sjálfstæðisfólks, lík-
lega langtum fleiri en margir for-
ystumenn flokksins. Sum forgangs-
verkefnin eru ekki ofarlega í huga
okkar sjálfstæðismanna. Áfengis-
verslun er ekkert forgangsmál þótt
þar megi auðvitað gera umbætur.
En verðlag á léttu víni er hér með
því besta sem ég sé í Evrópu. Ef
efni eru t.d. til að auka útgjöld eru
málefni aldraðra í gersamlega óvið-
unandi horfi.
Íhaldsflokkur Danmerkur breytt-
ist frá því að vera stór flokkur í
smáflokk á skömmum tíma. Við
sjálfstæðismenn og -konur erum
ekki að kjósa okkar flokk til að
þóknast Loga, Helgu Völu og Rósu
Björk. Þeir sem vilja alíslenska
stefnu í andstöðu við önnur Evr-
ópuríki og m.a.s. í andstöðu við jafn-
aðarmenn í Evrópu kjósa Samfylk-
ingu. Sjálfstæðisflokkurinn skyldi
ekki ganga að meginhluta flokks-
manna sem vísum. Dómsmála-
ráðherrann veit hvernig lands-
fundur greiddi atkvæði um hugðar-
efni hennar á síðasta fundi. Taki
flokkurinn sér ekki tak tökum við
hatt okkar og staf ef við neyðumst
til þess.
Eftir Einar S.
Hálfdánarson
Einar S. Hálfdánarson
»Dómsmálaráðherra
veit hvernig lands-
fundur greiddi atkvæði
um hugðarefni hennar.
Taki flokkurinn sér ekki
tak tökum við tilneydd
hatt okkar og staf.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
Landamæraeftirlit
og sóttvarnir