Morgunblaðið - 24.08.2020, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. ÁGÚST 2020
Þótt aðalskipulag
Mýrdalshrepps hafi
verið samþykkt af fyrr-
verandi umhverfis- og
auðlindaráðherra veit
enginn hver stefna nú-
verandi þingmanna
Suðurkjördæmis er í
þessu máli, án þess að
Skipulagsstofnun hafi
staðfest þetta um-
deilda skipulag. Frá
fyrrverandi þingmönn-
um Sunnlendinga, sem voru nógu
vitlausir til að berjast gegn kjós-
endum sínum með því að samþykkja
misheppnaða fjármögnun Vaðla-
heiðarganga og áður hin umdeildu
Héðinsfjarðargöng, fengust engin
svör þegar áhyggjufullir heimamenn
spurðu hvort þeir myndu samþykkja
göng í gegnum Reynisfjall. Hvað
hefur svo gerst? Engin lausn er í
sjónmáli á meðan andstaða ábúend-
anna í Reynishverfi kemst í frétt-
irnar og síðan hvað? Skýr skilaboð
frá íbúum Víkurþorps um að jarð-
göng undir Reynisfjall fari strax inn
á samgönguáætlun hafa þingmenn
Suðurkjördæmis haft
að engu og vilja ekkert
um þau vita. Tímabært
er að núverandi sam-
gönguráðherra, Sig-
urður Ingi Jóhannsson,
eyði allri óvissu og láti
flýta framkvæmdum
við þessi veggöng í
Suðurkjördæmi sem
eiga fullan rétt á sér og
gagnast ábúendum
Reynishverfis og
Víkurþorps.
Enn er mörgum
spurningum ósvarað
þótt fyrrverandi innanríkisráðherra
hafi samþykkt nýtt aðalskipulag
Mýrdalshrepps sem gerir ráð fyrir
nýrri veglínu sunnan Víkurþorps og
veggöngum undir Reynisfjall. Fyrr-
verandi þingmenn Suðurlands áttu
að fylgja þessu máli eftir í sam-
göngunefnd, löngu áður en Alþingi
var blekkt til að samþykkja kjör-
dæmabreytinguna sem skaðaði alla
landsbyggðina. Aukin umferð
þungaflutninga í gegnum íbúðar-
byggðina hefur í för með sér of mikla
slysahættu sem íbúar Víkurþorps
vilja hið snarasta losna við. Viður-
kennt er að 1,8 km löng veggöng
gagnist ábúendum í Reynishverfi og
íbúum Víkurþorps vel miðað við
reynsluna af Almannaskarðs- og Fá-
skrúðsfjarðargöngunum. Færsla
hringvegarins til suðurs er óhjá-
kvæmileg þótt ábúendur vestan
Reynisfjalls samþykki það aldrei og
taki Héðinsfjarðar- og Vaðlaheið-
argöng fram yfir þetta ódýra sam-
göngumannvirki, sem tryggir íbúum
Víkurþorps og Skaftfellingum
öruggari vetrarsamgöngur við
Suðurkjördæmi.
Það hefði núverandi samgöngu-
ráðherra og þingmaður Sunnlend-
inga, Sigurður Ingi, frekar átt að
kynna sér í stað þess að ákveða
flutning Fiskistofu frá Hafnarfirði til
Akureyrar sem var ótímabær og
hefði þurft lengri umþóttunartíma.
En til eru menn sem hafa einstakt
lag á því að beina öllum samgöngu-
bótum í formi jarðganga inn á villi-
götur til þess að þeir komist alltaf
upp með að flækja málin á víxl næstu
áratugina. Svona vinnubrögð eru til
þess fallin að magna upp pólitískan
hrepparíg sem setur samgöngumál
Suðurkjördæmis í uppnám og skað-
ar þetta hagsmunamál Víkurbúa.
Uppbygging núverandi vegar
milli Víkur- og Reynishverfis um
Gatnabrún, sem er brött og ekki
hættulaus, leysir engan vanda og
verður alltaf ávísun á enn frekari
vandræði þegar akstursskilyrði
versna. Á þessum vegi vestan Vík-
urþorps hefur oft þurft að stöðva
umferð vegna of mikils illviðris og
hættu á snjóflóðum sem halda áfram
að hrella heimamenn á svæðinu
beggja vegna Reynisfjalls án þess að
ábúendur í Reynishverfi séu spurðir
álits. Þá mun samfelldur snjómokst-
ur á veginum norðan Reynisfjalls
alltaf hleypa kostnaðinum upp þegar
snöggar veðurbreytingar sem eng-
inn sér fyrir gera vegfarendum lífið
leitt þvert á allar veðurspár.
Án jarðganga undir Reynisfjall
leysist þetta vandamál aldrei verði
hringvegurinn áfram á stór-
hættulegu snjóflóðasvæði vestan
Víkurþorps. Kostnaður við þessi
veggöng vestan Víkurþorps gæti
orðið lítið brot af þeirri heildar-
upphæð sem áætlað er að
Vaðlaheiðargöng kosti. Hún hljóðar
upp á 3-4 milljarða króna. 18 millj-
örðum króna í Vaðlaheiðargöng
hefði verið betur varið til samgöngu-
bóta á Reykjavíkursvæðinu, sem sit-
ur áfram uppi með sprungið vega-
kerfi í Suður-, Norðvestur- og
Norðausturkjördæmum. Hug-
myndin um að láta brýnustu verk-
efnin á höfuðborgarsvæðinu og í
þessum þremur kjördæmum víkja
fyrir Vaðlaheiðargöngum, sem veg-
tollur stendur aldrei undir, er í hróp-
legri mótsögn við góða blaða-
mennsku og heilbrigða skynsemi. Að
loknum framkvæmdum við Héðins-
fjarðargöng höfum við ekki efni á
öðru samgönguhneyksli við Eyja-
fjörð sem gerir ríkissjóð gjaldþrota.
Snjóflóðahætta vestan Víkurþorps
Eftir Guðmundur
Karl Jónsson » Tímabært er að nú-
verandi samgöngu-
ráðherra, Sigurður Ingi
Jóhannsson, eyði allri
óvissu og láti flýta fram-
kvæmdum við þessi veg-
göng í Suðurkjördæmi
sem eiga fullan rétt á
sér og gagnast ábúend-
um Reynishverfis og
Víkurþorps.
Guðmundur Karl
Jónsson
Höfundur er farandverkamaður.
Frá upphafi Ís-
landsbyggðar – af
bókmenntunum að
dæma – hefur tíðkast
að nota málfræðilegt
karlkyn um hóp fólks
af báðum kynjum. Á
fundi gæti ræðumaður
sagt: Ég vil biðja alla
að rísa úr sætum. Þá á
ræðumaður ekki við
að eingöngu karlarnir
standi upp heldur konurnar líka.
Upp á síðkastið heyrist æ oftar
eitthvað á þessa leið: Ég vil biðja
öll að rísa úr sætum. Þá er notað
hvorugkyn þar sem venjan er að
nota karlkyn. Þessa breytingu tel
ég ekki til málbóta.
Lítum á fleiri dæmi og hvernig
ég tel að ekki eigi að orða hugs-
unina á eðlilegri íslensku:
 Sumir telja þetta undarlegt
(ekki: Sum telja þetta undarlegt).
 Margir tóku til máls á fund-
inum (ekki: Mörg tóku til máls).
Sem sagt, málfræðilegt kyn
kemur líffræðilegu kyni ekki við í
þessu sambandi. Málfræðilega
karlkynið tekur til beggja kynja.
Regluna má orða svo: Þegar
óákveðið fornafn (t.d. sumir, allir,
margir, einhverjir) stendur án
nafnorðs er notað málfræðilegt
karlkyn, það tekur til bæði karla og
kvenna. Hvorugkyn á því aðeins
við að fornafnið við eða þið komi
með. Dæmi: Við verðum öll að vera
meðvituð um þetta. Það þarf ein-
beittan ásetning til að breyta
venjulegu máli og segja: Ég ætla
að biðja öll (hk. ft.) að fara með
Faðirvorið, því venjan býður að
segja: Ég ætla að biðja alla (kk.ft.)
að fara með Faðirvorið. Hins veg-
ar: Ég ætla að biðja ykkur öll að
fara með Faðirvorið. Ég ætla að
biðja öll börn í salnum að fara með
Faðirvorið.
Svipuð regla gildir þegar lýsing-
arorð stendur án nafnorðs. Dæmi:
Fatlaðir eiga sama rétt og ófatl-
aðir. Ekki: Fötluð eiga sama rétt
og ófötluð. En ef nafnorð fer með
lýsingarorðinu breytist allt. Dæmi:
Fötluð börn eiga sama rétt og
ófötluð.
Fleiri dæmi:
 Ýmsir horfa nú til þess hvern-
ig verkefnið hefur gengið. Ekki:
Ýmis horfa …
 Fjölmargir aldraðir söfnuðust
saman í tilefni dagsins.
Ekki: Fjölmörg öldruð
…
 Um slíkt læt ég
þig og aðra dæma.
Ekki: Um slíkt læt ég
þig og önnur dæma.
 Sumir eru ekki
sáttir við niðurstöðuna.
Ekki: Sum eru ekki
sátt. Hins vegar: Sum
ungmenni eru ekki sátt
við niðurstöðuna. Sum-
ar konurnar í hópnum
eru ekki sáttar við niðurstöðuna.
 Þeir sem sinna sálgæslu innan
kirkjunnar. Ekki: Þau sem sinna
sálgæslu.
 Guði þykir jafnvænt um alla.
Ekki: Guði þykir jafnvænt um öll.
Hins vegar: Guði þykir jafnvænt um
okkur öll. Guði þykir jafnvænt um
öll mannanna börn.
 Allir sem koma til landsins
þurfa nú að fara í skimun. Ekki: Öll
sem koma til landsins.
 Mikilvægt er að vera meðvit-
aður um hvað felst í úrræðinu. Ekki:
Mikilvægt er að vera meðvitað um
… Hins vegar: Mikilvægt er að við
séum meðvituð um… Mikilvægt er
að barnið sé meðvitað um…
 Engir tveir eru eins. Ekki:
Engin tvö eru eins.
 Margur heldur mig sig. Ekki:
Margt heldur mig sig.
 Hún átti engan nákominn sem
hún gat leitað til. Ekki: Hún átti
ekkert nákomið sem hún gat leitað
til. Hins vegar: Hún átti enga ná-
komna vinkonu… Eða: Hún átti
ekkert nákomið ættmenni…
 Enginn mundi segja… Ekki:
Ekkert mundi segja…
Dæmum um þessa málbreytingu
fjölgar og þá taka sumir (ekki: sum)
að velkjast í vafa um rétt mál og
rangt. Þessum línum er ætlað að
benda fólki á að ekkert er rangt eða
ljótt við að tala málið eins og ávallt
hefur verið gert. Nýjungasinnum
leyfist auðvitað að tala eins og þeir
vilja, við því er engin sekt, ekki
frekar en að segja: mér langar.
Málfræðilegt karlkyn
um konur og karla
Eftir Ragnar
Hauksson
Ragnar Hauksson
»Ekkert er rangt eða
ljótt við að tala málið
eins og ávallt hefur ver-
ið gert.
Höfundur er leiðsögumaður
og þýðandi.
Veiðivefur
í samstarfi við
Það eru hundrað ár ca síðan íslenska
flokkaskipanin festist í sessi. Einn
borgaralegur hægriflokkur, bænda-
flokkur sem studdi og studdist við
SÍS og var sífellt á móti allri jöfnun
atkvæða og tveir vinstriflokkar sem
gátu ekki komið sér saman um utan-
ríkisstefnu og geta ekki enn. Svo er
það rest; fólk sem er bágrækt í
flokki eða að leita að þægilegri inni-
vinnu.
Allir þessir flokkar hafa göfug
markmið um jöfnuð og framfarir og
vilja þjóðinni allt það besta. Sumir
þeirra hafa stærri markmið en aðrir
og lifa eftir hugsjónum um sæluríki.
Kalla það stundum, og reyndar æði
oft, norræna módelið eða norræna
velferðarkerfið. Það ku vera æðsta
þekkt stig almennrar velferð-
arstefnu í heiminum. Boðberar og
iðkendur þessara hugsjóna ættu því,
eftir hundrað ára strögl, að vera með
pálmann í höndum og yfirgnæfandi
forystu í fylgi. Þeir hljóta því að vera
hugsi þegar þeir mælast ítrekað með
14% í könnunum og eru þó stundum
kallaðir hástökkvarar fyrir vikið.
Sunnlendingur.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Hundrað ár – fjórtán prósent
Morgunblaðið/Eggert