Morgunblaðið - 24.08.2020, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. ÁGÚST 2020
mun færri af hennar völdum nú en í
vor og eins hafi fjöldi þeirra, sem
veikjast mjög alvarlega, verið til-
tölulega lágur. Má nefna að þegar
faraldurinn reis hæst í Bretlandi í
vor þurftu um 3.000 manns öndunar-
aðstoð, en nú eru aðeins um 70 sjúk-
lingar þar tengdir öndunarvél.
Líkt og sjá má á línuritunum að
ofan hafa dauðsföllin víðast hvar
fallið töluvert sem hlutfall af mann-
fjölda, en þó er það með ýmsu móti.
Ekki er þó síður horft til tölfræði
um fjölda dauðsfalla gagnvart stað-
festum smitum, en þótt hún segi
mikla sögu innan einstakra landa er
erfitt að bera hana saman milli
landa. Skimun er mjög mismikil,
heilbrigðiskerfi misvel í stakk búin
til þess að fást við faraldurinn og töl-
fræði ekki alls staðar áreiðanleg.
Víða eru smit vafalaust vanmetin, en
eins er misjafnt hvernig dauðsföllin
eru talin, sums staðar er aðeins mið-
að við dauðsföll, sem beinlínis voru
af völdum kórónuveirunnar, annars
staðar eru allir, sem létust með smit,
taldir með, þótt þeir hafi e.t.v. látist
af öðrum orsökum og eldri meinum.
Tölfræði í Bandaríkjunum er gott
dæmi um þennan vanda, en þar er
dánartíðni með mesta móti í heim-
inum, en hlutfall látinna af staðfest-
um smitum með því lægsta sem ger-
ist.
Vísindamenn ekki á einu máli
um orsakir lægri dánartíðni
Læknar og vísindamenn eru ekki
á einu máli um hvað veldur. Margir
telja að aukin þekking á sjúkdóm-
inum og meðhöndlun hans ráði
miklu, ýmis lyf hafi reynst auka lífs-
líkur verulega og meiri skilningur sé
á ýmsum hættumerkjum, sem áður
voru ekki augljós. Aðrir telja að
breytt samsetning sjúklinga komi
þar við sögu. Tekist hafi að verja
elliheimili (eftir mikinn misbrest þar
á í mörgum löndum í vor), ungt fólk
sé nú líklegra til þess að veikjast, en
ólíklegra til þess að deyja af þeim
völdum eða þola alvarlegar auka-
verkanir. Ekki er það þó einhlítt,
eins og komið hefur í ljós vestanhafs
þar sem ný bylgja í sumar gerði
fyrst vart við sig meðal yngra fólks,
sem þoldi farsóttina sæmilega vel,
en eftir fylgdu smit hjá eldra fólki,
sem það gerði mun síður. Sú gæti
einnig orðið raunin í Evrópu á
næstu vikum.
Svo eru sumir vísindamenn á því
að kórónuveiran sé að verða minna
banvæn en áður. Þeir benda á að
flestar veirur verði hættuminni með
tímanum, þar sem þær græði ekk-
ert á því að drepa hýsla sína, því lát-
ið fólk smitar ekki og breiðir þannig
út veiruna. Það kynni að gerast með
kórónuveiruna, en aðrir vísinda-
menn eru efins um að þessi þróun
verði svo skjót. Önnur skýring er sú
að veirumagnið í smitunum hafi
minnkað verulega vegna fjarlægð-
arreglna og annars viðbúnaðar, en
ónæmiskerfi líkamans eigi auðveld-
ar með að fást við veiruna í smærri
skömmtum, svo dánartíðnin lækki.
Hvernig sem því er farið, þá hef-
ur upplýsingatæknibyltingin breytt
heilmiklu um viðbrögð við drepsótt-
inni. Læknar og vísindamenn um
heim allan deila reynslu sinni og
rannsóknum með góðum árangri,
svo rannsóknarniðurstöður í einu
landi geta leitt til breyttra meðferð-
arleiðbeininga í ótal löndum öðrum
innan nokkurra daga.
Það er því ástæða til bjartsýni,
ásamt hinu, að dánartíðnin meðal
þeirra sem veikjast af kórónuveir-
unni er víða á Vesturlöndum nú að-
eins um þriðjungur þess, sem var í
vor. Þeim mun meira ríður vita-
skuld á að veirusmitum sé haldið í
skefjum, því ef veiran nær nýjum
hæðum í smiti mun látnum fjölga
mjög, enda þótt dánartíðni hafi
minnkað.
Daglegur fjöldi staðfestra smita innanlands og í landamæraskimun frá 28. febrúar til 22. ágúst
100
75
50
25
10
1
0,1
0,01
0,001
0,0001
100
10
1
0,1
0,01
Innanlands Landamæraskimun
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 0 50 100 150 200
Dagar frá því staðfest dauðsföll á milljón íbúa náðu 0,1 Dagar frá því staðfest smit á milljón íbúa náðu 1,0
mars apríl maí júní júlí ágúst
0 10 50 100 500 1.000 2.000 5.000 10.000 >15.000
Dagleg staðfest kórónuveiru-dauðsföll á milljón íbúa Staðfest kórónuveirusmit Dagleg ný kórónuveirusmit á milljón íbúa
Heimild: European CDCHeimild: European CDC
Sjö daga meðaltal* Smit á milljón íbúa, sjö daga meðaltal*
Bandaríkin
Bretland
Ítalía
Kína
Ísland
Fjöldi á hverja milljón íbúa
< 0,1% af prófum > 20%
24. MARS
Hert samkomubann tekur gildi og hámarkið
20 manns. Samkomustöðum er lokað.
3. APRÍL
Samkomubann
framlengt til 3. maí.
5. APRÍL
1.056
virk smit þegar
fjöldinn náði
hámarki.
4. MAÍ
Samkomutakmarkanir rýmkaðar í
50 manna hámark og hárskerar og tann-
læknar fá að hafa opið. Ferðir til landsins
leyfðar með tveggja vikna sóttkví.
18. MAÍ
Sundlaugar og ræktir opnaðar á ný.
25. MAÍ
Samkomutakmarkanir enn rýmkaðar,
nú í 200 manna hámark og veitinga-
stöðum heimilt að hafa opið til kl. 23.
15. JÚNÍ
Samkomutakmarkanir
rýmkaðar til 5. júlí í
500 manna hámark.
1. JÚLÍ
Ferðabann ESB fellt niður.
6. JÚLÍ
500 manna samkomutakmarkanir
framlengdar til 26. júlí, síðar fram-
lengdar aftur til 3. ágúst. Fjöldatak-
markanir í sundi og ræktinni afnumdar.
13. JÚLÍ
Innlendum farþegum gert að fara í
skimun við komu til landsins, heim-
komusmitgát í 4-5 daga og þá aðra
sýnatöku áður en smitgát er hætt.
30. JÚLÍ
Hertar samkomutakmarkanir
með 100 manna hámarki boð-
aðar með dags fyrirvara,
2 metra reglan áskilin en grímur
á almannafæri þar sem henni
verður ekki komið við.
14. ÁGÚST
Allir farþegar til landsins þurfa að
fara í tvöfalda skimun við komuna
og vera í sóttkví þar til neikvæð
niðurstaða er fengin í síðara sinn.
16. MARS
Samkomubann sett til
13. apríl. Hámark 100
manns með 2 metra reglu.
17. MARS
ESB leggur
bann við
ferðum
fólks utan
Schengen-
svæðisins.
106 ný smit voru staðfest 24. MARS sem er
mesti fjöldi á einum degi.
* Lógaritmískur skali * Lógaritmískur skali
Heimild: European CDC
Bandaríkin
Bretland
Ítalía
Kína
Noregur
Veiran í sókn, dánartíðni lækkar
 Vel hefur gengið að halda veirunni í skefjum á Íslandi  Aukin smittíðni ytra veldur áhyggjum
BAKSVIÐ
Andrés Magnússon
andres@mbl.is
Tölfræði um kórónuveiruna bendir
til þess að þrátt fyrir að smit hafi
víða blossað upp að nýju þá látist
ÁHRIF KÓRÓNUVEIRUNNAR Á ÍSLANDI