Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.07.2020, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.7. 2020
G
ott er að sjá þig gullið mitt,
sögðu ömmurnar og ömmusyst-
urnar við mann í gættinni. Það
var ósköp notalegt.
Og þótt verðmætamatið væri
ekki orðið mjög þroskað, og
vanti kannski dálítið upp á það enn, var það tilfinn-
ingin að þessar eðalkonur hefðu smælkið í fjölskyld-
unni í háu mati. Engin þeirra sagði þegar við birt-
umst: „Gott að þú ert kominn silfrið mitt.“ Og þarf þá
ekki að nefna koparinn til sögu.
Þegar riðið var berbakt á Skúm til að færa gamla
bóndanum við engjasláttinn kaffið í flösku og hún í
sokk ásamt kruðeríinu, sagði hann: Sittu hérna hjá
mér, lambið mitt, á meðan ég fæ mér bita með
kaffinu.
Hann vó mann í lömbum, sem var góður og traust-
ur gjaldmiðill í Svartárdalnum.
Gull víkkar út vébönd réttlætis
Það hefur margur hildi háð í sókninni eftir gulli og
ekki alltaf sést fyrir.
Þess minntust aðsópsmiklir klíkubræður viðskipta
eftir einn góðan snúning:
Nú er bræður kominn tími að kætast
því konunglegum sigri fögnum við.
Nú mun gull í buddur okkar bætast,
við berumst fyrir því á æðri svið.
Þegar gengið er framhjá gluggum verslana stór-
borganna, þar sem frægar skartgripabúðir standa í
röðum og vitað er að tugir þúsunda annarra slíkra
stilla upp eðalmálminum í sína glugga og glerskúffur,
er ekki að undra þótt einhverjir grufli hversu mikið
gull sé til í henni veröld. Stærsti hluti þess er þó ekki
endilega í skartgripabúðum eða samanlögðum skart-
gripaskrínum heimilanna.
Gullið er iðulega grafið upp úr iðrum jarðar, hreins-
að og mótað í þunga en meðfærilega klumpa og svo er
drjúgur hluti þeirra fluttur aftur undir yfirborðið í
grafhvelfingar Seðlabanka heimsins og hreyfist lítt
eftir það.
En hve stórt er það allt?
Og um það er því stundum spurt: Væri öllu heimsins
gulli skrapað í einn haug, hversu fyrirferðarmikill
yrði hann?
Einn frægasti fjárfestir veraldar, Warren Buffett,
sem verður 90 ára í næsta mánuði og er því að komast
á framboðsaldur vestra, segir að væri það gull sem
vitað er um allt sett í tening væri hann sennilega 20
metra langur á hverja hlið. Satt best að segja hljómar
þetta sem næsta smár teningur, þótt þyngdin væri
ekki til að gera lítið úr. Hinir venjulegu fjárfestar
horfa að sögn til ársskýrslu Thomson Reuters um
þennan fróðleik. Hann segir í þeirri nýjustu að gull-
forði heimsins sé nú 171 þúsund og þrjúhundruð
tonn.
Eins og um allt annað eru þó til menn sem telja rétt
að véfengja þessar tölur. Þeir eru þó ekki allir í ein-
um hópi. Annar meginhópurinn telur fyrrnefnda
skýrslu ofreikna gullforðann. Hann sé nær því að
vera 155 þúsund og 244 tonn. En hinn hópurinn
heldur því fram að forðinn sé 16 sinnum stærri, eða
nær því að vera 2,5 milljónir tonna.
En yfirvöld sem vilja gera magn gullforðans
skiljanlegt fyrir Breta setja allt gull veraldar á flat-
armál sem er jafnmikið og aðaltennisvöllurinn í
Wimbledon og myndi þá gullturninn ná í 143 metra
hæð, eða sem svarar tvöfaldri hæð Hallgríms-
kirkjuturns. En ítreka verður að gullturninn í
Wimbledon væri jafnmikill um sig frá jafnsléttu og
alla leið upp sína 143 metra.
Bandaríkin eiga mestan gullforða allra. Frægustu
gullgeymslur heims eru í Fort Knox, sem er sér-
standandi byrgi í herstöðinni sem gætir bygging-
arinnar. Þar eru fleiri verðmæti alríkisins einnig
geymd, svo sem frumrit stjórnarskrár Bandaríkj-
anna og Sjálfstæðisyfirlýsingarinnar, svo nokkuð sé
nefnt.
Netið svarar því til að meirihluti gullforða Banda-
ríkjanna sé geymdur þarna, en bréfritari heyrði það
oftar en einu sinni frá þeim sem best gátu vitað að
stærri hluti bandaríska gullforðans væri geymdur í
útibúi Seðlabanka Bandaríkjanna í New York (The
New York Federal Reserve) en því er búinn staður
þar sem klöppin á Manhattan er talin öruggust og er
kjallari bankans margar hæðir, eins og margt annað
á þeim slóðum, en í þetta sinn niður á við.
Við og Chávez
Án þess að hafa skjalfastar yfirlýsingar um það telur
bréfritari sér óhætt að halda því fram að engin
geymsla sé öflugri eða öruggari hér á landi en
geymsla Seðlabanka Íslands við Kalkofnsveg. Þar er
að vísu lítið eða ekkert gull geymt, því að íslenski
gullforðinn, sem er óverulegur, er geymdur á sér-
merktu bretti í kjallara Englandsbanka. Englands-
banki er stofnaður árið 1694 og er sagður 8. elsti
banki í heimi. Sá íslenski er enn á vöggustofunni í
þessum samanburði.
En í bankanum hér er m.a. geymt reiðufé hinnar ís-
lensku myntar og gæti verið nærri lagi að þar séu
iðulega svo sem 60 milljarðar í reiðufé.
Þeir bræður í kommúnismanum, Chávez og Mad-
uro, einræðisherrar í Venesúela, fylgdu dæmi Íslands
og geymdu gullforða landsins í Englandsbanka. Mun
sá forði vera rúmlega eins milljarðs dollara virði og
því nokkuð fyrirferðarmeiri á sínum brettum en því
íslenska, sem myndi kannski hafa sömu fyrirferð og
lítil uppþvottavél.
Chávez er horfinn til huliðsheima, þar sem þeir
Lenín, Stalín og Maó svífa um, jafnastir allra drauga
á þeim stað.
Maduro er enn hérna megin, en sífellt þrengist að
honum og er hann fyrir löngu búinn að koma fjárhag
landsins fjandans til, rétt eins og lýðréttindum þess,
og lífsgæðum landa sinna. Það hefur ekki bætt úr
skák að olíuverð hefur bæst í vaxandi hóp óvina hans.
Maduro varð því skiljanlega hugsað í angist sinni til
gullforða landsins á brettunum í kjallara Englands-
banka í Nálarþráðarstræti.
Þar eru geymdir 400.000 gullklumpar í seðlabanka-
stærð og eru taldir vera 200 milljarða punda virði og
Maduro telur sig eiga hálft prósent af því.
Land án umboðs
En nú brá svo við að Englandsbanka og stærsta
kúnna hans og reyndar einkaeiganda, breska ríkinu,
þótti ekki einboðið að Maduro gæti kallað eftir gulli
sínu. Þar er talið meira en hugsanlegt að Juan
Guaido, sem heldur því fram að þing landsins hafi
staðfest sig sem forseta Venesúela, kunni að hafa sitt-
hvað til síns máls.
Guaido hefur að vísu ekki fengið neina lykla að for-
setaskrifstofunni og her landsins lýtur enn fyrir-
mælum gamla strætisvagnabílstjórans. En á móti
kemur að flest ríki Ameríku og áhrifamikil ríki aust-
an Atlantshafs hafa viðurkennt Guaido sem hinn lög-
lega forseta landsins. Málið gekk til breskra dóm-
stóla, sem töldu Englandsbanka ekki fært að afhenda
Maduro gullið að svo stöddu. Við það situr.
Þetta er ekki í fyrsta sinn að slegist er um gullforða
og „réttur eigandi“ fær ekki fullnægt kröfu sinni um
afhendingu. Þegar slagurinn stóð á milli herja Fran-
cos hershöfðingja, síðar einræðisherra, og „lýðveldis-
sinna“ á Spáni kom upp frægt dæmi um þetta og
miklum mun stærra í sniðum í gulli mælt.
Heitið „lýðveldissinnar“ er óneitanlega sætt og
ljúft en var þó fjarri því að vera gagnsætt. Þar voru
Fjölmenningar-
legt gull
Reykjavíkurbréf03.07.20